Texnologiyalar va protokollar, tarmoq qurilmalari

---

1
0-MA’RUZA.TARMOQLARDA QO’LLANILADIGAN SIMLI
TEXNOLOGIYALAR VA PROTOKOLLAR, TARMOQ QURILMALARI, 
TARMOQ TOPOLOGIYASI, MANTIQIY ADRESLASH (LLC) 
VAZIFAKADRESLASH (MAC). 
IEEE 802.3 стандартининг локал тармоғи – LANEthernetXerox, DEC, 
Intel компаниялари томонидан ишлаб чиқилган. Узатиш муҳити сифатида 
коаксиал кабел (500м – 1 участок, 1500 м макс), мис жуфтлик (185 м), ТОАЛ 
ишлатилиши мумкин. LANEthernet шина топологиясини қуриш учун 
коаксиал кабел ва ретрансляторлар ва узатгич-қабул қилгич ускуналари 
ишлатилади (9.4-расм). LANEthernet ретрансляторлар ускуналари –
кабелнинг бир участкасидаги конфликт ва ташувчини (маълумотларни 
узатиш физик сигналини) англайди ва тармоқ холатини хамда бошқа 
участкадаги маълумотлар оқимини регенерациялайди. узатгич-қабул 
қилгич ускуналарининг вазифаси – согласование коаксиал кабел сигнали 
параметрларини тармоқ назоратгичи шинасининг параметрлари билан 
мослаштиради, конфликтларни топади. 
11.1-расм. Ethernet – шина топологияси 
LANEthernet юлдуз топологиясини қуриш учун узатиш муҳити 
сифатида мис жуфтлик, ТОАЛ ва икки турдаги ускуна– концентраторлар ва 
коммутаторлар ишлатилади (9.5-расм). Концентратор (Hub) – бу 
интеллектуал ускуна, хатоликлар назорати, ишчи станциялар томонидан 
маълумотларни бир вақтда узатиш холатида конфликтлар рухсати. 
Концентраторнинг портлар сони 8,16,24,48 та бўлиши мумкин. Коммутатор 
(Switch) – конструктив Hub кўринишида яратилган, лекин юқори тезликли 
кўп портли кўприк сифатила ишловчи ускуна. Коммутациянинг встроенный 
механизмига эга бўлиб, у охирги станцияларга ўтказиш полосасини ажратиш 
йўли орқали конфликтларни ечиш имконини яратади. 
Муҳитга уланишни бошқариш маълумоларни узатиш усулига боғлиқ ва 
турли турларга бўлинади: 

кўп марталаб уланиш (рақобат режимида алоқа 
каналига уланиш) 

маркер узатишли уланиш (маълумотларни узатишга 
ҳуқуқ 
берувчи 
пакет) 

сўровли 
тармоқ 
(сеть 
с 
опросом) 

сегментлаштирилган узатишли тармоқ 

узатиш вақтини заҳиралашли 
тармоқ Кўп марталаб уланиш ва маркер узатишли шина, юлдуз, халқа 
топологияли LAN энг кенг тарқалган. Канал сатҳи 2 сатҳчага бўлинган (99.3-
расм): 

логик канал орқали бошқариш LLC (LogicalLinkControl) – тармоқ 
`ˆÌi`Ê܈̅Ê̅iÊ`i“œÊÛiÀȜ˜ÊœvÊ
˜vˆÝÊ*ÀœÊ* Ê `ˆÌœÀÊ
/œÊÀi“œÛiÊ̅ˆÃʘœÌˆVi]ÊۈÈÌ\Ê
ÜÜÜ°ˆVi˜ˆ°Vœ“É՘œVŽ°…Ì“

---

топологиясига ва 802.2 стандарти – уланиш усулига боғлиқ эмас, 

МАС 
муҳитига уланишни бошқариш. 
LAN ARCnet стандартининг тармоғи маркерни узатишли тармоқ 
синфига мансуб. Маркер – аниқ кетма-кетликда станциядан станцияга 
узатиладиган, олдиндан аниқланган битлар комбинацияси. Станция унга 
маркер тушгандан кейингина маълумотларни узатиши мумкин ва уни қисқа 
68 вақт интервали давомида кейингига узатиши керак. Ушбу тармоқ тури 
Datapoint компанияси томонидан ишлаб чиқарилган ва шина ѐки юлдуз 
топологияларини ишлатиши мумкин. Узатиш муҳити сифатида коаксиал 
кабел, мис жуфтлик ишлатилиши мумкин. Максимал тармоқ узунлиги 6,5 км. 
Маълумотларни узатиш тезлиги 2,5Мбит/с. ARCnet да маълумотларни 
узатиш принципини кўриб чиқамиз (9.6-расм). Ҳар бир тугун MID шахсий 
адрес идентификацияланади. NID логик халқадаги ҳар бир тугунга кейинги 
тугуннинг идентификатори маълум, унга маркерни узатиш керак. Одатда 
кейинги станция катта адресга эга. Нормал иш вақтида ҳар бир станция 
(узатувчидан ташқари) канални эшитиш холатида бўлади. 
11.2-расм. ARCnet да маълумотларни узатиш. 
Агар тушувчи кадрнинг сарлавҳаси таркибида ушбу станциянинг адреси 
мавжуд бўлса, у қабул қилиш холатига ўтади ва қабул қилинган кадрни қайта 
ишлайди. қабул қилинган кадр таркибида LLC маълумотлар пакети мавжуд 
бўлса, у юқори сатҳга узатилади, станция эса канални эшитиш холатига 
қайтади. Агар қабул қилинган кадр маркер ҳисобланса, у холда станция 
кадрни узатиш хуқуқини олади. Агар юқори сатҳдан тушаѐтган маълумотлар 
пакетига эга бўлса, уни узатади. Пакетни узатиш тугагач, маркерни узатиш 
бажарилади. Пакет мавжуд бўлмаганда маркер узатилади ва станция канални 
эшитиш холатига ўтади. ARCnet стандартининг тармоқлари ишлаб чиқариш 
жараѐнларини бошқариш тизимини қуриш учун қўллинши топган. Ethernet 
дан фарқли, ҳар бир ишлаб чиқарувчи ускунага талаб этилган вақт 
интервалида маълумотларни узатиш каналига уланиш кафолатланган, улар 
узлуксиз технологик жараѐнларни ташкил этиш учун зарур. ARCnet 
стандартидаги тармоқларни ривожлантириш истиқболлари қуйидагилар 
ҳисобланади: 

ТОАЛ га алмаштириш, 

тармоқнинг узунлиги ва узатиш 
тезлигини ошириш, 

концентратор ва коммутаторларнинг ишлаб 
чиқарувчанлигини ошириш.