Texnologiyalari ha’m kommunikatsiyani rawajlandiriw ministirligi

Qawipsizlik aralıqtan kirisiw ishinde kompyuter tarmaǵı
UNIX OS paydalanıwshılarǵa basqa kompyuterlerdiń resurslarınan paydalanıw múmkinshiligin beredi kompyuter tarmaǵı. Operatsion sistema óz ishine aralıqtan kompyuter menen baylanıs qılıw, aralıqtan sistemada dizimnen ótiw, tarmaq kompyuterleri ortasında maǵlıwmatlardı uzatıw hám elektron pochtadan paydalanıw imkaniyatın beretuǵın tarmaq qosımshaları kompleksin óz ishine aladı. UNIX tarmaqtı qollap -quwatlaydı NFS fayl sisteması (Tarmaq fayl sisteması ), bul fayl sistemasına kirisiw ushın operatsion sistema buyrıqlarınan paydalanıw imkaniyatın beredi aralıqtan kompyuter.
UNIX operatsion sistemasınıń komponentleri
Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, operatsion sistema sistema daǵı processlerdi basqarıw funktsiyaların támiyinleytuǵın hám paydalanıwshılar hám sistema apparatı ortasındaǵı interfeysti ámelge asıratuǵın programmalar kompleksi bolıp tabıladı. UNIX sisteması óz ishine aladı ush tiykarǵı komponent: buyrıq sisteması, qabıqlar hám yadro.
UNIX operatsion sistemasında maǵlıwmatlardı shólkemlestiriw hám qayta islew wazıypaların atqaratuǵın hám paydalanıwshı ortalıǵın basqaratuǵın bir neshe yuzta buyrıqlar bar. Buyrıqlardıń ózi málim funktsiyalardı atqaratuǵın, ádetde minimal kirgiziwdi talap etiwshi hám salıstırǵanda tez atqarılatuǵın programmalar bolıp tabıladı. Olardıń kópshiligi barlıq paydalanıwshılar ushın ámeldegi, biraq tek jeńillikli paydalanıwshı bolǵan sistema administratorı ushın ámeldegi bolǵan buyrıqlar bar. Birpara buyrıqlar, geyde atqarılıw processinde ınteraktiv maǵlıwmatlardı kirgiziw múmkinshiligi ámeldegi bolǵan buyrıqlar dep ataladı. kommunal xızmetler. Utilitlarga vi tekst redaktorı hám pochta buyrıǵı mısal bóle aladı.

Shıǵanaqlar. Shelllar ádetde operatsion sistema yadrosına paydalanıwshı interfeysin támiyinleytuǵın ınteraktiv programmalar dep ataladı. Qabıq sistemaǵa kirgen waqıttan baslap sistemadan chiqqunga shekem paydalanıwshınıń aktiv procesine aylanadı. Bul programmalar buyrıq dilmashları (geyde qabıqlar dep ataladı ).

Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, UNIX ádetde bir neshe qabıqlardan paydalanadı.
Sheklengen qabıqlar (rsh hám ksh - Bourne qabıǵı hám Korn qabıǵınıń tómen kompleksi) sistemaǵa kirisiwdi sheklewi kerek bolǵan paydalanıwshılar ushın mólsherlengen.
Yadro. Sistema yadrosı operatsion sistemanıń yadrosı bolıp, ol tiykarǵı funktsiyalardı támiyinleydi: processlerdi jaratadı hám basqaradi, yadtı ajratadı, fayllar hám sırtqı apparatlarǵa kirisiwdi támiyinleydi.
Qosımsha wazıypaları yadro menen standart sistema shaqırıw interfeysi arqalı óz-ara tásir etedi. Sistema qońırawları interfeysi sorawlar formatın belgileydi tiykarǵı xızmetler. Process málim bir yadro procedurasına sistema shaqırıwı arqalı tiykarǵı yadro funktsiyasın talap etedi. Yadro sorawdı atqaradı hám kerekli maǵlıwmatlardı processga qaytaradı.
Yadro tómendegilerden ibarat ush tiykarǵı tómen sistema :
1) process hám yadtı basqarıw tómen sisteması ;
2) fayl tómen sisteması ;
3) kirgiziw/chiqarish tómen sisteması.
Atqarıw etedi tómendegi ayrıqshalıqlar :
processlerdi jaratıw hám óshiriw;
sistema resurslarini processler ortasında bólistiriw;
processni sinxronlashtirish;
processtiń óz-ara tásiri.

Processni joybarlawtiruvchi (joybarlawtiruvchi) tárepinen ámelge asırilatuǵın arnawlı yadro funktsiyası sistema resursları ushın básekilesetuǵın processler ortasındaǵı qarama-qarsılıqlardı sheshedi.

Processler ortasında yad bólistiriwin támiyinleydi. Eger barlıq processler ushın yad etarli bolmasa, yadro processtiń bólimlerin yamasa bir neshe processlerdi (kóbinese passiv, sistema daǵı hár qanday hádiyselerdi kútiw) disktıń arnawlı maydanına (" almastırıw" maydanı ) kóshiredi.), isleytuǵın (aktiv) processler ushın resursların bosatish.
Fayl tómen sisteması disk drayvlar hám periferik apparatlarda jaylasqan maǵlıwmatlarǵa kirisiw ushın birden-bir interfeysti támiyinleydi. Ol fayllardı jaylastırıw hám óshiriw operatsiyaların atqaradı, fayl maǵlıwmatların jazıw/o'qish operatsiyaların atqaradı hám fayllarǵa kirisiw huqıqların qadaǵalaw etedi.
Periferik apparatlarǵa kirisiw ushın fayl tómen sisteması hám processni basqarıw tómen sistemasınan sorawlardı atqaradı. Ol apparat drayverlari menen isleydi - arnawlı programmalar sırtqı apparatlarǵa xızmet etiwshi yadrolar.