Termiz davlat universiteti Fakultet: tabiiy fanlar Yo’nalish: biologiya Gurux: 120

Setse pashshasi (Glossina) - kalta moʻylovli ikki qanotli hasharotlar urugʻi. Uz. 9–14 mm. Jagʻ paypaslagichlari uzun va keng, sanchib soʻruvchi xartumi uzun. 20 ga yaqin turi tropik va subtropik Afrikaning nam oʻrmonlarida tarqalgan

Tirik tugʻadi. Tugʻilgan qurtlari darrov gʻumbakka aylanadi. Bir qancha turlari ogʻir kasallik qoʻzgʻatuvchi tripanosomalarni yuqtiradi. Setse pashshasining 3 turi ogʻir uyqu kasalligi tripanosomasini (kasallikdan har yili minglab kishilar halok boʻladi), boshqa ikki turi uy hayvonlarida kasallik tugʻdiradigan tripanosomalarni yuqtiradi. Setse pashshasiga qarshi har xil pestitsidlar yordamida olib borilgan kurash choralari unchalik samara bermadi, lekin flora va faunaga katta ziyon yetkazdi

Glossina palpalis asosan Afrika qit’asining g‘arbiy mamlakatlarida tarqalgan. Uzunligi 1 sm dan katta (74-rasm). Odamlaming uylariga yaqin boigan daryo va koilar qirg‘oqlarida yashaydi. Asosan, odam qoni bilan oziqlanadi. Shuning uchun ham odam tripanosomoz kasalligini tarqatuvchi manbasi boiib xizmat qiladi. Se-se pashshalari tanasida tri-  panosomalar 2-3 oy tirik holda saqlanishi mumkin. Glossina morsitans turining hajmi 1 sm dan kichik. Asosan, Afrika o‘rmonlarida yashaydi. Ko‘proq yirik yowoyi hayvonlaming (antilopalar, buyvollar, karkidon- lar va boshq.) qoni bilan oziqlanadi. Odamga kamdan-kam hujum qiladi

Go‘sht pashshasi (Calliphora ervthrocephala) nine bo‘vi 7-14 mm, metallga  o‘xshash yaltiroq, boshining oxirgi qismi qizg‘ish, ko‘krak qismi esa qora tusda. Go‘sht pashshasi, ayniqsa, qushxonalarga tuxum qo‘yish uchun uchib kiradi. Kat- taligi 1,5 mm keladigan ellipssimon shakldagi tuxumlarini 450-600 tadan qilib, go‘sht va boshqa hayvon mahsulotlariga qo‘yadi. Tuxumdan chiqqan lichinkalar 1012 kun oziqlanib, g‘umbakka aylanish olidan yerga tushadi. Bu pashshaning lichinkalari har xil yaralar va jarohatlarda soxta parazitlik qiladi. Pashshaning lichinkalari toza sharoitda o‘stirilib, tuzalishi qiyin bo‘lgan os- teomiyelit kasalligini davolashda qo‘llaniladi.