Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot ta’lim yo’nalishi 2-kurs talabalari rustamov azizjon, sattorov asadbek, safarmurodova marjona va raxmonova hosilaning mikro iqtisodiyot fani uchun tayyorlagan ishi

Tovardagi 2 xil xususiyatlarning narxdagi ifodasi

Nafliligi (iste’mol qiymati)
Qiymati
Ijtimoiy qiymati
Ijtimoiy zaruriy sarflar (mehnat va moddiy)
Ijtimoiy nafliligi
Tovar
Ijtimoiy qiymatning puldagi ifodasi
Narxi
Ijtimoiy naflilikning puldagi ifodasi

Narxga ta’sir qiluvchi omillar

NARX
Talab va taklif nisbatlari
Tovar yoki xizmatning nafliligi
Turli xil soliqlar
Tovar ishlab chiqarishning ijtimoiy zaruriy sarflari(qiymat)
Pulning qadr-qimmati
Raqobat kurashlari
Davlatning iqtisodiy siyosati

Narx quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi

Narxning vazifalari
Tartibga solish vazifasi
Qiymat va naflilikni o’lchash vazifasi
Muvozanatlikni ta’minlash vazifasi
Raqobat vositasi vazifasi
Ijtimoiy himoya vazifasi

Narxning vazifalari tahlili

Narx qiymat va naflilikning puldagi ifodasi deb aytamiz, chunki qilingan sarf xarajatlar va olinga natijalar(foyda yoki zarar) narxlar bo’lib, ular davomida yil davomidagi ishlab chiqarish natijalari hisoblanadi. Qiyosiy narxlarda ma’lum yil(bazis yil)asos qilib olinib, ishlab chiqarishning natijalari shu narxda hisoblanadi va boshqa yillar bilan taqqoslanadi.
Bunda narx bozorda talab va taklifning hajmi va tarkibiga ta’sir etish orqali ularni muvozanat holatiga keltiradi. Bozor narxi – bu muvozanatlashgan narx bo’lib, u
1- tovarlarning sotilishini ta’minlaydi
2- bozorda tovarlar taqchilligini yuzaga keltirmaydi
Muvozanatlikni ta’minlash vazifasi
Qiymat va naflilikni o’lchash vazifasi
Narx aholining kam daromad oluvchi ayrim qatlamlarini ijtimoiy himoya qilish vazifasini ham bajaradi. Narxning bu vazifasi tovar(xizmat)lar ijtimoiy dotatsiyalangan narxlar bo’yicha sotilganda bajariladi. Bunda ular davlat byudjeti va turli hayriya mablag’lari hisobiga moliyaviy ta’minlanadi.
Narx raqobat qilishning eng muhim vositasi hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchilar o’z raqiblarini yengishi uchun narxni pasaytirish usulidan foydalanishlari mumkin. Demak, narxni o’zgartirib turish usuli raqobatda keng qo’llaniladi
Bozor holati(konyunkturasi) talab va taklif hamda ularning nisbatiga bog’liq. Muayyan ishkab chiqarish xarajatalari saqlangan holda narx yuqori bo’lsa, foyda miqdori ortadi, narx tushsa, foyda kamayadi va xatto ishlab chiqaruvchilar zarar ko’rishi ham mumkin. Bu ishlab chiqaruvchilar faoliyatiga ta,sir ko’rsatadi. Narx oshsa ishlab chiqarish kengayadi. Boshqa kapitallar ham foyda yuqori bo’lgan soha va tarmoqlarga oqib kela boshlaydi. Xullas, narx ishlab chiqarishni tartibga solib, uni o’zgartirib turadi va rivojini ta’minlaydi
Tartibga solish vazifasi
Ijtimoiy himoya vazifasi
Raqobat vositasi vazifasi