Tibbiyot kasbiga kirish fanidan tayorlagan
Download 0.7 Mb. Pdf ko'rish
|
Презентация
- Bu sahifa navigatsiya:
- Document Outline
|
EMALNING TUZILISHI • Emaye (emal). Tish tojini qamrab olgan bu to’qima tanadagi eng og’ir (250-800 birlik Vikkers-sa). Chaynash yuzasida uning qalinligi 1,5-1,7 mm ga etadi, lateral sirtlarda u juda nozik va tsementli birikmada bo’yniga tushadi. • • Emal tuzilishi. Emalning asosiy strukturaviy shakllanishi 4 mm diametrli emal prizmalardir. Prizma uzunligi emal qatlamining qalinligiga mos keladi va hatto o’rash yo’nalishi bo’yicha ham uni oshiradi. Emal prizmalar, to’plamlarga to’planib, S shaklidagi egiluvchanlikni hosil qiladi. Natijada, emal kesimlarida optik bir-biridan farq qilmaslik (qora yoki yengil chiziqlar) aniqlanadi: prizmalar uzunlamasına yo’nalishda bir qismda kesiladi, ikkinchisida esa enli • Mamlakatimizda va chet elda olib borilgan ko’plab tadqiqotlar natijasida emalning iz elementlari bir xil darajada taqsimlanmaganligi aniqlandi. Tashqi qatlamda yuqori miqdorda flor, qo’rg’oshin, sink, temir, bu qatlamda natriy, magniy, karbonatlar miqdori past bo’ladi. Strontium, mis, alyuminiy, kaliy qatlamlarga bir xil tarzda taqsimlanadi. • • Har bir emal kristallining kristalli eritma interfeysida hosil bo’lgan biriktirilgan ionli (OH) qatlami mavjud. Glyatatsiya qatlami tufayli kristal ionlari eritmaning bir xil ioni bilan almashtirilganda, kristalli ionning muhitning boshqa ioni va izoion bilan almashtirilganda, hetero-ion almashish mexanizmi orqali sodir bo’lishi mumkin bo’lgan ion almashinuvi sodir bo’ladi, deb hisoblanmoqda. Hozirgi vaqtda, biriktirilgan suvga (kristalllarning hidrat qatlami) qo’shimcha ravishda, mikro-bo’shliqlarda joylashgan emalda erkin suv mavjudligi aniqlandi. Emaldagi suvning umumiy miqdori 3,8% ni tashkil qiladi. Tishning qattiq to’qimalarida suyuqlikning birinchi qayd qilinishi 1928 yilga to’g’ri keladi. Keyinchalik, dentin ichidagi tish suyuqligi, emal miqdori 0,1-0,2% gacha bo’lgan mikrospeyslarni to’ldiruvchi emayali suyuqlikdan ajrala boshladi. • Dentin (dentin). Tishning katta qismini tashkil etadigan Dentin, emaldan kamroq kaltsiylangan. Unda 70-72% noorganik va 28-30% organik moddalar va suv mavjud. Kalsiy fosfat (gidroksiapatit), kaltsiy karbonat va oz miqdorda kaltsiy florid noorganik moddalar asosini tashkil etadi. Bundan tashqari, ko’plab makro va mikroelementlar mavjud. • • Dentinning organik moddasi oqsillar, lipidlar va polisakkaridlardan iborat. Proteinlarningaminokislota tarkibi kollagenlarga xosdir: ko’p miqdordagi glitsin, prolin, gidroksiprolin va oltingugurt o’z ichiga olgan aminokislotalarning yo’qligi. • • Dentinning asosiy mohiyati dentinning 1 mm2 dentiniga 30,000 dan 75,000 gacha o’zgarib turadigan ko’p miqdorda dentin tubulalari bilan o’tadi (3.21-rasm). Dentinal suyuqlik dentinning yangilanishida ishtirok etgan organik va noorganik moddalarni etkazib beruvchi dentinal tubulalarda (tubulalar) aylanadi. • • Dentin tarkibida va tarkibi tufayli metabolik jarayonlar aniqlanadi. Birinchidan, bu dentin oqsishiga tegishlidir. Kollagen molekulalarining amino kislotalar tarkibini yangilashga qodir ekanligi ma’lum. Ularda aylanayotgan dentin tubulalari va dentin suyuqligi mavjudligi organik va noorganik moddalar almashinuvi uchun zarur sharoitlarni yaratadi. Buning klinik tasdig’i dentinning qattiq to’qimalariga turli xil omillarni ta’sir qilganda dentin tuzilishi va tarkibi o’zgarishi: surunkali mexanik jarohatlar, kimyoviy moddalar, yoshga bog’liq o’zgarishlar va boshqalar. • Histologik tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, tish tojining parapulpar dentinining (predentin) ichki bo’linishi neytral nayzalarga ega bo’lib, ular sezgir va ta’sirchan bo’ladi. Ko’pchilik mualliflar, nerv tolalari qalinligida kalsifikatsiya qilingan dentinga kirmasligiga ishonishadi. Elektron mikroskopik tadqiqotlar kalsifikatsiya qilingan dentinda nerv tolalarining mavjudligini aniqlamadi, bu esa shubhasiz klinik faktlarni – dentinning sezuvchanligini (qattiq to’qimalarni tayyorlash paytida og’riqni etkazish va kimyoviy va issiqlik stimulyatsiyalariga ta’sir qilish) izohlashni qiyinlashtiradi. • • M. Bronstrom (1966) ogohlantirishlarga duch kelganida og’riqning gidrodinamik mexanizmini nazariyasini ilgari surdi. Muallif, dentinning dentin suyuqligi bilan to’ldirilgan ko’plab naychalarga kirib olgan mato ekanligini e’tiborga oldi. Dentinga ta’sir qilish bu suyuqlikni tish pulpasining retseptorlari apparati ichiga olib keladi. Eksperimental tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, dentin sirti qurib qolganda, shuningdek, preparat jarayonida tish to’qimalari haddan tashqari qizib ketganda, odontoblast yadrosi ekstensiyaga o’tadi va bu aniq fizikokimyoviy o’zgarishlarni ko’rsatishi mumkin. Document Outline
Download 0.7 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|