Topshiriq. №92. Maqsad; “So’z labirinti” metodikasi yordamida tafakkur jarayonlarini labil-rigidligini aniqlash

KO’RGAZMALI-OBRAZLI TAFAKKUR. ”IKKILAMCHI RAG’BAT METOIKASI (VIGOTSKIY-SAXAROV METODIKASI)
Ko’rgazmali-xarakatli tafakkur kabi ko’rgazmali –obrazli tafakkur ilk turlar qatoriga kiradi. uning shakllanish davri 2-3 yoshdan 5-6 yoshga to’g’ri keladi. bola atrof borliqni umumlashtiruvchi va yangi obektlarni tanishiga yordam beruvchi perstektiv belgilarni shakllanishi yordamida o’rganiladi. yani bolada uning imkoniyati darajasida jadal ravishda tafakkur rivojlanadi, bu tafakkur ko’rgazmali-xarakat tafakkur turidanyuksakroqdir. Katta odamda ko’rgazmali-obrazli tafakkur ko’proq tushunchaviy abstract mantiqiy tafakkurga tayanadi. sof ko’rinishida xuddi markazdan chekka joyga ketadi. Ammo, ayrim xolatlarda mos. Bosh miyani o’ng yarim shari yaxshi rivojlanganda rassom, xaykaltarosh, dizayner, bo’yoqchi kabi noyob qobiliyat egalarida katta yoshda xam bosh turi bo’lib qoladi. (I.P.Povlov. bo’yicha-ijodiy tafakkur turi)
Ko’rgazmali-obrazli tafakkur birligi asosida perstektiv obraz yotadi (borliqdagi xodisa va obektlarga xos tipik belgilar). Belgilar to’liq va noto’liq, qisman, adekvat va noadekvat, odatiy va g’ayrioddiy, anglangan va ong ostida bo’lishi mumkin. Tafakkur jarayonini o’zi perstektiv obrazni tashkil etuvchi belgilarni doimiy o’zgarishi va anglanilishidan iborat.
“Ikkilamchi rag’bat” metodikasi ikkidarajali belgilar:obektlarni sensor xususiyatlariga asoslangan sensor-perspektiv, va obektiv, timsoliy belgilarga asoslangan verbal belgilarni taqqoslashni o’rganish uchun taklif etilgan. Umuman bu metoddika yordamida yaxshi kuzatish mumkin, MOS. asosiy operatsiyalarini:analiz, sintez, taqqoslash, umumlashtirish, mavxumlashtirish.
Tajribani ta’minlanishi. Tadqiqot uchun rang, shakli, kattaligi bo’yicha farq qiluvchi 21 ta steriometrik figurachalar to’plamini tayyorlash zarur. Ma’lum bir belgilar bo’yicha bitta guruxga kiruvchi figurachalarga shartli nom beriladi(bu nom ma’no anglatmaydi). Mos, eng katta figuralar yoniga “lag”, eng kichiklariga “stev”, o’rtachalariga “gur” nomlari yoziladi. Bu vyurqburg psixologlari tadqiqotlaridan amalga oshirilgan va bizgacha yetib kelgan. Barcha sinaluvchilarga teng sharoitlar yaratib beruvchi “suniy tushuncha” yordamida tafakkurni o’rganish usuli xozirgi paytda fikrlash faoliyatiga ustanavka tamirini o’rganish uchun Gruziya psixologlari bu usuldan keng foydalanadilar.
Masalani yechimini topishga sarflangan vaqtni registratsiya qilish uchun sekundomerdan foydalaniladi. Ekspriment ma’lumotlarini registratsiyasi uchun bayonnoma tayyorlanadi.
(24 shakl).