Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

 4000000              bk. 4000000 

 10000000             60000000  

 6000000 

 2000000 

 42000000 

 ob. 64000000      ob. 60000000 

 

Korxonani xodimlar oldida mehnat haqi yuzasidan 4000000 so‘m qarzi mavjud edi, 

oy davomida esa 60000000 sumlik mehnat haqi yuzasidan majburiyat ko‘paydi. Xodimlar 

oyligidan ushlangan summalar va to‘langan summalar oy davomida 64000000 so‘m tashkil 

etdi. 

Demak, oy oxiriga korxonaning ishchilar, xodimlar oldida oldida qarzi kolmadi, 

ya’ni  

KO

k

= K

bk

+K

ob

-D

ob

 

O= 4000000+60000000-64000000 

 

2. Schyotlarning iqtisodiy mazmuni bo‘yicha turkumlanishi. 

---

 Schetlar  hisobot  yaxshi  tushunchaga  ega  bo‘lish  uchun  ular  xususiyatlarini  o‘rganmoq 

zarur. 

Schetlar qo‘yidagi xususiyatiga ega ko‘ra turkumlarga bo‘linadi 

1. 

Schetlarni tuzilishiga ko‘ra; 

2. 

Ko‘rsatkichlarni aks ettirilishiga ko‘ra; 

3. 

Balansda aks ettirilishiga ko‘ra; 

4. 

Mo‘ljaliga, tayinlishiga ko‘ra; 

Schet tuzilishiga ko‘ra 2 xil bo‘ladi: 

1. 

Aktiv schet; 

2. 

Passiv schet; 

 

 Aktiv  schetlar  xo‘jalik  mablag‘larini  aks  ettirishga  passiv  schetlar  esa  ular  manbalarini  aks 

ettirishga mo‘ljallangandir.  

Ko‘rsatkichlar aks ettirilishiga ko‘ra, schetlar ikki xil bo‘ladi: 

1. 

Sintetik schetlar  

2. 

Analitik schetlar  

 Sintetik schetlar xo‘jalik mablag‘lari va ular manbalari hisobot umumiy va qiymat ko‘rinishida 

ma’lumotlarni olish maqsadida hisob yuritishga mo‘ljallangan. 

 Analitik schetlar ma’lumotlari xo‘jalik mablag‘lari va ularni manbalarini nafaqat qiymat, 

balki natura va mehnat o‘lchov birliklarida ham hisob yuritishga mo‘ljallangandir. 

Analitik schetlar bo‘yicha buxgalteriya provodkalari amalga oshirilmaydi. 

 Balansda qatnashishga schetlar ikki xil bo‘ladi: 

1. 

Balansdagi schetlar 

2. 

Balansdan tashqari schetlar 

 Balansdagi  schetlar deb, balansda qatnashadigan  schetlarga aytilib, ular bo‘yicha ikki  yoqlama 

yozuv amalga oshiriladi. 

 Balansdan  tashqari  schetlar  esa  10  ta  bo‘lib,  ularda  hisob  yozuvlari  faqat  bir  yoqlama  olib 

boriladi. 

 Tayinlanishi – mo‘ljaliga ko‘ra 6 xil bo‘ladi: 

1. 

Asosiy schetlar 

2. 

Tartibga soluvchi schetlar 

3. 

Taqsimlovchi schetlar 

4. 

Kalkulyasiya schetlari 

5. 

Taqqoslovchi schetlar 

 

1.Asosiy schetlarni 2 turi mavjud: 1. Aktiv. 2. Passiv.  

Aktiv schetlar o‘z navbatida quyidagilarga bo‘linadi: 

- 

mehnat vositalari va uzoq muddatli aktivlarni; 

- 

aylanma mablag‘larni; 

- 

xo‘jalik munosabatlarini aks ettiruvchi aktiv schetlar. 

 Mehnat  vositalarini  va  uzoq  muddatli  aktivlarni  aks  ettirish  uchun  qo‘yidagicha  schetlar 

mo‘ljallangan. 

0100 - Asosiy vositalar. 

0300 - Lizing shartnomasi bo‘yicha olingan asosiy vositalar. 

0400 - Nomoddiy aktivlar. 

0600– Uzoq muddatli moliyaviy qo‘yilmalar  

0700 - O‘rnatiladigan asbob-uskunalar. 

0800 - Kapital qo‘yilmalar va x.k. schetlari. 

Aylanma mablag‘lari hisobi qo‘yidagi schetlarda olib boriladi: 

1000– Materiallar. 

5000 – Kassa. 

5100–Hisoblashish scheti. 

---

5200 – Valyuta scheti. 

5500– Banklardagi maxsus schetlar. 

5600– Pul hujjatlari. 

5700 – Yo‘ldagi jo‘natmalar. 

5800 – Qisqa muddatli moliyaviy qo‘yilma. 

2800 – Tayyor mahsulot. 

2900 – Tovarlar va x.k. schetlari. 

Xo‘jalik munosabatlarini aks ettiruvchi aktiv schetlarga qo‘yidagilar misol bo‘ladi: 

4200 –Xodimlarga berilgan bo‘naklar yuzasidan hisoblashishlar. 

4700 – Xodimlar bilan boshqa operatsiyalar bo‘yicha hisoblashish. 

4800 – Turli debitorlar va kreditorlar bidan hisob-kitob. 

4000 –Olinadigan schetlar. 

0900 –Uzoq muddatli debitorlik qarzlar va x.k. schetlar. 

 Asosiy  schetlardan  yana  biri  passiv  schetlar,  o‘z  navbatida  korxona  o‘z  mablag‘lari 

manbalarini  va  chetdan  jalb  qilingan  mablag‘lar  manbalarini,  majburiyatlarini  aks  ettiruvchi 

passiv schetlarga bo‘linadi. 

Korxona o‘z mablag‘lari manbalarini aks ettiruvchi passiv schetlarga qo‘yidagilar misol 

bo‘ladi: 

0200 – Asosiy vositalar eskirishi. 

0500– Nomoddiy aktivlarning eskirishi. 

8700– Taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar). 

8300- Ustav kapitali 

8900 – Kelgusidagi xarajatlar va to‘lovlar yuzasidan zahiralar. 

CHetga jalb etilgan mablag‘lar manbasi, mujburiyatlarni aks ettiruvchi schetlarga misol: 

6810 – Banklarning qisqa muddatli kreditlari yuzasidan hisoblashish. 

7810 – Banklarning uzoq muddatli kreditlari yuzasidan hisoblashish 

6820 – Qisqa muddatli qarzlar yuzasidan hisoblashish. 

7820 – Uzoq muddatli qarzlar yuzasidan hisoblashish. 

7210 – Muddati uzaytirilgan uzoq muddatli majburiyatlar va x.k. schetlar.