Tizimli modellashtirish nazariyasining asosiy tushunchalari. O'xshashlik nazariyasi va modellashtirish

Fikriy(xayoliy) modellashtirish ba’zi hollarda vaqtning berilgan oralig‘ida amalga oshirib bo‘lmaydigan yoki ularni jismoniy shartlaridan tashqarida yotganligi uchun ob’ektlarni modellashtirishning yagona usuli hisoblanadi.

• Fikriy(xayoliy) modellashtirish ba’zi hollarda vaqtning berilgan oralig‘ida amalga oshirib bo‘lmaydigan yoki ularni jismoniy shartlaridan tashqarida yotganligi uchun ob’ektlarni modellashtirishning yagona usuli hisoblanadi.

Masalan, xayoliy modellashtirish asosida mikroolamdagi fizik tajriba o‘tkazishga imkon bermaydigan ko‘p vaziyatlarni tahlillash mumkin. Xayoliy modellashtirish ko’rgazmali (ayoniy), belgili va matematik ko‘rinishda amalga oshirilishi mumkin.

• Masalan, xayoliy modellashtirish asosida mikroolamdagi fizik tajriba o‘tkazishga imkon bermaydigan ko‘p vaziyatlarni tahlillash mumkin. Xayoliy modellashtirish ko’rgazmali (ayoniy), belgili va matematik ko‘rinishda amalga oshirilishi mumkin.

Ayoniy modellashtirishda, ob’ektda o‘tadigan hodisalar va jarayonlarni aks ettiruvchi real ob’ektlar haqida turli ayoniy modellar inson tushunchalari asosida yaratiladi. Gipotetik modellash asosida real ob’ektda jarayonlar o‘tish qonuniyatlari haqida tadqiqotchi qandaydir gipotezani asos qilib oladi.

• Ayoniy modellashtirishda, ob’ektda o‘tadigan hodisalar va jarayonlarni aks ettiruvchi real ob’ektlar haqida turli ayoniy modellar inson tushunchalari asosida yaratiladi. Gipotetik modellash asosida real ob’ektda jarayonlar o‘tish qonuniyatlari haqida tadqiqotchi qandaydir gipotezani asos qilib oladi.

Bu gipoteza ob’ekt haqida tadqiqotchining bilim darajasini aks ettiradi va o‘rganilayotgan ob’ektning kirish va chiqish orasidagi sabab – oqibat aloqalariga asoslanadi. Gipotetik modellash formal modellarni qurish uchun ob’ekt haqidagi bilimlar yetishmayotganda ishlatiladi.

• Bu gipoteza ob’ekt haqida tadqiqotchining bilim darajasini aks ettiradi va o‘rganilayotgan ob’ektning kirish va chiqish orasidagi sabab – oqibat aloqalariga asoslanadi. Gipotetik modellash formal modellarni qurish uchun ob’ekt haqidagi bilimlar yetishmayotganda ishlatiladi.