Topar 3-kurs studenti Aralbaev Ramazannıń

Bólek kompyuter operatsion sistemasınıń funksional komponentleri. Maǵlıwmatlardı qorǵaw hám basqarıw
Ǵárezsiz kompyuterdiń operatsion sistemasınıń funkciyaları ádetde OT basqaratuǵın jergilikli resurslarınıń túrlerine yamasa barlıq resurslarǵa tiyisli bolǵan arnawlı wazıypalarǵa kóre gruppalarǵa bólinedi. Geyde bunday funkciyalar gruppaları tómen sistemalar dep ataladı. Resursların basqarıwdıń eń zárúrli tómen sistemaları process, yad, fayl hám sırtqı qurılmalardı basqarıw tómen sistemaları bolsa, barlıq resurslar ushın ulıwma bolǵan tómen sistemalar bolsa paydalanıwshı interfeysi, maǵlıwmatlardı qorǵaw hám basqarıw tómen sistemaları esaplanadı.

Processti basqarıw
Kompyuterdiń islewine tikkeley tásir kórsetetuǵın operatsion sistemanıń eń zárúrli bólegi processti basqarıw tómen sisteması bolıp tabıladı.
Hár bir jańa jaratılǵan process ushın OT processtiń esaplaw sistema resurslarına bolǵan mútajligi, sonıń menen birge, oǵan rasında ajıratılǵan resurslar tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan sistema informaciya strukturaların jaratadı. Sonday etip, processti sistema resurslarini tutınıw qılıw sorawı retinde de anıqlaw múmkin.
Processti jumısqa túsiriw ushın operatsion sistema oǵan process kodları hám maǵlıwmatların jaylastıratuǵın, sonıń menen birge, protsessorning kerekli waqtın támiyinleytuǵın RAM maydanın belgilewi kerek. Bunnan tısqarı, process fayllar hám kirgiziw-shıǵarıw qurılmaları sıyaqlı resurslarǵa kirisiwdi talap etiwi múmkin.
Process maǵlıwmatları strukturaları kóbinese sistema daǵı processtiń tariyxın xarakteristikalaytuǵın járdemshi maǵlıwmatlardı óz ishine aladı (mısalı, process kirgiziw-shıǵarıw operatsiyalarına qansha waqıt sarplangani hám esap -kitaplarǵa qansha waqıt sarplanganligi), onıń ámeldegi jaǵdayı (aktiv yamasa bloklanǵan ), processtiń jeńillik dárejesi (ústinlik ma`nisi ). Processge resursların bólistiriw tuwrısında qarar qabıllawda bul túrdegi maǵlıwmatlar operatsion sistema tárepinen esapqa alınıwı múmkin.
Kóp programmalastırıw operatsion sistemasında bir waqtıniń ózinde bir neshe processler ámeldegi bolıwı múmkin. Birpara processler paydalanıwshılar hám olardıń qosımshaları ǵayratı menen jaratıladı, bunday processler ádetde paydalanıwshı processleri dep ataladı. Sistema processleri dep atalatuǵın basqa processler óz wazıypaların orınlaw ushın operatsion sistemanıń ózi tárepinen iske túsiriledi.
Processler kóbinese bir waqtıniń ózinde birdey resurslarǵa iye bolǵanlıǵı sebepli, OT moynına resurslarǵa, mısalı, protsessorga, printerge, izbe-iz portqa gezekler ushın process sorawları gezeklerin saqlaw juwapker bolıp tabıladı.
Operatsion sistemanıń zárúrli wazıypası berilgen processge ajıratılǵan resursların basqa processlerden qorǵaw bolıp tabıladı. Processtiń eń ıqtıyatlılıq menen qorǵawlanǵan resurslarınan biri bul process kodları hám maǵlıwmatlardı saqlaytuǵın RAM maydanı. Operatsion sistema tárepinen processge ajıratılǵan barlıq operativ estelik maydanlarınıń jıyındısı onıń mánzil maydanı dep ataladı. Hár bir process OT tárepinen mánziller boslıqların qorǵawǵa belgi etip, óz mánzil maydanında isleydi. Basqa túrdegi resurslar da qorǵawlanǵan, mısalı, fayllar, sırtqı qurılmalar hám basqalar Operatsion sistema tekǵana bir processge ajıratılǵan resursların qorǵawı, bálki olardı almaslawdı da uyımlastırıwı, mısalı, málim bir estelik maydanına bir neshe processler arqalı kirisiw imkaniyatın beredi.
Processtiń ámel qılıw múddeti dawamında onıń orınlanıwı qayta -qayta toqtatılıwı hám dawam ettiriliwi múmkin. Processtiń orınlanıwın dawam ettiriw ushın onıń jumıs ortalıǵınıń jaǵdayın qayta tiklew kerek. Operatsion ortalıqtıń jaǵdayı registrlar hám programma esaplagichlarining jaǵdayı, protsessorning jumıs rejimi, fayllardı ashıw ushın kórsetkishler, kutilayotgan kirgiziw-shıǵarıw operatsiyaları haqqındaǵı maǵlıwmatlar, bul process tárepinen ámelge asırilatuǵın sistema shaqırıwlarınıń qáte kodları hám basqalar menen anıqlanadı. Bul maǵlıwmat rawajlanıw konteksti dep ataladı. Búydewlerinshe, process ózgergende kontekstti almastırıw júz boladı.
Operatsion sistema, sonıń menen birge, processti sinxronlashtirish funkciyaları menen shuǵıllanadı, bul sistemada qandayda bir hádiyse júz bo'lgunga shekem processtiń orınlanıwın toqtatıp turıwǵa múmkinshilik beredi, mısalı, operatsion sistema tárepinen onıń sorawı boyınsha atqarılatuǵın kirgiziw-shıǵarıw operatsiyası.
Operatsion sistemada processler hám programmalar ortasında jekpe-jek jazıwmalar joq. Tap sol programma faylı parallel túrde isleytuǵın bir neshe processlerdi jaratılıwması múmkin hám process programma faylın ózgertiwi jáne onı orınlaw waqtında basqa programmanı orınlawdı baslawı múmkin.
Quramalı programmalıq támiynat sistemaların ámelge asırıw ushın olardıń jumısın waqtı -waqtı menen bir-biri menen óz-ara tásir etiwshi hám birpara maǵlıwmatlar almasatuǵın bir neshe parallel processler formasında shólkemlestiriw paydalı bolıp tabıladı. Operatsion sistema processlerdiń resurslarini qorǵaw etkenligi hám bir processti basqa process yadınan jazıw yamasa oqıw imkaniyatın bermegenligi sebepli, processlerdiń operativ óz-ara tásiri ushın OT processleraro baylanıs quralları dep atalatuǵın arnawlı qurallardı usınıwı kerek.
Sonday etip, processlerdi basqarıw tómen sisteması processlerdiń orınlanıwın joybarlawtiradi, yaǵnıy protsessor waqtın sistemada bir waqtıniń ózinde ámeldegi bolǵan bir neshe processler ortasında bóliwleydi, processlerdi jaratadı hám joq etedi, processlerdi zárúr sistema resursları menen támiyinleydi, processler sinxronizatsiyasini támiyinleydi, sonıń menen birge processler ortasındaǵı óz-ara tásirdi támiyinleydi.