Tobolskda, o'sha paytda Tobolsk gimnaziyasi va Tobolsk okrugi maktablarining direktori

D.I.MENDELEYEV-AROQ IXTIROSI AFSONASI 
Mendeleevga aroqning 40 qismli 
toza alkogol va 60 qism suv 
aralashmasi sifatida kashf etgani 
haqida fikr bergan. Rossiyada bu 
afsona olimning o'limidan keyin 
paydo bo'ldi. 1894 yilda 
Rossiyaning eng yirik olimi 
Dmitriy Mendeleev rus aroqining 
Imperial sifat standartini belgilash 
to'g'risida qaror qabul qildi va shu 
sababli Rossiya standarti paydo 
bo'ldi" (iqtibos keltiradi)(AQSH). 
D. I. Mendeleev tavalludining 175 yilligiga 
bag'ishlangan Rossiya Bankining 
yodgorlik tangasi. , kumush, 2009 yil 

---

QIZIQ FAKTLAR 
 D.I. Mendeleevning dafn marosimida texnologiya 
talabalari uni so'nggi safarga kuzatib qo'yganlarida, 
kimyoviy elementlarning taniqli davriy jadvali bo'lgan 
katta taxtani ko'tarib yurishgan. 
 D. I. Mendeleev Kembrijda doktorlik unvonini olgan 
birinchi rus olimi. 
pochta markasi 
1934 yil 
Mendeleyevgacha ham kimyoviy elementlarni sistemaga 
solishga urinib koʻrilgan (fransuz kimyogari J. Dyuma, 
nemis kimyogarlari I. Dyobereyner, L. Meyer, ingliz 
kimyogari U. Odling, amerikalik olim J. Nyulends va 
boshqalar). 
J. Nyulends 1863 
yilda elementlarni atom ogʻirliklari 
ortib borishi tartibida ketma-ket joylashtirib, har 
qanday elementdan hisoblaganda sakkizinchi element 
birinchi elementning xossalarini, muzikadagi 
sakkizinchi notaga oʻxshash, maʼlum darajada 
takrorlashini topdi. Nyulends bu qonuniyatni 
„oktavalar qonuni“ deb atadi va unga asoslanib, oʻziga 
maʼlum elementlarni guruh (sakkizlik)larga boʻlishga 
urinib koʻrdi. 

---

Ayni vaqtda davriy sistemaning 500 dan ortiq 
varianti chop etilgan. Ulardan eng keng 
tarqalgan shakllari quyidagilardir:
1) Mendeleyev taklif etgan davriy sistemaning 
qisqa varianti (shu jadval keltirildi). 
2) Kimyoviy elementlar davriy sistemasisining 
shveysariyalik kimyogar A. Verner tomonidan 
1905 yilda takomillashtirilgan uzun varianti.
3) Daniyalik fizik N. Bor chop etgan (1921 yil) 
davriy sistemaning zinapoyasimon shakli. 
DAVRIY SISTEMANING TURLI VARIANTLARI 

---

1.Mendeleyev D. I., Periodicheskiy zakon. Osnovnie stati, M., 
1958; 
2.Rahimov X., Gulboyev T., D. I. Mendeleyevning elementlar 
davriy qonuni va atomlar tuzilishi, T., 1968; 
3.Melnikov V. P., Dmitriyev I. S, Dopolnitelnie vidi 
periodichnosti v periodicheskoy sisteme D. I. Mendeleyeva, 
M., 1988. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR