Tiplarni dinamik tarzda

Kichik loyihalar algorimlarini yozish usullari. Tizim vazifalarini belgilab va axborot asoslarini ishlab chiqqandan so‘ng, keyingi qadam tizimida axborot oqimi harakati loyihalashtirish iborat. Tizimning modeli kerakli funksiyalarga qanday erishish va uni taʻminlash uchun qanday maʻlumotlar ishlatilishini ko‘rsatadi. Shunday qilib, model bevosita tizimning funksional va axborot modellariga asoslanadi.
Bu modellar odatda IDEF0 va DFD dekompozitsiya diagrammalarining oxirgi darajalarida ko‘rsatilgan funksiyalar (jarayonlar) uchun quriladi. DFD uchun diagramma yoki diagramma ko‘rinishidagi modeli elementar jarayonlarni minispektlar ko‘rinishida tasvirlashdan ko‘ra yaxshiroq echimdir.
Bunday vaziyatlarda funksional imkoniyatni tasvirlashning eng eng taniqli va mashhur usullari va uslubiyati bor:

• 
  algoritmlarning blok diagrammalari;
  
• 
  Jadvalning EPC ;
  
• 
  BPMN metodologiyasi.
  

Algoritmlar va BPMN diagrammalarining oqimlari anʻanaviy tizimlarni tizimli yondashuv tamoyillariga asoslangan holda modellashtirish uchun eng mos keladi va funksiyalarni elementar bosqichlarga (protseduralar, operatorlar, harakatlar va hokazolarga) aniq bo‘linishi bilan tavsiflanadi.) maʻlum ketma- ketlikda (algoritm bo‘yicha) bajariladi. EPC diagrammalar va BPMN diagrammalar bir harakat yoki ularning majmui ijrosi tizimida sodir bo‘lgan voqealar bog‘liq bo‘lgan voqeaga yo‘naltirilgan tizimlarini modellashtirish uchun yaxshi vosita hisoblanadi. Bundan tashqari, bu usul va uslubiyatlardan nafaqat xulq-atvorli modellashtirish uchun, balki funksional modellashtirish uchun ham foydalanish mumkin. Ularda maʻlum amallarni (mantiqiy simvollarni) bajarish shartlarini ko‘rsatishga imkon beruvchi elementlarning mavjudligi tizim funksiyalarining mantiqi va ketma-ketligini yaxshiroq tushunishga imkon beradi.
Algoritmlarni tasvirlashda uzoq vaqt davomida flowcharts (Basic Flowchart) muvaffaqiyatli ishlatilgan. Algoritmlarning blok diagrammalarini qurish GOST 19.701-90 (ISO 5807-85) dasturiy hujjatlarning yagona tizimi bilan tartibga solinadi. Dasturlar, maʻlumotlar va tizimlar uchun algoritmlarning sxemalari mavjud. Ushbu davlat standarti "ISO 5807-85" xalqaro standarti asosida tashkil etilgan. Axborotni qayta ishlash – maʻlumotlar, dastur va tizim oquvchilari, dastur tarmoq jadvallari va tizim resurslari jadvallari uchun hujjat simvollari va konvensiyalari moslashtirilgan.
GOST 19.701-90 ga ko‘ra, diagramma-bu muammoni hal qilishning taʻrifi, tahlili yoki usulining grafik tasviri. Tizimning statik va dinamik jihatlarini ko‘rsatish uchun diagrammalardan foydalanishingiz mumkin. Davlat standartida berilgan simvollardan quyidagi turdagi sxemalarda foydalanish mumkin:

• 
  maʻlumotlar sxemalari - maʻlumotlarni qayta ishlash ketma-ketligini va ularning tashuvchilarini aniqlaydi;
  
• 
  dastur diagrammalari - dasturdagi amallar ketma-ketligini ko‘rsatish (aslida bu anʻanaviy maʻnoda algoritmlarning asosiy xususiyati);
  
• 
  tizimning ishlash sxemasida tizimdagi amallar va maʻlumotlar oqimlari ko‘rsatiladi;
  
• 
  dasturning o‘zaro ishlash diagrammalari – dasturlar (modullar) ning aktivlashtirish yo‘lini ko‘rsatish va ularning tegishli maʻlumotlar bilan o‘zaro hamkorligi uchun;
  
• 
  tizim resurs diagrammalari - maʻlumotlar bloklari va qayta ishlash bloklari konfiguratsiyasini ko‘rsatish.
  

Yuqorida keltirilgan turdagi sxemalardan ko‘rinib turibdiki, ulardan nafaqat xulq-atvor obʻyektini modellashtirish uchun, balki funksional, axborot va komponentli loyihalash vazifalari uchun ham foydalanish mumkin.
Tizimning funksional modelini qurishda strukturaviy yondashuvning asosiy tamoyillari - dekompozitsiya va iyerarxik algoritm tamoyillaridan foydalaniladi. Funksional modeli - bu turli darajadagi detallarga ega bo‘lgan o‘zaro bog‘langan diagrammalar majmui bo‘lib, har bir yangi detal darajasi bilan tizim yanada to‘liqlashadi.
Diagrammalar grafik belgilashning quyidagi elementlarini o‘z ichiga olishi mumkin:

• 
  data symbollar - maʻlumotlarning mavjudligini, axborotlarning turini yoki maʻlumotlarni kiritish va chiqarish usulini ko‘rsating;
  
• 
  jarayon simvollari - maʻlumotlar ustida bajariladigan amallar;
  
• 
  chiziq symbols - jarayonlar va/yoki saqlash vositalari orasidagi maʻlumotlar oqimlarini, shuningdek jarayonlar orasidagi nazorat oqimlarini ko‘rsatadi;
  

-maxsus belgilar - diagrammalarni yozish va o‘qishni osonlashtirish uchun ishlatiladi.
Semantik mazmunga ko‘ra bo‘linishdan tashqari har bir turkum simvollari (maxsus kategoriyalardan tashqari) asosiy va o‘ziga xos simvollarga bo‘linadi. Asosiy belgi jarayon yoki maʻlumotlar tashuvchining aniq turi nomaʻlum bo‘lganda yoki haqiqiy maʻlumotlar tashuvchisi (jarayoni) ni taʻriflashga hojat bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Jarayon yoki maʻlumotlar tashuvchining aniq turi maʻlum bo‘lganda va diagrammada ko‘rsatilishi kerak bo‘lganda o‘ziga xos simvoldan foydalaniladi.
Hodisali jarayon zanjiri (EPC) - biznes-jarayonlarni modellashtirish, tahlil qilish va qayta tashkil etish (funksional modellashtirish) uchun ishlatiladigan diagramma turi. Shu bilan birga EPC diagrammalaridan funksiyalarni amalga oshirishda tizimning alohida qismlari funksionallikni modellashtirishda foydalanish va anʻanaviy oqimlarni almashtirish uchun xizmat qilish mumkin.
EPS metodi Avgust-Vilgelm Sheer tomonidan 1990-yillar boshida integrallashgan axborot tizimlari arxitekturasi metodikasiga oid ishining bir qismi sifatida ishlab chiqilgan.
EPC notatsiyasida jarayon (funksiya) diagrammasi hodisa va funksiyalarning tartibli birikmasidir. Har bir funksiya uchun unga hamroh bo‘lgan dastlabki va oxirgi hodisalar, ishtirokchilar, ijrochilar, moddiy va axborot oqimlari aniqlanishi hamda quyi darajalarga bo‘linishi mumkin.
DFD kabi, EPC metodologiyasi turli notatsiyalarni (elementlarning sintaksisi va semantikasini) qo‘llab talqin qilish bilan rivojlanmoqda. EPC (ARIS, Microsoft Visio, Business Studio, Bflow) yordamida biznes-jarayonlarni modellashtirish qobiliyatini amalga oshirgan metodika muallifi ham, dasturiy taʻminot ishlab chiqaruvchilari ham bunga qo‘l urishgan. Blok diagrammasiga o‘xshashlik bo‘yicha simvollar (elementlar) grafik yozuvlarini maqsadga muvofiq guruhlash mumkin. Quyidagi jadvalda adabiyot va dasturiy taʻminotda eng ko‘p uchraydigan EPC lari va ularning muqobil tasvirlari mavjud.
EPC yordamida dekompozitsiya jarayonlarni modellashtirish va iyerarxik algoritmlar jarayonini modellashtirishning klassik tamoyillariga amal qiladiyu. Dekompozitsiya, alohida diagrammalarda ko‘rsatish bilan, IDEF0 diagrammalarda oldindan belgilangan jarayonlarda ishlashga o‘xshash funksiyalar uchun bajariladi.

1. 
   EPC jarayonining diagrammasi kamida bir boshlash hodisasi bilan boshlash kerak va kamida bir tugash hodisasi bilan yakunlandi.
   
2. 
   Jarayon rivojlanib borgan sari hodisalar va funksiyalar almashinib turishi
   

kerak.

3. 
   Diagramma vazifalari tavsiya soni ko‘pi bilan 20 ta bo‘lishi mumkin.
   

Agar grafik funksiyalari soni 20 dan sezilarli darajada oshsa, yuqori darajadagi jarayonlar noto‘g‘ri taʻkidlangan va modelni sozlash kerak bo‘ladi.

4. 
   Hodisalar va funksiyalar jarayonning borishini aks ettiruvchi qatʻiy bitta kiruvchi va bitta chiquvchi aloqani (nazorat oqimini) o‘z ichiga olishi kerak.
   
5. 
   Grafik bir tegishsiz elementlar bo‘lmasligi kerak.
   
6. 
   Yuqori modul diagrammasida funksiya atrofidagi hodisalar va mantiqiy operatorlar funksisiya dekompozitsiya diagrammasida boshlang‘ich / natijaviy hodisalar va operatorlar bo‘lishi kerak.
   
7. 
   Har bir birlashma kamida ikkita kiruvchi ulanishga va faqat bitta chiquvchi, ayirmalar - faqat bitta kiruvchi aloqa va kamida ikkita chiquvchi bo‘lishi kerak. Operatorlar bir vaqtning o‘zida bir nechta kiruvchi va chiquvchi bog‘lanishlarga ega bo‘la olmaydi.
   
8. 
   Mantiqiy operatorlar faqat funksiyalarni yoki faqat hodisalarni birlashtirishi yoki birlashtirmasligi mumkin. Bir vaqtning o‘zida funksiya va hodisani birlashtira olmaydi.