Tema: Xloroplastlarda fotosintez procesinin’ keshiwi

Ol Pristlidin tajriybeni jaktida koyganligin, Sheele tajriybeni jakti jeteri jagdayda islemegenin korsetip, jasil osimliklerdi jakti tasirinde kislorod bolip shigaratuginin, al karangida jasil osimlikler olardin tamirlari bolsa karangida da xam jaktida da dem alganda xayuanatka uksap kislorodti jumaytuginin tusindirip berdi.

• Ol Pristlidin tajriybeni jaktida koyganligin, Sheele tajriybeni jakti jeteri jagdayda islemegenin korsetip, jasil osimliklerdi jakti tasirinde kislorod bolip shigaratuginin, al karangida jasil osimlikler olardin tamirlari bolsa karangida da xam jaktida da dem alganda xayuanatka uksap kislorodti jumaytuginin tusindirip berdi.
• Shveytsariya tabiyat izertleushisi Jan Senebe 1782 -jili osimlik jaktida kislorod shigarip koymastan, pataslangan xauani da, yagniy CO2 da jutatuginin anikladi.
• Frantsuz ximikleri P. J. Pel`t`e xam J. Kvantu 1817- jili japiraktan jasil pigement ajiratip oni xlorofill dep atadi (grekshe xloros-jasil, fillon-japirak). Keyinshelik bul pigmenttin xloroplastlarda jaylasatugini anik boldi. 1865- jili nemis ilimpazi Yu. Saks jaktida japiraklarda kraxmal payda bolatuginin xam onin xloroplastlarda jaylasatuginin anikladi xam tajriybede korsetip berdi.

A. S. Famintsin xam T. V. Engel`man xloroplastlarda kraxmaldin tik tusken jakti t1sirinde juda tez payda bolatuginin, natiyjede xloroplaslardan kislorod bolinip shigatuginin spirogira osimligi menen koyilgan tajriybeden korsetip beredi.

• A. S. Famintsin xam T. V. Engel`man xloroplastlarda kraxmaldin tik tusken jakti t1sirinde juda tez payda bolatuginin, natiyjede xloroplaslardan kislorod bolinip shigatuginin spirogira osimligi menen koyilgan tajriybeden korsetip beredi.

Fotosintez protsessine jaktinin tasiri joninde Amerika fizigi Dj Drepper, Yu. Saks xam V. Pfeffer tajriybeler islep, olar jokari fotosintez sari nurlar tasirinde boladi degen juumakka keledi. Al xlorofil bolsa spektording kizil xam kok nurlarin jutatugini anik edi K. A. Timiryazev Drepperdin tajriybesinin metodikalik jaktan duris emes ekenligin ozinin 1875- jili jaklagan (Jaktilikting osimlikler tarepinen ozlestiriliui) degen doktorlik dissertatsiyasinda dalilledi.