Texnologiyalari vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

PHP: Hypertext 
Preprocessor
” ma’nosini anglatishi bildirildi. 
1998 yilning oxirida PHP foydalanuvchilarining soni o‘n minglardan oshdi. Yuz mingdan 
oshiq veb-saytlar bu tilni qo‘llashini e’lon qilishdi. Taxminan Internetning 10% 
serverlarida PHP 3.0 o‘rnatilgan edi. 
1998 yilning iyun oyda PHP3 to‘qqiz oy ommaviy tekshiruvidan keyin rasman e’lon 
qilindi. Shu yilning qishida Endi Gutmans va Ziv Suraski PHP yadrosini qaytadan ishlab 
chiqarishni boshlashgan. Ularning asosiy vazifasi PHP tizimining unumdorligini 
ko‘tarish va kodning modullarini yaxshilash edi. 
1999 yilning o‘rtalarida birinchi marta taqdim qilingan yangi yadro “
Zend Engine
” deb 
nomlangan. Uni asosida tuzilgan yangi til PHP4 2000 yilning may oyida rasman 

---

chiqarilgan. Unumdorlik yaxshilangandan tashqari, PHP 4.0 muhim yangiliklarga ega 
bo‘lib, sessiyalarni qo‘llash, buferli chiqarish, kiritilgan ma’lumotlarni havfsiz qayta 
ishlash va yana bir necha yangi til tuzuvchilarini paydo bo‘lishidan iborat. 
Hozirgi kunlarda “
Zend Engine
” qayta yaxshilanib PHP5 tili ishlab chiqarildi. Asosiy 
o‘zgarishlar ob’yektlarga mo‘ljallangan dasturlash modelida bo‘lib, tilning 
imkoniyatlarini yanada kengaytirdi. 
PHP - bu eng keng tarqalgan, zamonaviy web dasturlash tili hisoblanadi. 
Internetdagi saytlar va web-xizmatlarning aksariyati PHP-dan foydalangan holda 
yaratilgan. Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, PHP saytlarning 80% dan
ko'prog'ida, jumladan 
facebook.com
, 
vk.com, baidu.com 
va boshqa xizmatlarda keng 
qo'llaniladi. Tilning soddaligi bizga turli xil murakkablikdagi saytlar va turli xil portallarni tez 
va osonlik bilan yaratishimizga imkon bera oladi. 
PHP- 1994- yilda daniyalik dasturchi Rasmus Lerdorf tomonidan yaratilgan bo’lib, 
dastlab boshqa Perl tilidagi skriptlar to'plami edi. Keyinchalik ushbu skriptlar S tilidagi 
tarjimonga qayta yoziladi. Yaratilganidan beri PHP (PHP uchun qisqacha: Hypertext 
Preprocessor - PHP: Hypertext Preprocessor) web-saytlar va web-ilovalarni 
soddalashtirish uchun qulay vositalar to'plamini taqdim etdi. 
Xosting xizmatlarining keng tarqalishi, hamda ularning arzonligi. Chunki, qoida 
tariqasida, xosting kompaniyalari Linux oilasining operatsion tizimlaridan birida 
ishlaydigan Apache yoki Nginx web-serverlarida PHP web-saytlariga joylashadilar. 
Ikkala web-server va Linux-ga asoslangan operatsion tizimlar bepul hisoblanadi, bu esa 
hostingning umumiy xarajatlarini kamaytiradi. 
PHP yadro va plaginlarning mavjudligi bilan ajralib turadi, "kengaytmalar": 
ma'lumotlar bazalari, rozetkalar, dinamik grafikalar, kriptografik kutubxonalar, PDF 
hujjatlar va boshqalar bilan ishlash uchun har kim o'z kengaytmasini ishlab chiqishi va unga 

---

ulanishi mumkinligi. Yuzlab kengaytmalar mavjud, ammo standart to'plamda bir necha 
o'nlab yaxshi tashkil etilganlar ham mavjud. PHP tarjimoni web-serverga ushbu, server 
uchun maxsus yaratilgan modul orqali (masalan, Apache yoki IIS uchun) yoki CGI dasturi 
sifatida ulanadi. 
Eng keng tarqalgan operatsion tizimlar uchun (Windows, MacOS, Linux) PHP dasturiy 
ta'minotini ishlab chiqish paketlarining 
mavjudligi, ya'ni biz ushbu operatsion 
tizimlarning har qandayida web-saytlar yaratishimiz mumkin. 

PHP turli web-serverlar bilan birgalikda ishlay olishi mumkin: Apache, Nginx, IIS 

Rivojlanishning soddaligi va qulayligi. Qoida tariqasida, PHP-da dasturlash borasida 
kam tajribaga ega bo'lgan holda ham, biz oddiy web-saytlar yaratishimiz mumkin. 

PHP C ga o'xshash, shuning uchun S yoki sintaksis kabi sintaksisga ega tillardan birini 
bilsak, PHPni o'rganish biz uchun yanada osonroq bo'ladi. 
PHP - ko'plab ma'lumotlar bazalari tizimlari (MySQL, MSSQL, Oracle, Postgre, 
MongoDB va shu kabilar) bilan ishlashni qo'llab-quvvatlaydi. 
Xosting xizmatlarining keng tarqalishi, hamda ularning arzonligi. Chunki, qoida 
tariqasida, xosting kompaniyalari Linux oilasining operatsion tizimlaridan birida 
ishlaydigan Apache yoki Nginx web-serverlarida PHP web-saytlariga joylashadilar. 
Ikkala web-server va Linux-ga asoslangan operatsion tizimlar bepul hisoblanadi, bu esa 
hostingning umumiy xarajatlarini kamaytiradi. 
PHP – wеb tеxnologiya tili. PHPni o’rganish uchun avval HTML va dasturlash tilidan 
habardor bo’lish talab qilinadi. HTML/CSS va JavaScript larni mukammal bilguvchilar 
uchun PHPni o’rganish murakkablik tug’dirmaydi. PHPning vazifasi HTML faylini 
yaratib bеrish. JavaScript yordamida bajariladigan ko’pgina opеratsiyalarni PHP orqali