Tishli uzatmalarda o’zaroalmashinuvchanlik, nazorat usullari va vositalari

aniqlikni ta'minlovchi parametrlar;

• aniqlikni ta'minlovchi parametrlar;
• ravon ishlashni ta'minlovchi parametrlar;
• tishlarning tutashishini ta'minlovchi parametrlar.

Bu guruh uzatmalarga katta yuklanishlarda, lekin kichik tezliklarda ishlaydigan traktor bort uzatmasi, yuk ko‘tarish mashinalarining va boshqa mashinalarning reduktorlari, uzatmalar qutisi, orqa ko‘prik kiradi.

Umumiy vazifadagi uzatmalarga kinematik aniqlik, ravon va shovqinsiz ishlashga, tishlar kontaktiga yuqori darajadagi talablar qo‘yilmaydigan asboblar va mashinalarning tishli uzatmalari kiradi. Bu uzatmalarga va ularning g‘ildiraklari ko‘rsatkichlariga aniqlik bo‘yicha alohida talab qo‘yilmaydi, ya’ni bu uzatmalar barcha ko‘rsatkichlar bo‘yicha bir xil aniqlik darajasida bo‘lishi kerak

Tishli uzatmalarning aniqlik parametrlari

• Ko‘p hollarda mashina va mexanizmlarning tishli uzatmalari ikkita yoki undan ko‘p g'ildiraklardan tashkil topadi. Valga o‘rnatilgan va aylanma harakatni uzatuvchi tishli g'ildirak yetaklovchi, harakatni oluvchi valga o‘rnatilgani esa yetaklanuvchi deyiladi. Birikmadagi g'ildiraklarning ikkitasidan kichigi shesternya, kattasi esa g'ildirak deyiladi.
• Tishli g'ildirakning asosiy o‘lchamlari 12.2 - rasmda keltirilgan.
• Bo‘luvchi aylana d deb, o‘qi g'ildirak o‘qi bilan bir bo‘lib, tishlarni teng ikkiga bo‘lib o‘tuvchi faraz qilinuvchi silindrning aylanasiga aytiladi

Boshlang'ich aylana - tasavvur qilinadigan aylana bo‘lib, bu aylana bo‘yicha ikkita aylanadigan silindr "tutashmasi" sodir bo‘ladi va uning o‘lchami markazlari orasidagi masofaga qarab o‘zgarib turadi

• Boshlang'ich aylana - tasavvur qilinadigan aylana bo‘lib, bu aylana bo‘yicha ikkita aylanadigan silindr "tutashmasi" sodir bo‘ladi va uning o‘lchami markazlari orasidagi masofaga qarab o‘zgarib turadi
• Tishli g‘ildirak parametrlari

Ilashish qadami Pt - ikki qo‘shni tish profilining bir xil nomlanishdagi sirtlari orasidagi masofa bo‘lib, mm hisobida bo‘luvchi aylana yoyi bo‘ylab o‘lchanadi. Qadam bo‘luvchi aylana uzunligining tishlar soni Z ga bo‘linganiga teng. Ma'lumki, har qanday aylananing uzunligi uning diametri bilan p soniga ko‘paytmasiga teng: l = d·p. Bo‘luvchi aylana uzunligi qadami bilan tishlar sonining ko‘paytmasiga teng: l = Pt·Z. Bundan, d·p = Pt·Z deb olamiz va bo‘luvchi aylana diametrini topamiz

• Ilashish qadami Pt - ikki qo‘shni tish profilining bir xil nomlanishdagi sirtlari orasidagi masofa bo‘lib, mm hisobida bo‘luvchi aylana yoyi bo‘ylab o‘lchanadi. Qadam bo‘luvchi aylana uzunligining tishlar soni Z ga bo‘linganiga teng. Ma'lumki, har qanday aylananing uzunligi uning diametri bilan p soniga ko‘paytmasiga teng: l = d·p. Bo‘luvchi aylana uzunligi qadami bilan tishlar sonining ko‘paytmasiga teng: l = Pt·Z. Bundan, d·p = Pt·Z deb olamiz va bo‘luvchi aylana diametrini topamiz