Tema: Tınıshlıq hám qáwipsizlikke qarsı jınayatlar Gilt sózler

Tema: Tınıshlıq hám qáwipsizlikke qarsı jınayatlar
Gilt sózler: Agressiya,úgitlew, til biriktiriw, jallanıw, genocid, terrorizm, ekstremizm, urıs, basqınshılıq, urısqa tayarlıq kóriw


ANNOTACIYA
Tınıshlıq hám qáwipsizlikke qarsı jınayatlar— awır xalıq aralıq kólemdegi jınayatlar. Xalıq aralıq áskeriy tribunal ustavi kvalifikaciyasi boyınsha, agressiv urıstı rejelestiriw, oǵan tayarlanıw, bunday urıstı ashıw hám alıp barıw yamasa xalıq aralıq shártnamalar, pitimler, kelisimlerdi buzǵan halda urısta qandayda bir tárzde qatnasıw tınıshlıqqa qarsı jınayat esaplanadı. BMSH Bas Assambleyasınıń 1947-jıl 3-noyabrdegi rezolyuciyasına kóre, urıstı úgitlew de sonday jınayat esaplanadı. Xalıq aralıq huqıqqa kóre, tınıshlıqqa qarsı jınayat ushın juwapkershilikke tartıw múddetin qollaw múmkin emes (yaǵnıy, belgilengen waqıt ótkennen keyin de jınayayıy juwapkershilikten azat etilmeydi.)
Insaniyatqa qarsı jınayatlar millet va mámleketlerdiń jasaw tiykarlarına, olardıń progressiv rawajlanıwı hám tınısh xalıq aralıq baylanıs qılıwına qáwip salıwda ańlatpalanadı. Koloniyashılıq, genocid, aparteid, atmosfera yoki teńizlerdi uliwmalıqta pataslantırıw (ekocid) sonday jınayat taypasına kiredi. Mámleketler, xalıq aralıq shólkemler hám fizikalıq shaxslar insaniyatqa qarsı jınayat subyektleri hám bunday jınayattı islegenlik ushın juwapkershilik subyektleri bolıwı múmkin. Tınıshlıq hám insaniyatqa qarsı jınayatlardı islegenlikleri ushın mámleketler siyasiy hám materiallıq juwapkershilikke, konkret fizikalıq shaxslar bolsa — jeke tártipte jınayayıy juwapkerlikke tartıladı.
Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksinde de joqarıdaģı qaģıydalar bekkemlenip qoyılģan. Jınayat Kodeksiniń VIII babı "Tıshlıq hám insaniyatqa qarsı jınayatlar" dep atalalıp olar tómendegi statyalardı óz ishine aladı:
1) 150-statya. Urıstı úgitlew
2) 151-statya. Agressiya
3) 152-statya. Urıstıń nızam hám daástúrlerin buzıw
4) 153-statya. Genocid
5) 154-statya. Jallanıw
6) 154¹-statya. Shet mámleketlerdiń áskeriy xızmetine, qàwipsizlik, policiya, áskeriy ádillik shólkemleri yamasa soǵan uqsas basqa shólkemlerine xızmetke kiriw, jallanıw
7) 155-statya. Terrorizm
8) 155¹-statya.Tayarlanıp atırǵan yamasa ámelge asırılǵan terrorshılıq háreketleri haqqındaǵı maǵlıwmatlar hám faktlerdi xabar bermew
9) 155²-statya. Terrorshılıq iskerligin ámelge asırıw màqsetinde oqıwdan ótiw, shıǵıw yamasa háreketleniw
10) 155³-statya.Terrorizmdi finanslıq támiynlew
11) 156-statya. Milliy, rasalıq, etnik yamasa diniy dushpanlıq qozǵatıw