Tema ximiya paninin sanaat ham xaliq xojalig'indag'i ahimiyeti
Download 98.04 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5409289989647252281 (1)
|
TEMA Ximiya paninin sanaat ham xaliq xojalig'indag'i ahimiyeti Hazirgi waqitta Ximiya xaliq xojalig'inda ulken ahmiyetge iye, isleb shig'aruwdiñ Ximiya qollanbaytug'in uluwma tarmag'i joq dese boladi. M.V.Lomonosov 1751-jilda "Ximiya insanniñ barshe islerine o'z qollarin sozbaqta, qayjerge qaramayiq hamme jerde Ximiya dep erisilgen jeñisgenlikler ko'z aldimizda payda bolmaqda" degen edi Ximiya tabiyatta bolmaytugin materiallardi sintezlewge, olardan har turli mashina ham asbaplar jaratiw ushin, jasaytugin uyler quriw ham xalq paydalanatugin buyimlardi ham basqa zatlardi islep shigariw ushin paydalaniwga mumkinshilik beredi. Ximiya sanaati sintetikalik kauchuk, plastmassalar, jasalma talshiq, jasalma janilgi, boyawlar, dari-darmaqlar ham basqa juda kop zatlar islep shigariladi. Koplep mugdarlarda tiykargi ximiya sanaatininonimleri – kislotalar, siltiler, duzlar islep shigariladi.Awil xojalig'inda mineral wo'gitler, wo'simliklerdegi zarerkunendalerge, awiriwlarg'a, jabayi sho'plerge qarsi guresiw ushin isletiletug'in ximiyaliq zatlardan keñ paydalanilmaqda korroziyalaniwdan saqlanadi. 1931-jildan baslab Chirchiq elektroximiya kombinatin quriwg'a kirisildi. 1946-jilda Jo'qon Qalasinda fosfat wo'gitleri zavodi, sulfat kislotasi zavodi sho'lkemlestirildi. Buxarada tabiyiy gazdiñ tawsilmas zapasi taeilg'anlig'i O'zbekistan Ximiya sanaatin rawajlantiriwda zor amil boldi. Farg'ona va Navoiy qalalarinda azot wo'gitleri sinetik talalar isleb shig'ariwda kombinatlar qurildi. Hazirgi waqitta O'zbekistan diyqanlariniñ azot wo'gitlerine bolg'an hajeti usi tarizde uzil-kesil xal etildi. Olmaliq Qalasi ximiyagerler maskenine aylanib ammofos wo'giti isleb shig'ariwshi ulken karxanag'a aylandi. Endilikde O'zbekistan Ximiya pani hamde sanaati juksek o'sgen Respublikag'a aylandi Ximiyanin ilmiy-texnikaniñ rawajlaniwindagi ahmiyetin dunyanin birinshi kosmonavti Yu.A.Gagarin juda aniq atap otken edi: «Biz, kosmonavtlar kasibimizge qaraganda himiyanin siyxirlarin basqalarga qaraganda aldinraq bilip alamiz». Misali, raketalarimizdi hareketke keltiretugin janilgi, raketalar jasalgan balqitpa ham metallardi, skafandrlardi, insannin kosmos sayaxatinda onin menen birge bolatugin minlagan kishi ham ulken zatlardi alip korin. Hamme jerde siz ximiya menen ushirasasiz. Download 98.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|