Tmc instituti maktabgacha ta’lim 22-guruh talabasi Bobomurodova Madinaning Tayyorlagan taqdimoti

TMC Instituti maktabgacha ta’lim

22-guruh talabasi Bobomurodova Madinaning

Tayyorlagan taqdimoti

Mavzu : Gipermatnlar yaratish va ishlash

• Gipermatn - bu boshqa matnlarga havolalar bilan bog’langan matn
• Gipermatn tushunchasi 1960-yillarda amerikalik faylasuf va sotsiolog Teodor Xolm Nelson tomonidan kompyuter va Internet paydo bo'lishi bilan paydo bo'lgan yangi chiziqli va interaktiv o'qishni belgilash uchun yaratilgan.
• Ted nelson gipermatnni quyidacha tariflagan : «Gipermatn deganda, men ketma-ket yozishni emas, balki o'quvchini tanlashga imkon beradigan matnni nazarda tutyapman. Oddiy qilib aytganda, bu o'quvchilarga turli yo'llarni taklif qiladigan havolalar orqali bog'langan matnli qismlar to'plami. "

Gipermatn matn shunday tuzilganki, u matnlar tizimiga, ierarxiyasiga aylanadi, shu bilan birga yaxlitlik va ko'p sonli matnlarni tashkil qiladi

• Gipermatn matn shunday tuzilganki, u matnlar tizimiga, ierarxiyasiga aylanadi, shu bilan birga yaxlitlik va ko'p sonli matnlarni tashkil qiladi

WWW hujjatlari gipermatn hisoblanadi

• WWW hujjatlari gipermatn hisoblanadi
• WWW tizimi bilan ishlashda ma’lumotlarni qulay ko’rinishda tasvirlash uchun kompyuterga maxsus Browser (yo’llovchi) dasturini o’rnatish kerak. WWW browsers bu WWW tizimi bilan o’zaro hamkorlikda ishlovchi amaliy dasturlardir.
• Kompyuter imkoniyatlaridan kelib chiqib, gipermatnlar oddiy matnlardan hujjat tuzilishining berilishiga qarab farq qiladi. Ko’pgina Browserlarda Intenetning boshqa servislariga ham kirish imkoni bor. Masalan, bunga
• FTP
• Gopher va WAIS serverlari
• telekonferentsiya serveri
• UseNet hamda Telnet serverlari kiradi

Gipermatnli hujjatlarning asosiy ajralib turadigan qismi, bu hujjatlarga quyiladigan giperizohlardir. Giperizohda "jonli" ravishda namoyon bo’ladi. Ya’ni oddiy matnlarga quyilgan, masalan, quyidagicha izoh "qo’shimcha ma’lumotni ikkinchi varaqdan olasiz" kabi izohda. Siz uni ikkinchi varaqga o’tsangiz olasiz. Gipermatnlarda esa o’sha izohlarning o’zi ham harakatlanadi. HTML tili buyruqlarni o’z ichiga oladi. Boshqa hujjatlarga yo’l ko’rsatuvchi va olib boruvchi giperizohlar ham gipermatnli aloqalarning asosiy qismi hisoblanadi. Giperaloqalar faqat kalitli so’zlar orqaligina bo’lmay, balki turli ob’ektlar, hatto rasmlarning bo’laklari orqali ham amalga oshirilishi mumkin

Gipermatnli hujjatlarning asosiy ajralib turadigan qismi, bu hujjatlarga quyiladigan giperizohlardir. Giperizohda "jonli" ravishda namoyon bo’ladi. Ya’ni oddiy matnlarga quyilgan, masalan, quyidagicha izoh "qo’shimcha ma’lumotni ikkinchi varaqdan olasiz" kabi izohda. Siz uni ikkinchi varaqga o’tsangiz olasiz. Gipermatnlarda esa o’sha izohlarning o’zi ham harakatlanadi. HTML tili buyruqlarni o’z ichiga oladi. Boshqa hujjatlarga yo’l ko’rsatuvchi va olib boruvchi giperizohlar ham gipermatnli aloqalarning asosiy qismi hisoblanadi. Giperaloqalar faqat kalitli so’zlar orqaligina bo’lmay, balki turli ob’ektlar, hatto rasmlarning bo’laklari orqali ham amalga oshirilishi mumkin