Тоғ жинсларининг фильтрация коэффициентини ҳисоблаш

Quduqlardan suv tortib olish tajribasining natijalari

Burg’I qudug;ining tartib soni	Tajribani tartib soni	Pasaytirish tartib soni	Tajr. boshl. va tugat. vaqti	Tajr. O’tkazilgan umumiy vaqti, soatda	Satxini stat. holati va vaqti, soatda
698 m	И	И	13.03.67 24.03.67	78	69
		ИИ		50	40
		ИИИ		22	9

Suvning statik sathi, (sss), m			Suvning dinamik sathi (sds), m			Sathning pasayishi (S), m
698 м	698 а	698 б	698 м	698 а	698 б	698 м	698 а	698 б
4,4	4,3	4,35	5,48	4,70	4,53	1,08	0,40	0,18
4,4	4,3	4,35	5,25	4,62	4,47	0,85	0,32	0,12
4,4	4,3	4,35	4,96	4,45	4,42	0,55	0,15	0,07

Barqaror sarf, l/s	Solishtirma sarf, l/s	Quduq ta’sir rad. R, m	Quduq-ning radiusi r, m	Markaz. qud. kuzat. qud. bo’lgan masofa, m		Filtratsiya koeffitsienti m/kun
2,1	1,9	50	0,065	5	15	33,8	37,4	27,0
1,66	1,9					34,1	36,0	23,3
0,9	1,6					30,1	25,0	30,0

Бу жиҳозланган майдонда тажрибавий сув тортиб олиш ўтказилган. Тажриба бошланишидан аввал марказий қудуқни лойқадан тозалаш ва сувли қатлам тўғрисида миқдорий маълумот олиш учун сув тортиб олинган. Сув тортиб олиш жараёнида марказий ва кузатув қудуқларида сув сатҳининг ўзгариши (пасайиши) кузатиб борилди. Сатҳларнинг сатҳ ўлчовчи электр сатҳ ўлчагич ёрдамида олиб борилган. Тортиб олинаётган сувнинг хажми 125 литрли идишда 30, 60 минутлардан сўнг, сатҳлар билан бир вақтда ўлчаб турилади. Тортиб олинаётган сув қувурлар ёрдамида марказий қудуқдан 100 метр узоқликдаги чуқурликка оқизилди.

Тажриба сув сатҳини уч босқичда пасайтириш олиб борилди ва 2-жадвалда келтирилган натижалар олинди.
Ҳисоблаш формуласини танлаб олиш учун юқорида берилган маълумотлар асосида геолого-техник кесим тузилди, (1-расм) тажрибани тўғри олиб борилганини текшириш учун эса, сув сарфи билан пасайтирилиш орасидаги боғланиш графиги тузилди (2-расм).
Графикка кўра тажриба тўғри олиб борилган.
Ҳисоблаш формуласини танлашда бурғи қудуқларининг дарёга нисбатан жойлашиши, бурғи қудуқларининг мукаммал ёки номукаммаллиги, сизот сувлари билан ер юзасида сувлар ўртасидаги боғланиш, сув тортиб олиш жараёнида сузгич сувли қатламнинг қайси бир қисмига қўйилганлиги, сувли қатламнинг гидравлик белгиси, кузатув қудуқларининг сони ва бошқалар ҳисобга олиниши керак.

0-расм Сув сарфи (Q) билан сув сатхининг пасайиши (S) орасидаги богланиш графиги

Филтрация коэффициентини якка марказий бурғи қудуғи, марказий ва биринчи кузатув қудуғи ва икки кузатув қудуқлари учун ҳисоблаш мумкин. Юқорида кўрсатилган талаблар ҳисоблаш схемасини танлаш учун эътиборга олинса филтрация коэффициентини ҳисоблаш учун қуйидаги формулалардан фойдаланиш мумкин.
Якка марказий қудуқ учун:

марказий ва биринчи кузатув, бурғи қудуғи учун

иккита кузатув қудуғи учун

Бу ерда:

Q – марказий бурғи қудуғининг сув сарфи, л/с.
Н – босимсиз сувли ќатламнинг ќалинлиги, м.
S_м – марказий бурғи қудуқдаги сув сатҳининг пасайиши, м.
S₁– биринчи кузатув бурғи қудуғидаги сув сатҳининг пасайиши, м.
S₂ – иккинчи кузатув бурғи қудуғидаги сув сатҳининг пасайиши, м.
х₁ – биринчи кузатув бурғи қудуғи билан марказий бурғи қудуқ орасидаги масофа, м.
х₂ – иккинчи кузатув бурғи қудуғи билан марказий бурғи қудуқ орасидаги масофа, м.
r_м – марказий бурғи қудуқнинг радиуси, м.
r – қудуқнинг таъсир қилиш раидуси, м.

Якка марказий қудуқ бўйича К_ф ни ҳисоблаш.

м/кун
м/кун


м/кун
Марказий ва биринчи кузатув бурғи қудуғи учун К_ф ни ҳисоблаш:


м/кун


м/кун


м/кун

Икки кузатув бурғи қудуқлари учун К_ф ни ҳисоблаш:

м/кун


м/кун


м/кун


Фильтрация коэффициентини ҳисоблаб бўлгандан сўнг бажарилган ишлар тартибга келтирилади ва таҳланади. Топшириш учун тайёрланган ишлар таркибига тажрибани ўтказиш усулининг қисқача баёни, геолого-техник қирқим, тажрибани тўғри ёки нотўғри ўтказилганлигини аниқлаш графиги ва ҳисоблаш ишлари киради.