Термиз давлат Университети Педагогика факулътети Психология таълим йўналиши битирувчиси Нормуродов Ғайратнинг “Тадбиркорлик фаолияти хусуси

Tarbiyachi:  - 

«Bir  bor  ekan,  bir  yuk;  ekan,  cholu  kampir  yashagan  ekan≫ 

(bayroq bolaga uzatiladi). 

Bola:  —  Chol  bilan  kampirning  ikkita  qizi  bor  ekan.  Ularning  ismi  Zumrad  va 

Qimmad ekan (bayroq boshqa bolaga uzatiladi). 

Bola:  -  Zumrad  otasining  qizi  ekan.  U  aqlli,  odobli,  mehribon,  mexnatsevar  ekan. 

Qimmat esa kampirning qizi ekan. U odobsiz, yalqov, uyquchi qiz 

ekan (bayroq boshqa bolaga uzatiladi). Tarbiyachi ertakning mantiqan to‘g‘ri davom 

ettirilishiga, gaplarning to‘liq, chiroyli tuzilishiga bolalarning diqqatini qaratadi, zarur 

vaqda ularga yordam beradi. 

Tarbiyachi:  -  Barakalla,  ertakni  juda  chiroyli  kilib  so‘zlab  berdingiz.  Endi  yozuv 

mashqlariga  o‘tamiz.  Siz  aytib  bergan  ertak  qahramoni 

≪Zumrad  va  Qimmat≫ 

ertagida sandiq so‘zi ishlatiladi. Sandiq so‘zi 

≪s≫ harfi bilan boshlanadi. 

Tarbiyachi:  —  Yana  qanday  so‘zlar 

≪s≫  harfi  bilan  boshlanadi?  (Bolalar: 

savat,  sovun,  suv,  sochiq,  sabzi).  Bolalar  doskada  berilgan  namunaga  qarab  rasm 

chizadilar va bo‘yab chiqadilar. 

Mashg‘ulot  yakunida  faol  ishtirok  etgan  bolalar  rag‘batlantiriladi,  yaxshi 

bajarilgan topshiriqlar bog‘chaga ko‘rsatiladi. Ertakning muhim xususiyatlaridan biri 

bolalarda yaxshilikka bo‘lgan xislatlarni o‘stiradi. Xalq tomonidan yaratilgan yuzalab 

ertaklarda bolalarning o‘ziga xos hayoti yaratiladi.  

 

Tadqiqotimiz  natijasida,  birinchi  galdagi  natijalardan  ma’lum  bo’ldiki, 

Maktabgacha  talim  muassasalari  katta  guruhi  (5-6-yoshli)  tarbiyalanuvchilarida 

tevarak-atrof  bilan  tanishtirish  mashg’ulotlarda  nutqni  rivojlantirishga  oid  tavarak-

atrof  manbalari,  hayvonlar  va  o‘simliklar  dunyosi,  tevarak-atrofdagi  narsa 

predmetlar,  inson  mehnatiga  oid  ish  qurollari  va  texnik  vositalar,  o‘yinchoqlar, 

sur’atlar va badiiy asarlar, tevarak-atrofda kechadigan voqea-hodisalar, halq ho‘jaligi 

---

 

 

70 

 

 

 

tarmoqlari  (binolar,  inshooatlar,  tarixiy  joylar)  mohiyatini  tushuntirish  qobiliyatiga 

ega emasliklari sababli berilgan savollarga to’liq javob bera olmadilar.  

 

Mazkur  holatni  keltirib  chiqaruvchi  sabablarni  aniqlashga  bo’lgan 

intilish natijasida shu narsa ma’lum bo’ldiki, tarbiyalanuvchilarning deyarli barchasi 

yuqorida  qayd  etilgan  tevarak-atrof  manbalari  haqida  bilimlar  va  ular  mazmunini 

o’zida namoyon etuvchi manbalar haqida to’liq ma’lumotga ega emaslar.  

 

Tajriba  guruhimiz  Surxondaryo  viloyati,  Termiz  shaharida  joylashgan 

Maktabgacha  ta’lim  bo’limiga  qarashli  23-maktabgacha  ta’lim  muassasasi  katta 

guruhi  (5-6  yoshli)  tarbiyalanuvchilarida  tevarak-atrofni  bilishni  shakllanganlik 

darajasini turli xil mashg’ulotlar jarayoni, suhbatlar, videolavhalar, ko’rgazmalardan 

foydalangan  holda  mezonlar  asosida  aniqlandi.  Tevarak-atrofni  o‘rganishda 

(tarbiyachilar  yoki  ota-onalar  tomonidan)  bolalar  shunchaki  kuzatmasliklari,  balki 

predmetlarni ularning qismlari, elementlarini ko‘rib, jarayonlar, hodisalarni idrok eta 

borib,  ular  to‘g‘risida  mulohaza  yuritishlari  ham  lozim.  Bunga  erishish  uchun 

tarbiyachi  oldiga  qiyoslash,  taqqoslash,  ajratish,  umumlashtirish,  tahlil  qilish  va 

boshqa shu kabi usullardan foydalanish vazifasi qo‘yilishi lozim.