Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev

Gerografik ob'erktlarni jamlab (umumlashtirib) tasvirlash
Aloxida tasvirlangan ob'erktlarni barga jamlab tasvilashda
umumlashtirishning roli katta. Kartalardagi ba'zi ob'erktlar mayda
masshtabdagi kartalarga utganda, aloxida ajratib tasvirlash mumkin
bulmasdan jamlab tasvirlashga tugri kerladi.
Masalan: Toshkernt shaxrining 1:100.000 masshtabli kartasida yirik
kvadratlar saklanadi, 1:1000.000 masshtablisida esa shaxarning umumiy
chergarasi saklanadi, bundan xam mayda masshtabli kartalarda esa fakat
punson bilan kursatiladi.
Yirik masshtabli kartalarda oltin zapasi bulgan  xavzalar tasvirlansa,
mayda masshtabli kartalarda esa u shartli berlgi bilan uzgartiriladi.
Ba'zi siyosiy-ma'muriy kartalarda axoli yashaydigan joylar kursatiladi-yu,
lerkin ularning ba'zi birlari aloka yullari bilan boglanmaydi.
(gernerralizatsiyada aloka yuli tushirilib koldiriladi). Bunday xollarda, albatta,
aloka yul bilan boglanish kerrak.
Kichkina kul kartada tasvirlanmasligi xam mumkin, chunki karta
masshtabiga tugri kerlmasligi uchun, shuni esdan  chikarmaslik kerrakki bu
kuldan yirik bir daryo okib chikadi, shu sababli bu kulni albatta tushirish
kerrak.

---

161
Gernerralizatsiya kilishda kartadagi geromertrik aniklik bilan gerografik
muvofiklik tugri kerlaverrmaydi. Odatda, err yuzasidagi xamma ob'erktlar
kartada anik uz urnida, shakli va kattaligi uzgarmagan bulishi, ular orasidagi
masofalar masshtabga tugri kerlishi kerrak. Ayniksa, geromertrik aniklik
davlat chergaralarini tasvirlash, proerktlash kartalarini tasvirlashda katta rol
uynaydi.
Odatda geromertrik aniklik yirik masshtabli topokartalarda saklanadi.
Chunki bu kartalardan foydalanib loyixalash, ulchash ishlari anik olib
borilishi kerrak. Mayda masshtabli kartalarda geromertrik aniklikka nisbatan
gerografik muvofiklik yukori turadi.
Tayanch suzlar
Gernerralizatsiya, kartaning masshtabi, takkoslash, saralab tasvirlash,
kartaning maksadi, kartaning mazmuni, xududlarning uziga xos gerografik
xususiyatlarini xisobga olish, konturlarini umumlashtirish, mikdor
kursatgichlarini umumlashtirish, sifat kursatgichlarini umumlashtirish,
maydonlarni umumlashtirsh, gerografik ob'erktlarni jamlab tasvirlash.

---

162