Grafikni aylantirish uni ko‘rsatib sichqonchaning o‘ng lugmasini bosish bilan amalga oshiriladi.
S Grafikni masshtahlashtirish Ctrl tugmasini bosib sichqoncha orqali bajariladi.
V Grafikga animatsiya berish Shift tugmasini bosish bilan sichqoncha orqali amalga oshiriladi.
7.9-rasm. Grafikni formatlash oynasi
1.0‘zgarmas nomi kiritiladi.
Matematika panelidan Evaluation Toolbar (Baholash paneli) tugmasi bosiladi.
Ochilgan Evaluation (Baholash) oynasidan Global Definition (Global aniqlash) tugmasi bosiladi yoki Shift+~ tugmalari baravar bosiladi. Bunday aniqlanish barcha hujjatlar uchun ta’sir qiladi, ya’ni barcha hujjatlarda bu qiymatni ishlatish mumkin.
Sonli hisoblashlardan tashqari Mathcad belgili (simvolli) hisoblashlami ham amalga oshiradi. Bu degani hisoblashlar natijasini analitik ko‘rinishda tasvirlash mumkin. Masalan, aniqmas
integral, differentsiallash va boshqa shu kabi masalalarni yechishda uning yechimini analitik ko‘rinishda tasvirlaydi. Bunday oddiy simvolli hisoblashlar 7.10-rasmda keltirilgan.
|
|
Ш rjidrjj
|
j)
q * u « а у * ^ в о
|
» A 1 1
|
(tamil •; AimI
|
в / u in e! й ч*«-IS"? T a‘
|
StmvcSi hsoblas&ut
|
|
t(ji) • ssajj f. t\ -
|
f2(s) x* + 'л + x
|
1 Rxl ifc-» -fotOb fli.n'i# - *
! j " J i
|
I '-Ж) i + 2 х+ 1 l
> dae ) |
|
!$«►...forhejp. AUTO Paget ii
7.10-rasm. Simvolli hisoblashlami bajarish
Limitlarni hisoblash. Mathcadda limitlami hisoblashning uchta operatori bor.
Matematika panelidan Calculus Toolbar (Hisoblash paneli) tugmasi bosilsa, Colculus (Hisoblash) paneli ochiladi. U yeming pastki qismida limitlami hisoblash operatorlarini kiritish uchun uchta tugmacha mavjud. Ulaming birini bosish kerak.
lim so‘zining o‘ng tomonidagi kiritish joyiga ifoda kiritiladi.
lim so‘zining ostki qismiga o‘zgaruvchi nomi va uning intiladigan qiymati kiritiladi.
Barcha ifodalar burchakli kursorda yoki qora rangga ajratiladi.
Symbolics—»Evaluate—^Symbolically (Simvolli hisoblash-> Baholash—>
Simvolli) buyruqlari beriladi. Mathcad agar limit mavjud bo'lsa, limitning intilish qiymatini qaytaradi. Limitlami
hisoblashga doir misollar 7.11-rasmda keltirilgan
7.11-rasm. Limitlami hisoblash
Tenglamalarni sonli va simvolli yechish. Mathcad har qanday tenglamani, hamda ko‘pgina differentsial va integral tenglamalarni yechish imkoniyatini beradi. Misol uchun kvadrat tenlamanining oldin simvolli yechimini topishni keyin esa sonli yechimini topishni qarab chiqamiz.
Simvolli yechish. Tenglamaning simvolli yechimini topish uchun quyidagi ketma-ketlikni bajarish kerak:
Yechiladigan tenglamani kiritish va tenglama yechimi bo‘lgan o‘zgaruvchini kursoming ko‘k burchagida ajratish.
Bosh menyudan Symbolics—»Variable—»Solve (Simvolli ifoda—> 0‘zgaruvchi—^Yechish) buyrug‘ini tanlash. Tenglamani yechish 7.12-rasmda keltirilgan.
Sonli yechish. Algebraik tenglamalami yechish uchun Mathcadda bir necha fimksiyalar mavjud. Ulardan Root fimksiyasini ko‘rib chiqamiz. Bu funksiyaga murojaat quyidagicha: Root(f(x),x).
Root funksiyasi iteratsiya usuli sekuhix bilan yechadi va sabab boshlang‘ich qiymat oldindan talab etilmaydi. 7.13-rasmda tenglamani sonli yechish keltirilgan.
Tenglamani yechish uchun odlin uning grafigi quriladi va keyin uning sonli yechimi izlanadi. Funksiyaga murojaat qilishdan oldin yechimga yaqin qiymat beriladi va keyin Root funksiya kiritilib, x0= beriladi.
7.12-rasm. Tenglamani simvolli yechish
7.13-rasm. Tenglamani sonli yechish va lining grafigini qurish
Root funksiyasi yordamida funksiya hosilasini nolga tenglashtirib uning ekstremumini ham topish mumkin. Funksiya ekstremumini topish uchun quyidagi ketma-ketlikni bajarish kerak:
Ekstremum nuqtasiga boshlang'ich yaqinlashishni berish kerak.
Root funksiyasini yozib uning ichiga birinchi tartibli differentsialni va o‘zgaruvchini kiritish.
0‘zgaruvchini yozib teng belgisini kiritish.
Funksiyani yozib teng belgisini kiritish.
Tenglamalar tizimini yechish. Mathcadda tenglamalar tizimini yechish Given...Find hisoblash bloki yordamida amalga oshiriladi. Tenglamalar tizimini yechish uchun iteratsiya usuli qo‘llaniladi va yechishdan oldin boshlang'ich yaqinlashish barcha noma’lumlar uchun beriladi (7.14-rasm).
Tenglamalar tizimini yechish uchun quyidagi ketma-ketlikni bajarish kerak:
Tizimga kiruvchi barcha noma’lumlar uchun boshlang‘ich yaqinlashishlami berish.
Given kalit so‘zi kiritiladi.
Tizimga kiruvchi tenglama va tengsizlik kiritiladi. Tenglik belgisi qalin bo‘lishi kerak, buning uchun Ctrl+= klavishilarini birgalikda bosish kerak bo‘ladi yoki Boolean (Bui operatorlari)
7.14-rasm. Chiziqsiz tenglamalar tizimini yechish
Find funksiyasi tarkibiga kiruvchi o‘zgaruvchi yoki ifodani kiritish.
Funksiyaga murojaat quyidagicha bajariladi: Find (x, y, z). Bu yerda x, y, z - noma’lumlar. Noma’lumlar soni tenglamalar soniga teng bo‘lishi kerak.
7.15-rasm. Chiziqsiz tenglamalar tizimini simvoli yechimini topish
Matritsalar ustida asosiy amallar. Matchad matritsalar bilan quyidagi arifmetik operatsiyalami bajaradi: matritsani matritsaga qo'shish, ayirish va ko‘paylirish, bundan tashqari transponirlash operatsiyasini, murojaat qilish, matritsa determinantini hisoblash, maxsus son va maxsus vektorni topish va boshqa. Bu operatsiyalaming baiarilishi 7.16, 7.17-rasmlarda keltirilgan.
|
|
|
|
Ш
|
-+■ in;] --
|
Ife ^ v
|
Mj
|
*5Kiv «■UrtTH'IllljUlrU i
|
viisH
|
|
|
|
OK'Jt
|
Mtx ~ О
|
|
- 0 3 .*
|
- О 4
|
|
|
|
{ 10
|
S 7 s,
|
|
|
n1(1
|
" 1C* — — j t:«
|
“ 1 9 S
|
7 ti S i
|
|
|
|
|
V * >•
|
6 3 4 j
|
|
|
|
|
|
|
|
f
|
. C*
|
|
|
|
|
|
to 9 3
|
|
> 4 ♦
|
|
1.3 ЛЗ 13
|
|
-¥ - • - »
|
|
|
i) it 7
|
|
4 > 1
|
|
II 12 u
|
|
-3 -3 -o
|
|
t> -
|
, ¥ <>
|
to w
|
’ ♦ *
|
fe
|
IS 4 M
|
Ь L -
|
-3 •-<; -4
|
|
|
ret
|
|
\ 2 7
|
|
Г 9 *
|
|
-fc< 4 2
|
|
|
• 3 4
|
|
|
|
> i
|
|
-4 -i 0
|
|
|
|
|
|
|
|
h : 1.
|
|
|
|
|
•ЛЬТч?
|
MUM t f
|
MvOKUir* Р«оГкии»1«1 t| },|У; Дй}
J Cite* lr*ww» ^ndovy fcte*fc<
Tj sa ш L& m Ж5» « IP* JC -
; ?MC- - i П X Ц Ш «* *• •
7.16-rasm. Matritsa ustida amallar bajarish
7.17-rasm. Matritsa ustida amallar bajarish
Do'stlaringiz bilan baham: |
