Teshiklardan oqish hollari

Mavzu №15; Suyuqlikning teshik va naycha (nasadka)lardan oqib chiqishi
Reja : 1. Suyuqliklarning tor va kalta naychalardan hamda teshiklardan oqish hollari
2. Suyuqlikning yupqa devordagi teshikdan o`zgarmas bosimda oqishi
3. Torichelli formulasi
4. Oqimchaning torayishi
Texnikada juda ko`p hollarda suyuqliklarning tor va kalta naychalardan hamda teshiklardan oqish hollarini uchratish mumkin. Bu holning o`ziga hos hususiyati shundan iboratki, biror katta idishdagi suyuqliklarning potentsial energiyasi teshikdan chiqishda oqimchaning kinetik energiyasiga aylanadi. Albatta bu holda energiyaning bir qismi qarshiliklarni yengishga sarf bo`ladi. Bunday voqeani gidrouzatmalarda moylarning gidrosilindrlardan bosim ostida oqib chiqishi, yoqilg`ining yonish kamerasiga oqib o`tish va hokazolarda uchratish mumkin. Odatda bu masalalarni yechishda oqim fizikasiga bog`liq shartlar kiritiladi.
Suyuqlikning yupqa devordagi teshikdan o`zgarmas bosimda oqishi
Biror katta idishda suyuqlik p<sub>1</sub> bosim ostida saqlanayotgan bo`lib, u ozod sirti- dan H_a masofadagi kichik teshikdan oqayotgan bo`lsin (8.1-rasm, a). Diametri idish o`lchamlariga qaraganda juda kichik bo`lgan teshik kichik teshik deb ataladi. Yupqa devor deb oqayotgan suyuqlik teshikning faqat ichki qirrasiga tegib, uning yon sirtiga tegmagan holga aytiladi. Bunday hol devor qalinligi teshik diametridan bir necha barobar kichik bo`lsa yoki teshik kesimining ichki qirrasidan tashqariga kengayib borsagina (8.1-rasm, b) o`rinli bo`ladi.
Bu holda suyuqlik zarrachalari teshik atrofidagi hajmdan tashqariga qarab ha- rakat qiladi va teshikka yaqinlashgan sari tezlashib boradi. Shu bilan birga suyuq- likning oqayotgan zarrachalarning barchasi uchun bir xil sharoit bo`lib, ular silliq trayektoriya bo`yicha harakat qiladi va teshik qirrasida idish devoridan ajraladi. Bundan keyingi oqish davomida oqimchaning kesimi bir oz torayadi va silindrik shakl qabul qiladi. Ko`rilayotgan holda asosiy masala teshikdan iborat. Suyuqlikka to`ldirilgan idishda (8.1-rasm, a) yuzasi 𝜔₁ bo`lgan 1-1 (erkin sirt) va 𝜔<sub>2</sub> bo`lgan 2-2 oqayotgan suyuqlik oqimchasining teshik oldidagi kesimlari uchun Bernulli tenglamasini yozamiz:
 ² p  ² p  ²

¹  ¹  z₁  ²  ²  z₂   .
(8.1.)

2g  2g  2g

Bundan teshik uchun mahalliy qarshilik koeffitsiyenti nolga teng bo`lgan holda
z₁ - z₂ = H va 𝖯₁ 𝜔₁ = 𝖯₂ 𝜔₂ ekanligini hisobga olsak, ushbu tenglamani olamiz:

^{ }  ^ ² p  p
_1 ^{ 2 }_ ²  ^{2 1}  H ,
_{ } _{1 } 2g 