Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 

TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 

RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI                                                  

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 

 

 

 

 

2- LABORATORIYA ISHI 

 

MAVZU:

 Kombinatsion mantiqiy sxemalar analizi 

 

 

Guruh №

 831-18 

Bajardi:

 Rahmonberdiyev Shohjahon 

Tekshirdi:

 Abdullayev A.X.  

 

 

 

 

Toshkent – 2020 

KOMBINATSION MANTIQIY SXEMALAR ANALIZI

 

Ishdan maqsad:

  Kombinatsion mantiqiy sxemalarni analiz qilish. NI Multism 

dasturiy muhitida sxemalarni loyihalashtirish. 

Topshiriq:

 

Berilgan funksiyalarni guruh jurnalidagi tartib raqami 

bo‘yicha variant qilib oling. Tanlab olingan funksiyani NI Multisim dasturiy 

muhiti yordamida loyihalashtiring. NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan 

sxemaning ishlashini haqiqiylik jadvaliga yozib oling. Hosil qilingan haqiqiylik 

jadvali asosida berilgan funksiya uchun Karno kartasini hosil qiling va DNF isini 

yozing va hosil qilingan funksiyani NI Multisim dasturiy muhiti yordamida 

loyihalashtiring. NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan sxemaning ishlashini 

dastlab tuzilgan haqiqiylik jadvali asosida tekshiring va natijalarni hisobotga 

kiriting. 

Variant 

№ 14 

𝒚𝒚 = 𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

��� 𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

���𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

��� 

Kerak bo’ladigan elementlar: Ushbu funksiya uchun 3 ta EMAS (NOT) elementi, 

3ta HAM (AND3) elementi va 1ta 4 YOKI(OR4) Elementi. 

 

1.Variant bo’yicha tanlangan funksiyani NI Multisim dasturiy muhiti 

yordamida loyihalashtiramiz. 

 

 

 

Tanlab olingan funksiyaning NI Multisim dasturiy muhiti yordamida 

loyihalashtirilgan holati 

2. NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan sxemaning ishlashini haqiqiylik 

jadvaliga yozib olamiz. 

 

𝒚𝒚 = 𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

��� 𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

+ 𝒙𝒙

𝟏𝟏

���𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

��� 

 

x

1 

x

2 

x

3

 

𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

 

𝒙𝒙

𝟏𝟏

��� 𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

 

𝒙𝒙

𝟏𝟏

𝒙𝒙

𝟐𝟐

���𝒙𝒙

𝟑𝟑

 

𝒙𝒙

𝟏𝟏

���𝒙𝒙

𝟐𝟐

𝒙𝒙

𝟑𝟑

��� 

Y 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

0 

1 

0 

0 

1 

0 

1 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

0 

1 

1 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

0 

   0 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

0 

1 

0 

0 

1 

0 

1 

1 

1 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

1 

1 

0 

0 

0 

1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tanlab olingan funksiyaning NI Multisim dasturiy muhiti yordamida haqiqiylik 

jadvali bo’yicha tekshirish. 

 

3. Haqiqiylik jadvali asosida Karno karta tuzamiz. 

 

x

1 

x

2 

x

3

 

Y 

0 

0 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

0 

1 

0 

1 

0 

1 

1 

0 

1 

0 

   0 

0 

1 

0 

1 

1 

1 

1 

0 

0 

1 

1 

1 

1 

 

4. Karno kartasidan foydalangan holda minimallashtirilgan DNF isini yozamiz: 

 

𝒚𝒚

𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎𝒎

= 𝒙𝒙

𝟑𝟑

𝒙𝒙

𝟏𝟏

��� 𝒙𝒙

𝟐𝟐

��� + 𝒙𝒙

𝟑𝟑

��� 𝒙𝒙

𝟏𝟏

���𝒙𝒙

𝟐𝟐

+ 𝒙𝒙

𝟑𝟑

𝒙𝒙

𝟏𝟏

 

 

 

      x

1

x

2 

    

x

3 

  x

1  

x

2 

    00 

  x

1  

x

2 

    01 

x

1  

x

2 

    11 

x

1  

x

2 

    10 

x

3    

0 

0 

1 

0 

0 

x

3    

1 

1 

0 

1 

1 

5. Hosil qilingan minimallashtirilgan funksiyani NI Multisim dasturiy 

muhiti yordamida yig‘amiz va haqiqiylik jadvali bo’yicha tekshiramiz. 

 

 

 

 

Minimallashtirilgan funksiya uchun ketgan mantiqiy elementlar: 

3 ta 

EMAS(NOT), 2ta 3HAM(AND3), 1ta 2HAM(AND2), 1ta 3YOKI(OR3)  

 

 

 

 

Minimallashtirilgan funksiyaning NI Multisim dasturiy muhiti yordamida haqiqiylik 

jadvali bo’yicha tekshirish. 

 

XULOSA 

Bugungi ishda Kombinatsion mantiqiy sxemalarni analiz qildik hamda NI Multism 

dasturiy muhitida sxemalarni loyihalashtirdik. Unga ko’ra3ta elementdan tashkil 

topgan funksiyamizni NI Multism dasturida sxemasi yasalib, rostik jadvali tuzildi. 

Avvalgi funksiyamizni Karno kartasi yordamida soddalashtirib yangi ixchamlashgan 

funksiya oldik va uni ham Multisim dasturi yordamida simulyatsiyaladik.Olingan 

natijalar shuni ko’rsatadiki Karno kartasida ixchamlangan funksiya hamda 

boshlangich funksiyalar qiymatlari bir xil ammo Karno kartasida ancha sodda 

holatda natijaga ega bo’lamiz.