Texnologiya va
Download 4.26 Mb. Pdf ko'rish
|
Texnologiya va dizayn.Qurbonov B. Kurbanova G. (1) (3)
|
M uhokama uchun savollar
1. Inteiyer deganda nimani tushunasiz? 2. Xonaning ichki ko'rinishi, qiyofasi nimalarga b o g iiq boiadi? 3. Interyemi belgrlovchi asosiy omillarga nimalar kiradi? 4. Ranglarni inson ruhiyatiga qanday ta’siri bor? 5. Siz o ‘z xonangizni qanday rangga b o ‘yashni xohlaysiz? Nima uchun? n V. MEHNAT M I HOFAZOSI 5.1. Mehnatni muhofaza qilish qonun va nizomlari, texnika xavfsizlik asoslari Mehnatni muhofaza qilish qonuniyatlari. O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi, O'zbekiston Respublikasi Mehnat Qonunlari kodeksi asosida ohb bonladi. Mehnatkashlarni xavfsiz va sog'lom mehnat sharoiti bilan ta’minlashni davlat o'zining asosiy vazifasi deb hisoblaydi. buning uchun zarur boigan chora-tadbirlami qonun asosida amalga oshiradi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 18. 19, 20, 27, 29, 36, 37, 38. 39. 40, 41. 42 moddalarida mehnatni muhofaza qilish masalalari bayon qilingan Konstitutsiya barcha fuqarolarni mehnat qilish huquqini ta’minlaydi, y a’ni mehnatkashlar m aium miqdorda haq olish hisobiga ish bilan ta’minlanadi. Bu huquq haftasiga 41 soatdan oshmagan ish soat belgilash asosida vayiliga bir marta haq toianadigan (dam olish) berish y o ii bilan amalga oshirijadi. Konstitutsiya bepul davolanish, qariganda yoki mehnat qilish qobiliyatini qisman yoki batamom yo'qotganda sotsial ta'minlanish huquqini ham beradi. O'zbekiston Respublikasi mehnat qilish qonuniyatlari, mehnatkashlarga yaratib berayotgan sharoitlar va huquqlar hamda ulami nazorat qilish jihatdan dunyoda ilg or hisoblanadi. Mehnatni muhofaza qilish qonunlarini varatish va amalga oshirishda kasaba uyushinalari faol qatnashadi. Mehnatkashlarni 6 kun ishlaydigan toil'alari haftada 5 kun 7 soatdan shanbakuni esa 6 soatdan ishlashadi. 5 kunlik ishlaydiganlar esa har kuni (dushanba , juma ) 8 soatlik ish kuni deb belgilangan. Mehnatkashlar har yili 1 marta 24 kundan kam boim agan miqdorda haq toianadigan ta’til bilan taminlanadi. O'qituvchi pedagoglarga esa 48 kun beriladi. Mamlakatimizda ayollarning erkaklar bilan teng huquqligi ta’minlangan. Avollar uchun qonunda m aiu m yangiliklar va maxsus nonnalar belgilangan. Masalan: kiinyo sanoatining ba’zi tarmoqlarida. yerosti ishlarida va boshqa bir qancha ishlarda ayollarning mehnat qilishiga y o i qo yilmaydi. Mehnat qonuniyati o'smirlar mehnatini muhofaza qilishga ham alohida ahamiyat beradi. 16 yoshgacha boigan o'smirlar uchun, 18 yoshgacha boigan o'smirlar uchun 36 soatli ish haftasi joriy qilingan. O'smirlar uchun yilning eng yaxshi davrlarida voki o ‘zi xohlagan vaqtda dam olishi kerak Ulammg mehnatidan tungi ishlarda dam olish kunlarida foydalanish butunlay ta'qiqlanadi. Zararli ish sharoiti ishlovchilariga ustama ish haqi to lanish voki ish soati qisqartirilishi ham mehnat qominiyatiga ctiborga olingan. Bundan tashqari zararli muhitda ishlovchilar uchun qoshimcha ta'til qilingan, Bu ta’til 12-36 kungacha bo'lishi mumkin. Sog lik uchun o ta xavfli sharoitlar uchun ularga bepul oziq-ovqat mahsulotlari beriladi. Bundan tashqari mehnat qonunchiligida shaxsiy muhofaza vositalari korxona hisobidan bepul beriladi. Zararli sharoitda ishlayotgan ishlovchilariga 3.6,12 oyda tibbiyot ko'rigidan outkaziladi Zaruriyatga qarab qo‘shimcha chora-tadbirlar belgilanadi. Xavfsiz ishlash sharoitni yaratish borasida y o ‘l qo'yilgan har qanday kamchilik yoki xavfsiz ishlash sharoitini yaxshi tashkil qilmaslik natijasida ishchining baxtsiz hodisaga uchrashi sanoat korxonastmng yoki rahbar xokimlarning aybi hisoblanadi. Moddiy yo'qotishni qoplash miqdori va tartibi maxsus qoidalar asosida olib boriladi. Download 4.26 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|