Tеz tibbiy yordam. Favqulotda vaziyatlar (o`quv uslubiy qo`llanma) Farg`ona 2021 Saydaliyev S. S

Shokning dekompensatsiya fazasi klinikasida teri rangining oqarishi, sezuvchanlikning pasayishi, taxikardiya, arterial va venoz bosimning pa­sayishi, gipotermiya, oligoanuriya kuzatiladi.Qon aylanishining kompensator markazlashuvi hisobiga katta qon aylanish doirasida va miokardda 0, bosimining pasayishiga, oqibatda ieri qon tomirlari toravishiga, buyrak va qorindagi organlarda AQH qayta taqsimlanishiga, uzoq vaqt davomida hayotiy muhim organlarning O 2 va oziq moddalar bilan ta’minlanishini buzilishiga olib keladi. Agarda travma og'iriigi yoki yo‘qotilgan qonni toidirish itnkoni bo`maganda va organizmning himoya vositalari yetarli boimaganligi tufayli kompensatsiya yuzaga kelmasa, unda shok rivojlanib boradi. Plazmaning davomli yo‘qo tiiishi gipovolemiyani chuqurlashiiradi va AQH kamayadi, bu esa elektro lit aimashinuvining buziiishi zaminida shok rivojianishining asosiy'omili bo`lib qoladi. Periferiyada qon aylanishining kamayishi yaqqol gipoksiya va atsidozga olib keladi. Buyrak, jigar, o‘pka va og‘ir holatlarda esa yurak va miya zararlanadi. Gipoksiya glikolizning kuchayisbiga va moddalar almashinuvi kislotali mahsulotlarining to‘pianishiga sabab bo‘ladi.
Uzoq muddatli shokda qon aylanishning markazlashuvi qisqargan arteriolalarnmg endogen katexolaminlarga reaksiyasining pasayishi va tashqaridan kiritiladigan katexolaminlarga mutioq befarqligi bilan ifodalanadi. Boshlanishida oqsil va suyuqlikiar venoz kapillyarlarga o‘tishga boshlaydi, gipoksiyaning rivojlanishi natijasida kapillyarning venoz uchi dagi postkapillyar sfinkter berkiladi, arterial uchidagi prekapiliyar sfink ter esa ochiladi, venoz qon oqishining kamayishi kapillyarda gidrostatik va fi Itratsion bosimni oshiradi. Buning oqibatida suyuqlik kapillyarlardan yon to'qimalarga o£tib buning oqibatida periferik tomir qarshiligi oshi shiga olib keladi. Kapillyarlarda qon oqimi to‘xtaydi (staz), lekin gemo liz va qon ivishming buziiishi kuzatilmaydi. Qon shakliy elementlarining agregatsiya fazasi boshlanadi, qon qovushqoqligi oshadi, oqibatda inikro emboliya va mikrotromboz kelib chiqadi.Shok holati poliorgan yetishmovchiliga olib keladi va o‘z navbatida kritik holat kelib chiqadi va bu holatlarni bog!langan zanjir inisolida bir ga tahlii qiiish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Teri: Teri rangi oqaradi bu barcha qon tomirlarni qisqarishi bilan bog‘ liq. Faqat arteriovenoz anastamozlar saqianadi (ten osti klechatkasi ostidagi). Bu 11 qon.yo‘qotilganda ro'y beradi, shuning uchun ham teri rangiga qarab xulosa ehiqarib boTmaydi. Terida qon aylanishi butunlay to‘xtaganda hamyurak va miyada qon aylanishi yetarli bo'iishi mumkin. Faqatgina teridagi qontomirlami keskin torayishi va qon aylanishidan chetlatilishi hisobiga 1,5-21 ga yaqin qon yo'qotilishi kompensatsiya qilinadi.