Tema: Palız eginleri zıyankesleri hám oǵan qarsı gúres sharalari Joba

Biologiyalıq gúres usılı, rawajlanıwı biotsenoz daǵı organizmlerdi óz-ara munasábeti

1. Ósimliklerdi ximoya qılıwda biologiyalıq ximoya qılıw quralların axamiyati.

2. Biolaboratoriyalardatrixogrammako'paytirish.
Kerekli buyımlar ; Súwretli kesteler, mikroskop, chashka petri, mikrobiopreparatlar.
Sabaqtı qısqasha mazmunı :1. Bitoksibatsillin (BTB - 202) ash gúrende untaq bolıp, quramında parosporali qosılmalar hám ıssılıqqa turaqlı ektotoksin saqlaydı.
BTB- 202 tunlam qurtni ushınǵana emes, bálki ósimlik bıytları, órmekshikana, fitonomus hám bir qatar basqa zıyankeslerdiń birpara túrleri uchun ham zaharli bolıp tabıladı. Dendrobatsillin. Ol kúlreń untaq bolıp, sporalardan hám inert toldırgichlaridan shólkemlesken. Paxtachilikda dendrobatsillin - 30 preparati eń kóp qollanılǵan. Bul preparat sporali kristall payda etiwshi bakteriyalar tiykarında alınadı.
Lepidotsit. Hár bir grammida 100 miliard tiri iskerlikli spora bolatuǵın titrli qurǵaqlay haldaǵı kontsentratsiyalanǵan mikrobiologik preparat bolıp tabıladı. Ol g'o'za japıraqların kemiriwshilerge qarsı qóllaw ushın usınıs etilgen. Preparatning tutga túsiwdi hám jipak qurtın záhárleniwin názerde tutıp, qurt bagıw dáwirinde tunlamlarga qarsı bakterial preparatlar isletip bolmaydı. Búrkiw jumısları samalsız kúnlerde azandaki hám keshki saatlarda ótkeriledi. Naturalis - M dıń kesellik qozǵawtıwshısı zamarıq bolıp esaplanadı.
Mikrobiopreparatlar quramında viruslı kesellik qozǵawtıwshılar da ámeldegi bolıp, bularǵa virin OS gektarǵa 0, 2 ; 0, 3 kg den hám de virin XS da isletiledi.
Entomofaglarni kóbeytiw usılları jáne onı qollanılıwı.
Bul úskene awıl xojalıǵı eginlerin zıyankeslerine qarsı qóllaw ushın respublikamızdaǵı ámeldegi biolaboratoriyalarda jabılasına ko'paytirilayotgan altınko'z entomofagini sapalı hám kóp muǵdarda kóbeytiwge maslasqan liniya bolıp tabıladı. Eski texnologiyada altınko'zni kóbeytiwde kóplegen 3 litrlik shıyshe ballonlar zárúriyat bo'lar edi. Bul úskenediń qóllaw daǵı abzallıǵı 3 litrlik shıyshe ballonlarga bolǵan mútájlik joǵaladı.
Altınko'z entomofagini kóbeytiw liniyasini respublikamızda ámeldegi bolǵan 900 ge jaqın biolaboratoriyalar hám biofabrikalarga tájiriybelik sanaat kóleminde nátiyjeni ámelde qollanıw etiwge tayarlıq ko'rilmoqda.
Bul usılda altınko'z entomofagini kóbeytiw liniyasini qóllaw jumısshı xızmetkerleriniń jumıs ónimliligi asıradı. Jumısshı kúshi hám de waqıt kem sarplanadı. Liniya járdeminde altınko'z entomofagini bankalarsiz sapalı kóbeytiriledi. Bul liniyani qóllaw miynet ǵárejetlerin azaytadı. Eski texnologiyaǵa salıstırǵanda sheki onim sarpı ekonomika etiledi. Altınko'z máyekinen nátiyjeli paydalanıladı. YAngi texnologiyada jumısshı maydanından nátiyjeli paydalanıladı. Bul úskene awıl xojalıǵı eginlerin zıyankeslerine qarsı qóllaw ushın respublikamızdaǵı ámeldegi biolaboratoriyalarda ko'paytirilayotgan entomofaglarning xojayın xasharoti - mum tún gúbelegin bankalarsiz, sapalı kóbeytiw maqsetinde jaratılǵan bolıp, ol daslep Bul úskeneni qóllaw aldınan qollanilib kiyatırǵan mum tún gúbelegin shıyshe bankalarida kóbeytiw texnologiyasına salıstırǵanda tiykarǵı avzalligi bankalarni tejew múmkinshiligin beredi. Kóp muǵdarda entomofaglarni kóbeytiw múmkinshiligi jaratıladı. Bul úskene jaratılishdan maqset pal hárre mum tún gúbelegin ko'paytirayotgan jumısshı xızmetkerlerdiń jumıs ónimliligin asırıw, jumısshı kúshin kem sarplap waqtın tejew, shıyshe bankalardan paydalanmaslik, xamda pal hárre mum tún gúbelegin kóp muǵdarda islep shıǵarıw hám sapalı entomofag alıwǵa qaratılǵan.


Juwmaq
Juwmaq etip aytqanda, uyqaslasqan gúres sharasın zamanagóy túsinigi sonnan ibarat, onıń tiykarǵı waziypası agrobiotsenozdagi populyatsiya arasındaǵı yamasa olar ortasındaǵı munasábetlerdi basqarib barıwdan ibarat esaplanadi.
Uyqaslasqan gúres sistemasın aparıwda shıdamlı túrlerdi jetistiriw hám qóllaw bólek orın tutadı. Ekenin aytıw kerek shıdamlı túrlerdi jetistiriw zıyanlı organizmlerdi (zıyankesler yamasa kesellik qozǵawtıwshılardı ) rawajlanıwına jol bermeydi.
Házirgi waqıtta shıdamlı túrlerdi jetistiriw menen bir qatar aldıńǵı ilimiy tekseriw firmaları (shirkatlar) shuǵıllanmoqdalar. Olar geninjeneriyasi, molekulyar biologiya hám shıdamlı túrler jetistiriw biotexnologiyalarınan paydalanıp, zıyankes hám keselliklerge qarsı bir qansha shıdamlı túrlerdi jarattılar. Mısalı sonday jollar menen kartoshkanı kolorado qo'ng'iziga qarsı shıdamlı túrlerdi jaratıw ústinde úlken jumıslar alıp barilmokda.
Ósimlik zıyankesleri hám keselliklerine qarsı shıdamlı túrlerdi jaratıw ósimliklerdi qorǵawdı ximiyalıq quralların qóllawdı 5-15 retge shekem de kemeytiwge múmkinshilik beredi. Uyqaslastırılgan gúres sharasın qóllaw sxeması óz ishine hár bir regiona lxususiyatlarini da óz ishine alıwı kerek.
SHular tiykarında házirgi waqıtta uyqaslasqan qorǵawdı aparıw sxeması úsh basqıshqa bólinedi:
Birinshi basqısh -ósimliklerdi qorǵawdı hám
pestitsidlarni qóllawdıń unamsız táreplerin talqılaw.
Bul jumıs bólek hár bir jug'rofiy region hám ósimlik ushın alıp
barılıwı kerek.
Ekinshi basqısh - pestitsidlarni qóllawda onı tábiyaatda aylanıwı hám ekologiyalıq ózgeriwge dús keliwin anıqlaw. Hár qıylı sxemalardı qóllawdıń dáslepki basqıshlarında pestitsidlarni qaldıq muǵdarların anıqlaw kerek. Bul baqlawlar tiykarǵı ekologiyalıq hám gigiyenik tárepinen keltirilgen zálelin anıqlaw múmkin bolsın.
Úshinshi basqısh - uyqaslasqan qorǵawdıń eń zárúr máselelerin islep shıǵıw. Bunda zıyankeslerge qarsı gúresinsh hár túrlı usıl hám ilajların qosıp aparıw.
Zamanagóy uyqaslasqan gúres sharası insanlardıń agrobiotsenozdagi túrlerdiń rawajlanıwı, ekonomikalıq hám átirap -ortalıq kózqarasınan, norma dárejesinde jantasıwdı taqazo etedi. Ósimliklerdi uyqaslasqan gúres sistemasında qorǵawda ásirese ximiyalıq gúres ilajların ótkeriwde zıyankeslerdi ekonomikalıq qáwipli sanın hám paydalı shıbın-shirkeylerge olardı sanı qatnasın esapqa alıw kerek. Zıyankesti ekonomikalıq qáwipli sanın anıqlaw principi 1939 jılı A. A. Lyubashev tárepinen aytıp ótilgen bolıp, keyinirek bul sırt el ilimpazları itibarın ózine tartıldı.