Тикка режалаштириш усуллари

Қизил горизонтал усулининг хусусияти шундан иборатки, унда 
аввалдан сақланиб қолинган бино ва иншоотларни лойиҳаланаётган бино ва 
иншоотлар билан боғлаш имкони бор. Бунинг мисоли тариқисида 2.9 –расмда 
ўз ечимини топган тикка режалаштириш лойиҳаси келтирилган. Ушбу лойиҳа 
1:500 масштабда лойиҳаланган бўлиб, лойиҳада рельефнинг оралиқ белгилар 
0,1 м ҳолатида кўрсатилган. Бунда лойиҳа горизонталларини қуриш кўча ва 
йўлаклар белгиларидан бошланади. Шундан сўнг қуриладиган бино ва 
иншоотларнинг лойиҳа белгилари аниқланади.
Қизил горизонталлар усули бўйича лойиҳаланаётган режанинг ўзида 
рельефнинг кўринишлари бевосита уни қаноатлантирувчи нишабликлар 
билан ҳосил қилинади. Лойиҳаланаётган рельефнинг қизил горизонталларда 

---

тасвирланиши келажакда ҳосил қилинадиган рельефни тез ва осон пайқаб 
олиш имконини яратади. 
Қизил горизонталлар усули бош режа билан тикка режалаштириш 
лойиҳасини бир чизманинг ўзида акс эттириш имконини беради. Бунда 
иморатлар ва иншоотлар, инженерлик тадбирлари, ободончилик, тик 
режаларнинг ҳаммасини бир чизмада тасвирлаш, қурилишдаги кўплаб 
масалаларни самарали ва мажмуавий ечиш имконияти пайдо бўлади. 
Бу усул шаҳарсозликда кўча ва майдонларни, даҳаларни, мураккаб 
рельефли инженерлик тадбирларини бажаришда кенг қўлланилади. Рельефни 
қизил горизонталларда тасвирлаш лойиҳалашнинг оддий қоидаси 
ҳисобланади. Яъни бир чизмада қабул қилинган горизонталлар кесиш 
баландлиги ўзгармаслиги ва горизонталлар ўзгармаслиги шарти бажарилади. 
Одатда кесув баландлиги 0,1; 0,2; 0,25; 0,5 м дан қилиб қабул қилинади ва бир 
чизмада танланган баландлик ўзгартирилмайди. Тикка режа лойиҳасида бутун 
горизонталлар яққол кўриниши учун қалинроқ қилиб чизилади.
2.9 
– 
ра
см
. 
Ми
крора
йо
н 
ҳудуди
ни
нг 
би
р 
қи
см
ин
и 
ло
йи
ҳа
гори
зон
талла
ри
ус
ули
да
лой
иҳа
ла
нга
н 
тикк
а 
ре
жа
си
. 

---

Ҳ 

---

Рельеф яхши “ўқилиши” учун горизонталлар ораси жуда зич ёки сийрак 
бўлмаслиги керак. Бу қизил горизонталларининг тегишли кесиш 
баландлигини танлаш йўли билан бажарилади (2.4-жадвал). 
2.4-жадвал.