Termiz – 2023 musiqa ta’limi, tasviriy san’at va muhandislik grafikasi fanlarini zamonaviy dasturlar yordamida o‘qitish istiqbollari

224 
Дж.Ядгаров 
Mетоды использования пакета 3ds max при 
преподавании проецирования. 
226 
S.T.Mustaramov 
K.F.Mingto’rayeva 
O`quvchilarni gеоmеtrik yasashlarni 
bajarishga o’rgatish 
232 

---

145 
va Afrika mamlakatlarida oq rang motam rangi hisoblanadi. Slavyan хalqlari esa 
o’liklarga oq kiyim kiydirishgan. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
 
1. Abdullayev N. “San’at tariхi”. -T.:, “San’at”, 2001-y. 
2. Egamov A. “Rangtasvir”. -T.: “San’at”, 2003-y.
3. Qanoatov T. “Rangtasvir”. -T.: “San’at”, 2003-y.
4. Mirqobilov A. “Rangtasvir”. -T.: “San’at”, 2003-y. 
5. Abdirasilov S. “Tasviriy san’at atamalari”. -T.: “San’at”, 2003-y. 
6. Boymetov B. va boshqalar. “Chizmatasvir”. -T.: “G’.G’ulom nashriyot-matbaa 
ijodiy uyi”, 2004-y. 
7. Egamov A. “Rangtasvir”. -T.:, “San’at”, 2004-y. 
8. Egamov A. “Kompozitsiya asoslari”. T.: “San’at”, 2005-y.
9. Abdirasilov S. va boshqalar. “Rangtasvir”. -T.: “O’zbekiston”, 2006-y. 
10. Muinov O. “Rangtasvir”. -T.: “Sharq”, 2007-y. 
11. Oripova N. “Moybo’yoqda portret ishlash”. -T.: “San’at”, 2010-y. 
12. Bulatov S. “Rangshunoslik”. -T.: “O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati 
nashriyoti”, 2009-y. 
O‘ZBEKISTON TASVIRIY SAN`ATINING HOZIRGI KUNDA TUTGAN 
O‘RNI VA AHAMIYATI 
Safarova Saodat Tursunbayevna (TerDU “Milliy libos va san’at” fakulteti 
“Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi” kafedrasi o‘qituvchisi) 
Kalit so‘zlar: tasviriy san’at, ijod, mustaqillik, talim, ma’naviyat. 
Anatatsiya: Ushbu maqola O‘zbekiston Tasviriy san`atining hozirgi kunda tutgan 
o‘rni va ahamiyati rivojlanish tamoyillari haqida bayon etilgan. 
“Biz ta’lim va tarbiya tizimining barcha bo‘g‘inlari faoliyatini bugungi zamon 
talablari asosida takomillashtirishni o‘zimizning birinchi darajali vazifamiz deb 
bilamiz” O‘zbekiston Respublikasi prizidenti SH.Mirziyoyev 
Respublikamiz o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgan kundan boshlab barcha 

---

146 
sohalarda, ayniqsa, ta’lim tizimini isloh qilish borasida juda katta ijobiy o‘zgarishlar 
amalga oshirib kelinmoqda. Yosh avlodni har tomonlama barkamol qilib tarbiyalashda 
tarbiyaning boshqa turlari qatorida estetik tarbiyaning va uning tarkibidagi tasviriy 
san’atning ahamiyatiga katta e’tibor qaratildi. 
San'at insoniyat ma'naviy madaniyatining tarkibiy qismi bo‘lib xizmat qiladi. 
San'atning eng qadimiy va keng tarqalgan turlaridan biri — tasviriy san'atdir. San'atkor 
o‘z asarlarida voqea va hodisalar, turli holatlarning ma'lum bir ko‘rinishini ifodalab, 
tasvir orqali ichki mohiyatni ochib, kishilarning ma'naviy qiyofasi, psixologik (ruhiy) 
holati va fikrlarini tasvirlaydi. Rassom biror shaxs rasmini ishlar ekan, u hech vaqt uni 
faqat o‘ziga o‘xshatish bilan chegaralanmaydi, balki tasvir orqali, avvalo, o‘zining fikr 
va tuyg‘ularini tomoshabinga yetkazishga harakat qiladi. U dastlab g‘oyaga mos 
mavzu tanlaydi, voqea kompozitsiyasini quradi, shu yo‘lda izlanadi, naturani kuzatib, 
eskizlar chizadi hamda etyudlar yaratadi.
Tasviriy san'atda predmetlarning shakli, hajmi, rangi, ularning o‘zaro 
muvozanatini to‘g‘ri ko‘rsatishda tasvirni aniq ishlash juda muhim. Tasviriy san'at 
inson ongiga tezda ta'sir etib, unda ezgu hislar uyg‘otadigan, ma'naviy olamni
boyitadigan san'at turlaridan biridir. Shu bilan birga, tasviriy san'at inson shaxsining 
shakllanishi va kamolga yetishiga yordam beradigan tarbiyachi hamdir. Pedagogika 
kollejlarida ta'lim oluvchi talabalarning tasviriy san'atdan maxsus bilim
va malakalarga ega bo‘lishi ularning badiiy-ijodiy qobiliyatlarini, badiiy didini, rang 
sezishi va tasavvurini rivojlantiradi, buyuk rassomlar yaratgan asarlar go‘zalliklarini 
ko‘ra bilishga, ularni idrok etishga olib keladi. Ma’lumki, tasviriy san’at nazariyasini 
chuqur tushunish va bilish talaba-yoshlarning tasviriy san’at sohasida amaliy 
ishlashlari uchun zamin tayyorlaydi. «Kimda-kim ilmni amaliyotsiz tasavvur etsa, - u 
bamisoli suzishga eshkaksiz chiqayotgan qayiq haydovchisidir va u hеch qachon 
qaеrga kеtayotganligiga to‘la ishonch hosil qila olmaydi, - dеya ta'kidlagan Lеonardo 
da Vinchi. Ayniqsa, rangtasvir sohasida amaliyot hamisha kuchli nazariyot bilan 
bog‘liq holda amalga oshirilishi zarur va bularsiz hеch narsaga erishib bo‘lmaydi»[2, 
8.] 

---

147 
Yoshlarni baddiy jihatdan barkamol bo‘lib vatanga va milliy san’atga sadoqat
ruhida tarbiyaga etkazishda tasviriy san’atning o‘rni beqoyosdir.
Respublikamizda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli o‘zgarishlar 
jamiyatimizni iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy jihatdan jahonning eng rivojlangan
mamlakatlari qatoridan o‘rin olishda o‘zining ijobiy natijalarini bermoqda.
Vatanimiznimizning kelajakda buyuk mamlakatga aylanishi, rivojlangan davlatlari 
qatoriga qo‘shilishida xalqimiz madaniyati, ma'rifati, san''ati va manaviyatining roli 
beqiyosdir. Xalqimiz ma'naviyat va madaniyatini boyitishda tasviriy san'atning ham 
o‘z o‘rni bor. Hozirgi davrda har sohada bo‘lgani kabi tasviriy san'atni o‘qitish borasida 
ham katta o‘zgarishlar bo‘lmoqda. Bo‘lajak tasviriy san'at o‘qituvchisi so‘zsiz, tasviriy 
san'atning ifoda vositalari haqida chuqur ma'lumotga ega bo‘lishi, turli badiiy 
materiallarning xususiyatlari va ulardan foydalanish yo‘llarini mukammal egallashlari 
kerak.
Tasviriy san'at o‘qituvchisining o‘zi qalam va bo‘yoqlar bilan rangda ifoda
etish ko‘nikmalariga ega bo‘lish bilan birga, bu sohadagi bilimlarini o‘quvchilariga 
ham yetkaza olishi zarur.
Bugungi kunda ta‘lim tarbiya sohasidan boshlab, matbuot, televidenie, Internet va 
boshqa ommaviy axborot vositalari, teatr, kino, adabiyot, musiqa, rassomchilik va 
haykaltaroshlik san’atigacha, bir so‘z bilan aytganda, insonning qalbi va tafakkuriga 
bevosita ta‘sir o‘tkazadigan barcha sohalardagi faoliyatimizni halqning ehtiyojlari, 
zamon talablari asosida kuchaytirishimiz, yangi bosqichga ko‘tarishimiz zarur. Bunda 
esa albatta san’at xususan tasviriy san’atga kuchli e’tibor qaratishimiz lozim. Chunki 
sport san’at bu davlatni shon shuhratini nufuzini ko‘tarib dunyoga tez tanita olish 
uchun asosiy yo‘llardan biridir.
Talabalar ongi va qalbiga milliy istiqlol g‘oyasini singdirish ta'lim 
muassasalaridagi ijtimoiy-gumanitar yo‘nalishdagi fanlarning vazifasi bo‘lib 
qolmasdan, balki barcha fanlar tizimi doirasida, shuningdek, umum ta’lim 
maktablarining barcha o‘quv fanlarining vazifasi sanaladi. Bu boradagi ma'naviy-
ma'rifiy ishlar keng ko‘lamda olib borilib, ta'lim-tarbiya jarayonining barcha 
jabhalarida asosiy o‘rinni egallashi lozim.

---

148 
Xususan, tasviriy san'atni o‘qitilishida bu vazifa talabalarda Vatan tuyg‘usini 
shakllantirish — Ona Vatanga, uning tabiatiga mehr-muhabbat uyg‘otish; o‘lkamiz 
boyliklarini asrab-avaylab, tabiatdagi o‘simliklar va hayvonlarga nisbatan ongli va 
to‘g‘ri munosabatni tarkib toptirish, ularning ekologik madaniyatni yuksaltirishdan 
iborat. Tasviriy san’atdan yetuk mutaxassislar tayyorlash, talabalarning har tomonlama 
mahoratli rassom-pedagoglar darajasiga erishuvini ta’minlashni davrning o‘zi taqoza 
qilmoqda. Albatta, bu borada tasviriy san’atning barcha tur mashg‘ulotlari qatori 
“Tasviriy san’at” darslariningining ham alohida ahamiyati bor. 
O‘qituvchilarning umum ta’lim maktablarida tasviriy san’at darslarida o‘tiladigan
mashg‘ulotlarni hozirgi davr talablaridan kelib chiqqan holda yangicha pedagogik 
texnologiyalar asosida o‘tishi yangi metidik uslublarini ishlab chiqishi, va uni amaliy 
mashg‘ulotni bajarishda yanada mustahkamlanishi ayniqsa hozirgi  
kunda yurtboshimiz Shavkat mirziyoyev tomonidan qaratilgan yuksak e’tiborning 
nechog‘lik to‘g‘ri ekanini isbotlab ijobiy natija bermoqda. Tasviriy san’at ilm-fan 
kabi dunyoni, hayotni, tabiatni, halqlar tarixini bilishga xizmat qiladi. Tasviriy
san’atning paydo bo‘lishi ibtidoiy jamoa davriga borib taqaladi. Bu vaqtda kishilar 
voqealarni, odam va xayvonlarni toshlarga tasvirini chizib, ularni kesib turli ko‘rinish 
va mazmunda haykallar yasaganlar. qadimdan kishilar san’at, tabiat xodisalari va 
kishilarning o‘zaro munosabatlari, faoliyatlariga, xulqiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi deb 
hisoblaganlar.
Ayniqsa, tarixiy janrdagi san’at asarlarini tomosha qilganda o‘sha 
davrdagi tabiat manzaralari, narsalar, kishilar hayoti, mehnat va jang qurollari, 
ularning kiyimlari, urf-odatlari bilan tanishadilar, qurilishlar, binolar haqida tasavvurga 
ega bo‘ladilar. 
Shu qatori tasviriy san’at asarlari kishilarga katta kuch bilan ta’sir ko‘rsatish 
imkoniyatiga ham ega. Kishilar tasviriy san’at asarlarini tomosha qilish orqali ularda 
ifodalangan go‘zallikni ko‘rish orqali o‘z hayotiga ana shunday go‘zallikni kiritishga 
harakat qiladilar, asarlardagi qahramonona harakatlarni ko‘rib ularga o‘xshashga 
intiladilar.
San’at asarlaridagi xunuk voqealar, harakatlarni ko‘rish orqali ulardan 
jirkanadilar. Ta’lim va tarbiya mamlakat samaradorligi hamda raqobatdoshligini 

---

149 
oshirishning muhim omillaridandir. 
Ishonchimiz komilki, ta’lim sohasiga yo‘naltirilayotgan katta hajmdagi 
investitsiyalar O‘zbekistonning eng ilg‘or mamlakatlar qatorida joy olishiga zamin 
yaratadi. Shunday ekan biz ijodkorlar ayniqsa yosh ijodkorlar uchun yaratilgan 
imkoniyatlardan unumli mazmunli va albatta maqsadda foydalanishimiz lozimdir. 
Yurtimizda yaratilgan shunday imkoniyatlardan har bir kishi unumli foydalanib ijobiy 
natija bilan javob qaytaraolsa yurtimiz san’ati yanada yuksalaveradi.