Tog`lar haqida

Tog`lar haqida

Tog’lar — quruqlikning tekisliklar ustidan baland ko’tarilgan qismidir. Tog’larning o’lchami ham, yuzasi ham o’zaro farq qiladi. Ayrim ulkan tog’larning balandligi bir necha kilometrga etadi. Boihalari esa past va tekisdir. Ularning balandligi o’zini qurshab turgan tekisliklardan hisoblaganda, 300 metrga etishi mumkin.Ayrim tog’lar alohida qad rostlab turuvchi cho’qqilardan iborat. Ammo ular ko’pincha zanjirday bir-biriga ulanib ketadi. Ayrim tog’ tizmalarining yuzlab, hatto, minglab cho’qqilari bor.Tog’lar faqat quruqlikda emas, dengizlarda ham paydo bo’lishi mumkin. Aslida, Yerdagi eng katta tog’lar okeanlar tubida joylashgan.
G‘aroyib konussimon Kirkjufell yoki “Cherkov tog‘i” Islandiyaning eng ko‘p suratga olinadigan joyi sifatida tan olingan. Chunki bu tog‘ning ajoyib manzarasidan ko‘plab insonlar bahramand bo‘lib ketishadi. Rasmda ko‘rib turganingizdek, u yerda maftunkor sharshara hamda sohillar ham bor. Bu yerga tashrif buyurgan inson hech qachon afsuslanmaydi.
Kirkjufell tog‘i
Ushbu Alp cho‘qqisi Shveysariya hamda Italiya o‘rtasidagi chegarani o‘ziga qamrab oladi. Bu tog‘ afsonaviyligi bilan nom qozongan. Tog‘ni ilk bor 1865 yilda mashhur britaniyalik Edvard Uimper zabt etgan. Tog‘ning balandligi 4478 metr. U piramida shakliga egadir. Har yili 2000 dan ortiq insonlar Matterhorn tog‘ining cho‘qqisiga chiqishadi.
Matterhorn tog‘i
Denali Shimoliy Amerikadagi eng baland cho‘qqi. Ushbu tog‘ning balandligi 6190 metr. Avvallari bu tog‘ni Mak Kinli deb atashardi. Ammo ko‘p yillar davomida sodir bo‘lgan to‘xtovsiz ziddiyatlardan so‘ng, 2016 yilda bu tog‘ni mahalliy aholi Denali deb atashni boshlashdi. Bu tog‘ o‘zining salqin havosi bilan insonlarni o‘z bag‘riga chorlayveradi.
Kordileriya tog`i
Yer yuzidagi tog'larning xilma -xilligi juda katta. Yuqorida aytib o'tganimizdek, o'z nomiga ega bo'lgan 1 000 000 dan ortiq tog'lar bor.Dengiz sathidan 1000 metr balandlikda paydo bo'lgan erlarning ulushi umumiy er maydonining to'rtdan bir qismini tashkil qiladi.
Boshqacha qilib aytganda, bu eroziya va tektonik plitalar to'qnashuvi (ular bir -biri bilan to'qnashadi va ulkan kuch tufayli ko'tariladi) jarayonlari natijasida hosil bo'lgan er qobig'ining tabiiy ustunligidir va u yer bilan dengiz sathidan balandligi, shuningdek qiyalik, hajm, uzluksizlik, relef va boshqalarning o'ziga xos xususiyatlari.
Everest tog'i ko'plab alpinistlarni jalb qiladi, ularning ba'zilari yuqori tajribali alpinistlardir. Ikki asosiy toqqa chiqish yo'llari mavjud, ulardan biri tepalikka Nepalning janubi-sharqidan ("standart yo'l" deb nomlanuvchi), ikkinchisi Tibetda shimoldan yaqinlashmoqda. Everest standart marshrutda toqqa chiqishga jiddiy muammo tug'dirmasa ham, bu kabi xavflarni keltirib chiqaradi balandlik kasalligi, ob-havo va shamol, shuningdek qor ko'chkisi va Xumbu muz tushishi. 2019 yildan boshlab, 300 dan ortiq odam bor Everestda vafot etdi, ularning ko'plari jasadlari tog'da qoladi.