Termiz muhandislik texnologiya instituti “Avtomobil yo’llarini obodonlashtirish va jihozlash”

Avtomobil yo‘lining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari
Avtomobil yo‘lining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini mavjud m’eyoriy hujjatlardan foydalanib o‘rganib chiqdim va jadval shaklida ko‘rsatib o‘tdim.
(2-jadval).
Yo‘l ko‘ndalang kesimining asosiy o‘lchamlari
3- jadval

Yo‘l elementlari o‘lchamlari	Avtomagistral	Tezkor yo‘l	Odatdagi yo‘l turi
	toifasi
	Ia	Ib	II	III	IV	V
Harakat tasmalarining umumiy soni	4 va undan ortiq	4 va undan ortiq	2	2	2	1
Harakat tasmasi kengligi, m	3,75	3,75	3,75	3,5	3,0	4,5
Yo‘l yoqasi kengligi, m	3,75	3,75	3,75	2,5	2,0	1,75
Yo‘l yoqasidagi chetki tasma kengligi, m	0,75	0,75	0,75	0,5	0,5	-
Yo‘l yoqasining mustahkamlangan qismi kengligi, m	2,5	2,5	2,0	1,5	1,0	-
Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilmaganda, markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi, m	6,0	5,0	-	-	-	-
Yo‘l o‘qi bo‘ylab to‘siqlar o‘rnatilganda, markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi, m	2 m + to‘siq kengligi		-	-	-	-
Ajratuvchi tasma chetidagi xavfsizlik tasmasining kengligi, m	1,0		-	-	-	-
Yo‘l poyining kengligi, m	28,5 va undan ortiq	27,5 va undan ortiq	15,0	12,0	10,0	8,0

Menga topshiriq sifatida II toifali avtomobil yo’li berilgan. 3- jadvalda II toifali avtomobil yo’lining texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlari keltirilgan.

Yo’lning texnik ko’rsatkichlarini belgilash jadvali
4- jadval

№ t/r	Ko’rsatkichlar	Qiymati
1	Kelajakdagi harakat jadalligi, 20 yildan so’ng, dona/sut	10000-21000
2	Yo’lning toifasi	2
3	Hisobiy tezlik, km/s	120
4	Harakat tasmasining soni, ta	2
5	Harakat tasmasining kengligi, m	3.75
6	Qatnov qismining kengligi, m	7.5
7	Yo’l poyining kengligi, m	15.0
8	Yo’l yoqasining kengligi, m	3.75
9	Yo’l yoqasidagi chetki tasmaning kengligi, m	0.75
10	Yo’l yoqasining mustahkamlangan qismining eng kichik kengligi, m	2.0
11	Ajratuvchi tasmaning kengligi, m	-
12	Ajratuvchi tasmaning mustahkamlangan qismining kengligi, m	-
13	Tavsiya qilingan bo’ylama nishablik, ‰	5%
14	Eng katta bo’ylama nishablik ‰	30%
15	Eng kichik hisobiy ko’rish masofasi, m a) to’xtash uchun to’siq oldida, m b) qarama-qarshi avtomobiluchun, m	450
16	Vertikal egrilarning radiuslari: a) qabariq egrida: tavsiya qilingan,m eng kichigi,m b) botiq egrida: tavsiya qilingan,m eng kichigi,m	15000 ------- 5000 2500
17	Rejadagi egrining radiuslari: m tavsiya qilingan,m eng kichigi,m	800-600
18	Ko’ndalang nishablik, ‰	15-20
19	Yo’l qoplamasining turi	asfaltbeton

Avtomobil yo‘lining rejasi
Yo‘lni landshaft bilan uyg‘unlashtirish avtomobilda yuk tashishni qulayligi, havfsizligi va samaradorligini ta’minlash bo‘yicha muammolarni to‘liq yechmaydi. Noqulay loyihalangan yo‘ldagi reja va bo‘ylama kesimdagi har bir element, unga qo‘shni bo‘lgandan izolyatsiya qilib ko‘riladigan, texnik sharoitlarni to‘liq qanoatlantirishi va hisobiy tezlik bilan harakat havsizligini ta’minlashi mumkin. Ammo umuman yo‘l harakat uchun noqulay yoki havfli bo‘ladi.
Inson inshootlarni qurilishi va o‘zining ishlash faoliyati davomida, landshaftni inshootlar bilan garmonik uyg‘unlashuvini yaxshilashi va aksincha yomonlashuviga olib kelishi mumkin.

15-rasm. ____- toifali avtomobil yo‘lining ko‘ndalang kesimi

Atrof muhit va mehnatni muhofaza qilish.
Avtomobil yo’llari va shahar ko’chalarini arxitektura-landshaft loyihalash ishlarni bajarishda texnika xavfsizligiga katta ahamiyat berilishi kerak bo‘ladi, chunki bu inson hayoti bilan bog‘liq. Ish boshlanishidan oldin texnika xavfsizligi bo‘yicha instruktaj o‘tilishi kerak.
Atrof muhitni muhofazalash-tirik (o’simliklar va hayvonot dunyosi) va o’lik (tuproq, suv, atmosfera, iqlim) tabiatni tiklash va muhofazalash va ulardan rasional foydalanish bo’yicha kompleks tadbirlardir.
Hozirgi vaqtda har bir mamlakatda atrof borliq muhitini himoyalash uchun tabiatni saqlash bo’yicha qonunchilik ishlab chiqarishda va xalqaro mamlakat ichkarisida va xalqaro huquq doirasidagi tabiat muhofazasi huquqiy bo’limlari o’z aksini topgan va u tabiiy resurslarni va hayotni asrash muhitini huquqiy asosi hisoblanadi.
http://fayllar.org