Texnologiyalari

Gorizontal masshtablashtirish
Vertikal masshtablashtirish
Arzon (komponentlar texnik ta’minoti)	Qimmat (maxsus serverlar)
Axborot resurs lar tezkor foydalanish	Axborot resurslar tezkor foydalanish

Avtomatlashtirilgan masshtablashtirish	Qo'shimcha sozlash talab qilinadi
Qo‘shimcha axborot resurslarini qo‘shish	Qo‘shimcha axborot resurslarini yo‘qligi
Qurilma quwatining chegaralanmaganligi	Qurilma quwatining chegaralanganligi

Bulut texnologiyasida axborot resurslariga masofadan murojaat qilish bulut yordamida amalga oshiriladi. Axborot texnologiyalari sohasidagi boshqa sohalarga nisbatan ushbu arxitekturada “servis” termini bulutli hisoblashlarda keng qo'llaniladi. Bulut xizmati oddiy veb dasturda texnik interfeys yordamida xabarlami jo‘natish protkolli orqali mavjud bo‘lishi mumkin yoki erkin foydalanish nuqtasi sifatida administrator vositalari orqali boshqa axborot rcsurslari yaratilishi mumkin. 2.12 - rasmda oddiy veb dastur yordamida servis yaratish ko‘rilgan.

Bnlut mm'Ai гааГгЫш bajaravcbi Buloi sizmat vazlfavlui bajuruvcfci masofadao

fit 'А ч uf ad it о kimh \eb xiziusti ku'taii virtual wnejl

7. 
   rasm. Texnik interfeys yordamida bulutdan foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsatish (chap tomon). Bulut xizmati virtual server sifatida xizmat ko‘rsatadi (o‘ng tomon).
   

Foydalanuvchi bulutli xizmatga dastur orqali murojaat qilganda u istemolchi sifatida mavjud bo‘ladi. 2.13-rasmda ko'rsatilaganidek, foydalanuvchilar turi maishiy xizmatlardan masofadan turib dasturlar va vositalar yordamida foydalanishlari mumkin. Axborot resurslarga shaxsiy kompyuterlar, noutbuklar va mobil qurilmalar yordamida foydalanish mumkin bo‘ladi¹⁴.

7. 
   rasm. Bulut xizmatining istemolchilari Bulut xizmatidan foydalanuvchilar dasturiy ta’minotlar yoki qurilmalar yordamida foydalanjshlari mumkin.
   Dasnim
   
   ta'fflisot
   
   
   XiZttlat
   
   
   Sh&xsiy
   
   komiTiier
   
   
   Nuulteik
   
   
   Mote!
   
   qunlsa
   
   
   

2. 
   bobga doir savollar
   

1. 
   Kompyuterning asosiy qismlari va ulaming vazifalari nimalardan iborat?
   
2. 
   Kompyuterda mavjud bo‘lgan xotira turlari?
   
3. 
   Kompyuterning texnik imkoniyati deganda nimalami tushunasiz?
   
4. 
   Kompyuterning tashqi qurilmalarining vazifalari nimalardan iborat?
   
5. 
   Bulutli texnologiyalar baqida nimalami bilasiz?
   

Test savollari

1. 
   Prmterning necha xii turi mavjud?
   

AXBOROT 1

TEXNOLOGIYALARI 1

AXBOROT 3

TEXNOLOGIYALARI 3

i 88

]попои 98

xram l : 98

□□□□□□□□□с 98

□опппппппп 98

I . J I 105

a 202

AXBOROT 319

TEXNOLOGIYALARI 319

2. 
   Bulutli texnologiyani masshtablashtirishning qanday usullari mavjud?
   

1. 
   Dasturiy va texnik
   
2. 
   Ko‘lamli va koTamsiz
   
3. 
   Serverli va bulutli
   
4. 
   Gorizontal va vertikal
   

3. 
   CD disk qanday disklar toifasiga kiradi?
   

a) Kompact b) Optik

c) Magnit d) Compos

HI BOB. AXBOROT JARAYONLARINING DASTURIY

TA’MINOTI. OPERATSION TIZIMLAR

Tayanch so'zlar: operatsion tizim, foydalanuvchi resurs interfeys, fayl, papka, fayl tizimi, operatsion tizim qobig % moslanuvchanlik, xavfsizlik

1. 
   Operatsion timzimlar haqida ma’lumot
   

Tizimning dasturiy ta’minoti BIOS, operatsion tizim va ulilitalami o‘z ichiga oladi. Utilitalar tizimga xizmat ko‘rsatish va himoya masalalarini amalga oshiradi, masalan xatolarni to‘g‘rilash va fayllami rezervlash.

BIOS kompyuteming ona platisiga joylashtirilgan dasturiy ta’minot hisoblanadi. BIOS kompyuter ishga tushishi bilan barcha apparat vositalami to‘g‘ri ishlayotganini tekshiradi, ya’ni markaziy protsessorni, tezkor xotirani va ona platani. Barcha apparat qurilmalar testdan o‘tgandan so'ng BIOS operatsion tizimini yuklaydi.

BIOS kompyuteming boshlang'ich amalarini bajaradi, lekin asosiy amallami ya’ni, foydalanuvchi buy ru g‘lari ni amalga oshirish va tizimni boshqarishni operatsion tizim bajaradi¹⁵.

Operatsion tizim bu - kompyuter bilan foydalanuvchi o'rtasida muloqot o’matib beruvchi dasturiy ta’minotdir. Operatsion tizim (ОТ) kompyuterni va uning resurslarini boshqaradi va boshqa dasturlami ishga tushiradi. Kompyuter resurslari ikki xil: fizik va dasturiy resurslarga boTinadi. Fizik resurslar bu:

• 
  protsessor;
  
• 
  tezkor xotira;
  
• 
  doimiy xotira;
  
• 
  vinchester;
  
• 
  monitor;
  
• 
  tashqi qurilmalar;
  
• 
  va shu kabilar kiradi.
  

Dasturiy resurslar bu:

• 
  kiritish va chiqarishni boshqaruvchi dasturlar;
  
• 
  kompyuter ishlashini ta’minlaydigan boshqaruvchi dasturlar;
  
• 
  berilganlami tahlil qiluvchi dasturlar;
  
• 
  drayverlar;
  
• 
  virtual ichki va tashqi xotirani tashkil qiluvchi va boshqaruvchi dasturlar;
  
• 
  va shu kabilardir.
  

Hozirgi kunda har xil turdagi operatsion tizimlar mavjud, ular superkomyuterlardan to minikompyuterlargacha o'matilgan. Microsoft Windows, UNIX va Linux operatsion tizimlari Intel platformasida ishlaydi. Undan tashqari Apple mahsulotlari iPad va iPhone Makintosh platformasini qo‘llab quvvatlaydi. Apple iOS operatsion tizimida ishlaydi.

Operatsion tizim kompyuter bilan foydalanuvchi o‘rtasida qulay interfeys yordamida muloqot qilish imkoniyatini beradi.

Operatsion tizim obyektga mo‘ljallangan grafik interfeysli yoki matnga mo‘ljallangan komandali interfeys ko‘rinishida bo‘ladi¹⁶.

Obyektga mo‘ljallangan grafik interfeysi - foydalanuvchi interfeysi bo‘lib, grafik obyektlami qurilmalar bilan boshqarish imkoniyatini yaratadi. Matnga mo‘ljallangan komandali interfeysda - foydalanuvchilar barcha buyruqlami klaviatura orqali matn yordamida kiritiladi.

Operatsion tizimini quyidagi sinflarga bo‘lish mumkin: