Tilning fikr ifodalash va almashish jarayonlarida amal qilishi, tilning alohida ijtimoiy faoliyat turi sifatidagi muayyan yashash shakli

Ehtiyojlar — organizm, inson shaxsi, ijtimoiy guruh, umuman jamiyatning hayot faoliyatini saqlab turish uchun zarur boʻlgan narsalarga talab, muhtojlik. Nazariy va amaliy iqtisodiyotning fundamental kategoriyalaridan biri. E. subʼyekt bilan uning faoliyati oʻrtasidagi bogʻlanishlarni ifoda etadi va maqsadlar, mayllar, intilishlarda va pirovardida hattiharakatlar, feʼlatvorda yuzaga chiqadi. Faoliyat sohasiga qarab mehnatga, bilimga, muloqotlarga; obʼyektiga qarab moddiy, maʼnaviy; subʼyektiga koʻra yakka (shaxsiy), guruhiy, jamoaviy, ijtimoiy E. boʻlishi mumkin. E.ning umumiy qonuniyati — ularning umuman bevosita inson faoliyatiga, xususan, ijtimoiy ishlab chiqarish ga bogʻliq boʻlishidir. Ayni payda faollikka undovchi kuch boʻlgan E., oʻz navbatida, hayot sharoitlariga tanlama taʼsir koʻrsatadi, ularning oʻziga xos tomonlarini belgilaydi, u yoki bu faoliyat usullarini va E.ni qondiradigan predmetlar ishlab chiqarishni ragʻbatlantiradi. Mas, bir vaqtlar kishilarda avtomobilga paydo boʻlgan E. ularni yaratish yoʻlida izlanishlarning boshlanishiga sabab boʻldi, butun bir sanoat tarmogʻining paydo boʻlishiga olib keldi.
Tarixan E. oʻsib boradi, ular xilmaxil, oʻzgaruvchan, tuzilmaviy oʻzgarishlarga uchrab turadi. E. tizimida iqtisodiy ehtiyojlar asosiy oʻrinda turadi. Ularga birinchi navbatda, moddiyashyoviy E. (moddiy va maʼnaviy) — oziq-ovqat mahsulotlariga, kiyimkechak, axborot vositalari (gazeta, kitob va boshqalar)ga E., shuningdek, iqtisodiy E. tuzilmasida oliy oʻrinda turadigan mehnat qilish, taʼlim olish, sogʻliqni saqlash E.i kiradi.
Iqtisodiy E.ni ham ularni roʻyobga chiqaradigan subʼyektlariga qarab tasniflash mumkin (shaxsiy — yakka, jamoa va ijtimoiy — umumiy E.).
Bozor munosabatlari sharoitlarida iqtisodiy E. pul bilan vositalanadi va talab sifatida yuzaga chiqadi (qarang Talab va shaklif). Ishlab chiqarish va E. oʻrtasidagi teran ichki bogʻlanishlar ehtiyojlarning oʻsib borishi qonunida oʻz ifodasini topadi. Iqtisodiyotning butun tarixini eng oddiy E.dan tobora har tomonlama rivojlangan inson E.ining shakllanishiga oʻtish tarixi tarzida qarash mumkin.
Sherqul Shodmonov.

O'ziga xoslik. Funktsional motivlar tomonidan faoliyatni rag'batlantirish shakli, uning qoniqishi natija bilan emas, balki atrofdagi dunyoga qaratilgan faoliyat jarayoni bilan bog'liq. Funktsional motivlarning boshqa turlari (o'yin, muloqot, ijodkorlik ehtiyojlari asosida) orasida kognitiv motivlar alohida o'rin tutadi. U o'ziga xos tutib olish, sehrlash hissi bilan birga keladi, bu esa shaxsga uning ob'ektiv-funktsional ehtiyojlari bog'liq bo'lgan ob'ektlarni taqdim etadi, sub'ektiv yoqimliligi tegishli faoliyatni doimiy ravishda takrorlash omili hisoblanadi.

Tadqiqot. Laboratoriya va eksperimental tadqiqotlarda qiziqish atrofdagi dunyoning noaniqligiga moslashishga qaratilgan va rag'batlantirishning maqbul darajasida qoniqish hissi bilan bog'liq bo'lgan orientatsiya faoliyatining namoyon bo'lishi sifatida qaraladi (D.E. Berline, D.O.Hebb). "Ekologik" belgisini olgan ushbu yondashuv bilan qiziqishning tashqi shartlari (yangilik, murakkablik) aniqlanadi, ammo manfaatlarning individual o'ziga xosligini, ularning turli sub'ektlarga yo'naltirilganligini hisobga olish imkoniyati yo'qoladi. Ko'proq darajada, bu imkoniyat ontogenetik rivojlanish tahliliga tayanganda amalga oshiriladi. Shunday qilib, rivojlanish va tarbiya psixologiyasi (S.L.Rubinshteyn, A.N.Leontiev, A.V.Petrovskiy) doirasida qiziqishlar muammosini tahlil qilganda, madaniyat rivojlanishidagi qiziqishlarning shakllanishining asosiy qonuniyatlari va bosqichlari, ularning ishlab chiqarish faoliyati va rag'batlantirishdagi roli. diqqat, xotira, fikrlash jarayonlari, shaxsning o'zini o'zi anglashiga ta'siri.
Shaxsiy manfaatlar psixologik befarqlikka qarama-qarshi bo'lgan hayotga qiziqish bilan birlashtirilgan bo'lib, u shaxsning psixologik salomatligi darajasini tavsiflaydi va uning sub'ekt manfaatlarining kengligi va chuqurligini, ularning paydo bo'lish qulayligini, noqulay sharoitlarda barqarorligini ifodalaydi. Hayotga bo'lgan qiziqish hayotiy faoliyatdan mutlaqo mustaqil, psixologik salomatlikning yana bir belgisi bo'lib, u asosan muvaffaqiyat motivatsiyasiga asoslangan.
QIZIQISH
hissiy jihatdan rangli muhit, muayyan faoliyat turiga yoki har qanday ob'ektga e'tibor qaratish, ularga nisbatan ijobiy munosabat tufayli; kognitiv ehtiyojlarning namoyon bo'lish shakli.
QIZIQAT
latdan. qiziqish - materiyaga, muhim) - 1. Sotsiologiyada, iqtisodda: ijtimoiy harakatning haqiqiy sababi, ularda ishtirok etuvchi shaxslarning, ijtimoiy guruhlarning bevosita impulslari - motivlari, qadriyatlari, g'oyalari va boshqalar. I.ning obʼyektiv asosini maʼlum jamiyatning iqtisodiy munosabatlari tashkil etadi, moddiy sinf (guruh) I. esa asosiy boʻlib, boshqa I.ning shaxslar va ijtimoiy guruhlar oʻrtasidagi toʻqnashuvi koʻpincha nizolarga olib keladi. I. jamoaviylik darajasi (individual, guruh, ijtimoiy), yoʻnalishi (iqtisodiy, siyosiy, maʼnaviy), predmetning xarakteri (sinfiy, milliy), xabardorlik darajasi (spontan va dasturda ifodalangan) bilan farqlanadi. ), iloji bo'lsa, ularni amalga oshirish (real va erishib bo'lmaydigan), ijtimoiy taraqqiyotning rivojlanishiga nisbatan (progressiv, reaktsion, konservativ) (A.G. Zdravomyslov, 2001). 2. Psixologiyada: insonning biror narsaga qimmatli va jozibali narsaga munosabati. I.ning maqsadli shakllanishi taʼlim va tarbiyada muhim ahamiyatga ega. Ko‘pgina ommaviy axborot vositalari foyda ko‘rish maqsadida insonning tub manfaatlarini faollashtirib, jamiyatning tanazzulga uchrashiga, nizolarni keltirib chiqarmoqda. 3. Shaxsning yangi faktlar bilan tanishishga, voqelikni to`liqroq, chuqurroq va ko`p qirrali aks ettirishga yo`naltirilganligini ta`minlovchi kognitiv ehtiyojlarning namoyon bo`lish shakli. I. oʻrtasidagi ziddiyat ularning ziddiyatiga sharoit yaratadi. I. konfliktlar koʻp boʻlib, mazmun va shakl jihatdan farqlanadi.
QIZIQISH
latdan. interesse, so‘zma-so‘z “orada bo‘lmoq” va “hozir bo‘lmoq, ishtirok etmoq” ma’nolarini bildiradi; qiziqish "muhim, muhim") - kimgadir e'tibor. jozibali. Mumkin bo'lgan ko'rinishlar - boshni ob'ekt tomon burish, unga sezilmas nigoh tashlash (qo'pol nigoh), tinglash paytida boshni bir tomonga burish (qarang. shaxs, o'tirgan holda, egilgan barmoqlari bilan qo'li bilan iyagi va yonoqlarini ushlaydi, boshi esa qo'lga bir oz egiladi. Chorshanba N. Gogolning "O'lik ruhlar" da, Chichikovga ko'pchilikning qiziqishi; A. Pushkinning "Eugene Onegin" da - Oneginga er egalarining qiziqishi.