Texnalogiyalar va kommunikatsiyalarni rivojlanirish vazirligi muhammad al-xorazmiy

Maʼlumotlar Bazasining tuzilishini reajalash

Navbat maʼlumotlar bazasining tashqi koʻrinishini shakllantirishga. Yuqorida koʻrganimizdek, relational MB jadvallardan iborat boʻladi. Har bir jadval esa ustunlar (attributlar) va qatorlardan tashkil topadi. Har bir qator ingliz tilida record deb ataladi va bitta buyum (shaxs) haqida maʼlumot saqlaydi.
Jadvalning har bir qatoridagi maʼlumotlarni bir xilda saqlash uchun, ularning turini ham tayinlab ketish maqsadga muvofiq boʻladi. Masalan Ism faqat matn, ID esa faqat raqam.
Umuman olganda maʼlumotlarni saqlashning quyidagi turlari mavjud:

• 
  CHAR – doimiy uzunlikdagi matnlar
  
• 
  VARCHAR – oʻzgaruvchan uzunlikdagi matnlar
  
• 
  TEXT – katta matnlar
  
• 
  INT – manfiy yoki musbat butun sonlar
  
• 
  FLOAT, DOUBLE – manfiy yoki musbat oʻnlik sonlar
  
• 
  BLOB – ikkilik sanoq tizimidagi maʼlumotlar
  

Shuningdek aksar maʼlumotlar omborlarini boshqaruv tizimlari har bir qator (record) uchun noyob ID raqamini ham qoʻshib ketadi.
Nihoyat, jadval attributlaridan birini birlmachi kalit (primary key) sifatida tanlaysiz. Bu attribut noyob boʻlib, faqatgina yagona qator (record)ga tegishli boʻlishi kerak. Misol uchun shaxsning ID yoki passport raqami noyob kalit boʻlishi mumkin. Birlmachi kalit yordamida biz roʻyxatdan kerakli qator (shaxs, mahsulot) ni ajrata olishimiz kerak.
Birlmachi kalit qilib tanlangan attribut nafaqat noyob va oʻzgarmas, balki doimo mavjud boʻlishi ham shart. Yaʻni bazaga maʼlumot qoʻshilganda bu qiymatni kiritmay tashlab oʻtish mumkin emas.
Bu qadamda maʼlumotlar bazasini koʻz oldingizga keltirish uchun jadvallarni maxsus dastur yordamida yoki oddiy qogʻozda chizishingiz mumkin. Bunda jadvalni toʻliq emas, faqatgina unga tegishli attributlarni koʻrsatish kifoya.

Jadvallar oʻrtasida munosabat

Maʼlumotlar bazasi bir necha turdagi jadvallardan iborat boʻladi. Navbat bu jadvallar oʻrtasidagi munosabatlarni tahlil qilishga. Masalan, mijozlar va mahsulotlar, talabalar va darslar, oʻqituvchilar va oʻquvchilar oʻzaro qanday bogʻlangan? Ular oʻrtasidagi munosabat qay koʻrinishda boʻlishi kerak? Navbat shu savollarga javob berishga va munosabatlarni shakllantirishda.
Jadvallar oʻrtasidagi munosabatlar quyidagi 3 ta koʻrinishda boʻlishi mumkin: