Texnika unversiteti olmaliq filiali energetika va mashinasozlik fakulteti

---

 
 
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT 
TEXNIKA UNVERSITETI OLMALIQ FILIALI ENERGETIKA 
VA MASHINASOZLIK FAKULTETI
 
Mustaqil ish 
Mavzu: Platina, Forbezit, altait, Diorit,graviy,dolomit 
Guruh: 5as22KEM. 
Bajardi: Xolboyev Diyorbek 
Tekshirdi: Axmedov M 
Toshkent 2023 

---

Mavzu: Platina, Forbezit, altait, Diorit,graviy,dolomit
Reja 
1 Platina va Forbezit haqida 
2 Altait, Diorit 
3 Graviy,dolomit 

---

Platina kimyoviy xossalari va noyobligi tufayli dunyodagi eng qimmat va 
qimmatbaho metallar qatoriga kiradi. 
Platina quymasi 
Platina qimmatbaho metall elementlari orasida eng ko’p ishlatiladigan metalldir. U 
zargarlik buyumlaridan tortib to sog’liqni saqlashda, kimyo sanoatiga qadar 
kengayadigan foydalanish maydoniga ega. Platina zaxirasining 90 foizi Janubiy 
Afrikada joylashgan. Oq yaltiroq yoki kumush rangli u oltinga qaraganda juda keng 
tarqalgan va qimmatroq metall, ayniqsa zargarlik buyumlarida. 
Platinaning kashf etilish tarixi 
Ispancha “platina” so’zidan kelib chiqqan va “kichik kumush” ma’nosini 
anglatuvchi platina – bu miloddan avvalgi 700 yildan beri paydo bo’lgan metall. 
Qadimgi Misrdagi ba’zi narsalarda platina izlari topilgan. Platina tarixiy ravishda 
kumush bilan aralashtirilgan yoki oltinga yaqin qadrlangan. Italiyalik faylasuf 
Yulius Tsezar Scaliger 1557 yildagi maqolasida Markaziy Amerika aholisi ishlatgan 

---

zargarlik buyumlari platina ekanligini yozgan. Parijdagi Luvr muzeyidagi kichik 
quti dunyodagi eng qadimiy platina mahsuloti deb taxmin qilinmoqda. 
Platina dastlab Kolumbiyadagi oltin konlari konlarida, keyin Rossiyada 
topilgan. 1735 yilda Ispaniya dengiz zobiti Antonio Ulloa Kolumbiya va Peruga 
safari chog’ida oq metalldan yasalgan minalarni topilgan. Ushbu konlarni 
Ispaniyaga olib borgan Ulloa ushbu konlarni Ispaniyada ochilgan mineralogiya 
laboratoriyasida o’rganib chiqdi va konlarda platina ishlatilganligini aniqladi. 
Keyin, 1748 yilda u platina bo’yicha muntazam tadqiqotlar o’tkazdi. Ingliz 
kimyogari Charlz Vud 1741 yilda platinani ajratib oldi. Birinchi sof platina 1803 
yilda ingliz kimyogari Uilyam Xayd Vollastan tomonidan olingan va Vollastan 
platinani “zo’r metal” deb ta’riflagan. Qirol XV. Lui platinani “qirolga mos metall” 
deb ta’riflagan. 
1888 yilda platina Kanadaning Sudbury shahrida mis va nikel konlarida 
topilgan. Keyin ingotlarda platina rudalari Janubiy Afrikadagi bushveld Magmatik 
Kompleks (geologik shakllanish) oqimlarida topilgan. (Bu erda topilgan platina 
zaxiralari dunyodagi jami zaxiralarning 75 foiziga to’g’ri kelishi aniqlandi). 
XIX asrda platinani katalizator sifatida ishlatish mumkinligi aniqlandi. Ushbu 
kashfiyotni amalga oshirgan nemis kimyogari Iogann Volfgang Döberreinerdir. 
Platinani ishlatadigan birinchi katalitik konvertor 1975 yilda tashkil etilgan. Keyingi 
yillarda platinaning ahamiyati oshmoqda va u ko’plab sohalarda, ayniqsa zargarlik 
sanoatida qo’llaniladi. 
Forbesit - mineral, (Ni, CoMAsO,]-3-4H20. agregati: radial tolalar, qobiqlar. Oq. 
yaltiroq matdan ipaksimon va smolali. qattiqligi 2.5. solishtirma ogʻirligi 3.13. 
Xloantit (?) oʻzgarishi mahsuloti._ Juda kam. .