Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi
Download 1.26 Mb. Pdf ko'rish
|
buxgalteriya hisobi nazariyasi (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3-mavzu. Schyotlari tizimi va ikki yoklama yozuv
- 5. Kalkulyasiya schetlari.
- 1. Buxgalteriya hisobining schyotlari va uning tuzilishi.
- “Schyotlarda mol-mulk va uning manbasining hisobot davri boshi hamda oxiridagi
|
4.
Jarayon. Xodimlarga hisoblangan mehnat haqi hisoblov-to‘lov vedomosti asosida kassadan berildi 5000000 so‘m . Bu jarayonni taxlil etib o‘rgansak, naqd pul miqdori kamayganini, hamda xodimlarga mehnat haqi yuzasidan majburiyat ham kamayganini tushunib olamiz, demak: A - P- Бухгалтерия баланси икки қисмдан Актив қисми Пассив қисми Корхона сармоясининг таркиби ва жойлаштирилиши Активларни ташкил этиш манбалари, яъни ўз сармояси ва мажбуриятлари ва четдан жалб қилинган маблағлар
Bunda balansning jami ham kamayadi YUqorida keltirilgan jarayonlarni jadvalda qo‘yidagicha aks ettirish mumkin. № AKTIV
Uzgarishgacha Uzgarish (-,+)
Uzgarishdan so‘ng
1. Kassa
8500000 5000000 – 500000 – 3000000 3. hisobdor shaxslar bilan
hisoblashish - 500000 + 500000 4.
Asosiy vositalar 100300000 - 100003000 5. Nomoddiy aktivlar 1900000
1900000 6. Hisoblashish scheti 9800000 7 00000000 + 7 09800000
Jami 120500000
12250000 № PASSIV Uzgarishgacha Uzgarish (-,+)
Uzgarishdan so‘ng
1. Foyda
50000000 -
50000000 2.
Taqsimlangan foyda 70000000 - 70000000 3. Xodimlar bilan mehnat haqi yuzasidan hisoblashish - 7000000 + 2000000 – 5000000 – - 4.
Kelgusi davr daromadlari 300000
- 300000
5. Byudjet bilan hisoblashish 200000 2000000 + 2200000
Jami 120500000
122500000
Балансдаги тўрт хил ўзгариш
2. Пассив томонда кўпайиш, пассив томонда камайиш; 1. Актив томонда
кўпайиш, актив томонда
камайиш; 3. Актив томонда кўпайиш, пассив томонда кўпайиш; 4. Актив томонда
камайиш, пассив томонда камайиш.
шундай хўжалик операциялари борки,
улар баланснинг фақат активига таъсир этади.
Бунда баланс-нинг активида бир
модда суммаси
кўпайиб, иккинчи модда
суммаси айни шу суммага камаяди, лекин
баланс-нинг умумий
суммаси ўзгармайди. Иккинчиси, шундай хўжалик операциялари содир бўладики, улар баланснинг фақат пассивига таъсир қилиб,
пассивда бир
модда суммаси
кўпайиб, иккин- чи модда сум- маси айни шу суммага
кама- яди. Бунда хам баланснинг уму- мий
суммаси Учинчиси, шундай хўжалик
операциялари содир
бўладики, улар
баланснинг активига ва пассивига ҳам таъсир этиб, улар суммасини кўпайтириб юборади.
шундай хўжалик
операциялари содир
бўладики, улар
баланснинг активига ҳам пассивига ҳам таъсир этиб, улар суммасини камайтириб юборади.
Reja: 1. Buxgalteriya hisobining schyotlari va uning tuzilishi. 2. Schyotlarning iqtisodiy mazmuni bo‘yicha turkumlanishi. 3.Tartibga soluvchi schetlar. 4. Taqsimlovchi schetlar. 5. Kalkulyasiya schetlari. 6. Taqqoslovchi schetlar. 7. Ikki yoqlama yozuv va uning qo‘llanishi. 8. Oddiy buxgalteriya provodkasi va murakkab buxgalteriya provodkasi. 9. Aylanma qaydnomalar to‘g‘risida tushuncha. Tayanch iboralar: Schyotlar rejasi, schyotlar tizimi, schyotlarning oboroti, asosiy schyotlar, tartibga soluvchi schyotlar, taqsim- lovchi schyotlar, kalkulatsiya schyotlari, taqqoslovchi schyotlar, schyotlarning qoldig‘i, balansdagi schyotlar, balansdan tashqari schyotlar, aktiv va passiv schyotlar, mablag‘ va manba, ikkiyoqlama yozuv, oddiy buxgalteriya provodkasi, murakkab buxgalteriya provodkasi, kontraktiv, kontrpassiv, sintetik hisob, analitik hisob, oborot vedomostlar.
Korxonalar faoliyati hisobini yuritish zaruriyatida korxonaning xo‘jalik jarayonlari natijasida doimo tarkibiy va miqdoriy jixatdan o‘zgarib boradigan xuj.alik mablag‘lari hisobot xar doimo ma’lumotga ega bo‘lib turish talab etiladi. Bu talabni bajarish uchun esa xo‘jalik mablag‘lari va ularni tashkil topish manbalarni hisobda guruhlashtirib borish va tezkor nazorat o‘rnatishi kerak bo‘ladi. Buning uchun esa buxgalteriya hisobi elementlaridan biri schetlar tizimidan foydalaniladi. Demak schetlar tizimi xo‘jalik mablag‘larni tashkil topish manbalarini, xo‘jalik jarayoni natijasida ularni tarkibiy, miqdoriy va xarakat jixatidan o‘zgarib borishini iqtisodiy guruhlash va doimo tezkor nazorat qilib borishdir.
shakllantirish manbalari hamda operatsiyalar bo‘yicha joriy aks ettirish, guruhlash, nazorat qilish usulidir. Tashqi ko‘rinishi bo‘yicha schyotlar ikki ustundan iborat bo‘lgan jadval shaklida bo‘ladi. Schyotning nomi jadvalning yuqori qismida yoziladi. Ushbu jadvalning chap qismi “Debet” (D- t), o‘ng qismi “Kredit” (K-T) deb ataladi. “Debet” va “Kredit” so‘zlari buxgalteriya hisobiga uning rivojlanish davri boshlanishida kiritilgan bo‘lib, bu so‘zlar XII asrlarda sotuvchi va bankir o‘rtasidagi hisob-kitob hamda kredit munosabatlarini aks ettirgan. “Debet” so‘zi lotincha bo‘lib “u qarzdor”, “Credit” so‘zi esa “ishondi” degan ma’noni bildiradi. Debet “Schyot nomi yoki raqami” Kredit
“Schyotlarda mol-mulk va uning manbasining hisobot davri boshi hamda oxiridagi holati aks ettiriladi. Schyotlarga hisobot davrining boshiga ma’lumotlari buxgalteriya balansining aktiv va passiv qismlari moddalaridan olib yoziladi. Ushbu ma’lumotlar qoldiq yoki saldo deb ataladi. Ayrim hollarda ba’zi bir schyotlarda saldo bo‘lmasligi ham mumkin. Debet va kreditda aktiv yoki passsivlarning tarkibidagi o‘zgarishlar aks ettiriladi. Hisobot davri ichida schyotning debet qismida yozilgan summalar debet oborot, Download 1.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|