Tо‘qimachilik materiallari texnologiyasi va xomashyoga dastlabki ishlov berish ixtisosligi bо‘yicha

05.06.02 - 
Tо‘qimachilik materiallari texnologiyasi va
xomashyoga dastlabki ishlov berish” ixtisosligi bо‘yicha
(Kimyoviy texnologiya) tayanch doktoranturaga kirish imtihoni savollar majmuasi 
 
1. Sellyuloza va gidratsellyulozali tolalar va ularning qanday asosiy xossalari. Jun va ipak 
tolasining kimyoviy xossalari. Tolalarning ustmolekulyar tuzilishining kimyovi 
pardo
zlash jarayonlariga ta’siri.
2. Tolalarning fizirfviy xossalari. Tola elektrokinetik 
potensialining bo‘yash jarayoniga ta’siri 
qa
nday? Tolaning hajmiy xossalari nimalarga bog’liq? Pardozlash jarayonida tola 
g’ovakligining ta’siri qanday? 
3. Ip-gazlamalarni oqartirishdagi muammolar. Peroksidli oqartiruvchi eritma uchun qanday 
organik va noorganik faolator va stabizatorlar taklif qilinmoqda? Ip-gazlamalarni 
oqartirish uchun taklif etilgan yangi oqartiruvchilar. Suvsiz muhitda tayyorlash 
texnologiyasining afzalliklari va kamchiliklari 
4. Qaynatish jarayonida ipakda qanday fizik
–kimyoviy o‘zgarishlar bo‘ladi va u nimaga 
bog‘liq? Qaynatilgan ipakdagi qoldiq seritsin miqdori qanday bo‘lgani ma’qul? 
Qaynatishni SFM li usullarining afzalliklari va mexanizmi. Fermentativ seritsindan 
tozalash usullarining afzalliklari nimada? 
5. 
Paxta tolasining yo‘ldosh moddalarning tarkibi va xossalari. Jun tolasining yo‘ldosh 
moddalarning tarkibi va xossalari. Ipakning yo‘ldosh moddalar tarkibi va xossalari 
qanday? Kimyoviy tolalarda qanday chiqindilar bor? 
6. Qaynatish jarayonida ishqor va sirt faol modda tolaga qanday mexani
zm bo`yicha ta’sir 
qiladi? Sellyuloza tarkibi
dan tabiiy bo’yovchi moddalar qanday chirariladi? 
7. 
Ishqor ta’sirida kislorodli va kislorodsiz muhitda sellyuloza qanday o‘zgaradi? 
Oksidlovchilar ta’sirida sellyulozada qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ladi va uning 
destruksiyasini oldini olish imkoniyatlari qanday? 
8. Merserlash jarayonini boshqa jarayonlar bilan birlashtirish imkoniyatlari. Merserlashning 
yangi tarkiblari va usullari. 
9. Fa
ol bo’yovchi moddalar tola va suv bilan qanday mexanizm asosida reaksiya bo’yash 
jarayonining qaysi bosqichlarida beradi? Faol b
o’yovchi moddalar bilan bo’yash 
jarayoni tezligi nimaga bog’liq? Faol bo’yovchi moddalar bilan bo’yalgan to’qimachilik 
materioallarini SAM bilan yuvishdan maqsad? 
10. 
Bo‘yash jarayonini fizik usullar bilan jadallashtirsh mohiyati. Azeotrop, 
plazmakimyoviy va suyuq ammiakli texnologiyalarning afzalliklari. Ip-gazlamalarni 
bo‘yash va gul bosishning ko‘pikli va kichik modulli texnologiyalarining mohiyati va 
ijobiy tomonlari . 
11. Ip-
gazlamalarni bo‘yash texnologiyasida hal qilinadigan muammolar. Bo‘yash 
jarayonini j
adallashtirishning qanday usullari. Bo’yashning kimyoviy va biologik 
jadallashtirish usullari. 
12. 
Xon atlasni bo‘yashdagi muammolar. Xon-atlasni faol bo‘yovchilar bilan to‘q ranglarga 
bo‘yashning qanday texnologiyaslari yaratilgan? Faol bo‘yovchi moddalar bilan ipakni 
to‘q ranglarga bo‘yash uchun qanday omillardan foydalanish lozim? Xon atlas matosini 
faol bo‘yovchi moddalar bilan bo‘yashni fermentativ jadallashtirish texnologik
jarayonning qaysi bosqichida amalga oshiriladi? 
13. 
Bo‘yash bosqichlari. Bo‘yovchi moddaning eritmadagi holatiga qanday omillar ta’sir 
qiladi? Bo‘yovchi moddalarning eritmadagi holati bo‘yash jarayoniga qanday ta’sir 

---

qiladi? Bo‘yovchi moddaning eruvchanligi uning molekulasidagi qaysi guruhlarga 
bog‘liq? Bo‘yovchi modda eruvchanligiga harorat, sirt faol modda va organik 
erituvchilar qanday ta’sir qiladi? 
14. 
Bevosita bo‘yovchi moddalarning o‘z-o‘zidan, eritmadan bevosita sellyulozali tolaga 
sorblanishi nimaga bog‘liq? Bevosita bo‘yovchi moddaning tutash qo‘sh bog‘ 
sistemasi, yassiligi va sulfoguruhlarining soni uning eritmadagi holati va tolaga 
moyilligiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? 
15. 
Kub bo‘yovchi moddalarning qaytarilish mexanizmi. Kub bo‘yovchi moddalarning 
tolaga moyilligi, o‘lchami va rang ravonligi orasida qanday bog‘liqlik bor? Kub 
bo‘yovchining oksidlash va sovunlash mohiyati. 
16. Ip-
gazalamalarga turli sinf bo‘yovchi moddalari bilan gul bosishning hozirgi zamon 
holati. Ip-
gazalamlarga faol va kub bo‘yovchi moddalar bilan gul bosish texnologiyasini 
mukammallashtirish imkoniyatlari 
17. Gazlamalarga suv singmaydigan va suv yuqtirmaslik xossalarini berish usullari va 
ularning mexanizmlari. Jarayonlarni bajarish ketma-ketligi, ularni bajarish shart-
sharoitlari va eritma (apret) tarkibi. Jarayonlarda qo’llaniladigan preparatlar va ularning 
vazifasi. 
18. 
To’qimachilik materiallarini kirlanish xossalari nimalarga asoslangan? Gazlamalarga kir 
yuqtirmaslik (kirlanmaslik) xossa berish usullari va jarayon mexanizmi. Jarayonlani 
bajarish ketma-ketligi, ularni bajarish shart-sharoitlari va vanna tarkibi. 
19. 
To’qimachilik materiallarini harorat ta’siridan yonishi nimaga asoslangan va uni sodir 
bo’lish mexanizmi qanday? To’qimachilik materiallariga yonmaslik xossa berish 
usullari. Bu jarayonlarda qo’llaniladigan antipirenlar. Ekologik toza-gallogensiz yonishni 
sekinlashtiruvchi preparatlar. 
20. 
To’qimachilik materiallariga antistatik va gidrofillik xoss berish usullari. Jarayonlarni 
bajarish ketma-ketligi, ularni bajarish shart-
sharoitlari va vanna tarkibi. To’qimachilik 
materiallarini sirtiga preparatlar bilan ishlov berish. Jarayon mohiyati.
21. Rang hodisasi, yoru
g‘lik va rangning bog‘liqligi. 
22. Yoru
g‘lik manbalari. Halqaro yoritish komissiyasi tomonidan tavsiya etilgan standart 
yoru
g‘lik manbalari.