To`raqulova Zaynabning

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

,,TELEKOMMUNIKATSIYALAR TEXNOLOGIYALAR VA KASB TA`LIMI’’ FAKULTETI
Talabasi To`raqulova Zaynabning
,,Kiberxavfsizlik asoslari” fanidan


AMALIY ISHI


1-amaliy ish
Risklarni baholash usullari
Ishdan maqsad: Korxonalarda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan kiberxavfsizlik risklarni galstuk-babochka (bow-tie analysis) usulida baholashga oid bilimlarga ega bo’lish.
Nazariy qism
“Galstuk-babochka” usulida tahlillash hodisani sodir bo’lish sababidan oqibatigacha rivojlanishini tahlillab, sxematik ko’rinishda bo’ladi.
Bu usul o’z ichiga nosozliklar daraxti yordamida hodisa sabablarini o’rganish va hodisalar daraxti yordamida oqibatlarni tahlillash jarayonlarini oladi. Biroq bu usulda asosiy e’tibor sabablar va xavfli hodisalar, xavfli hodisa va oqibatlar orasidagi to’siqlarga qaratilgan.
Bu usuldagi tahlil bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va oqibatlar oralig’ini ko’rsatish asosida risklarni o’rganish uchun foydalaniladi. Bundan aniq bir riskni o’rganish va uni boshqarishda samarali hisoblanadi. Sabablar va oqibatlarga risklarni dekompozitsiyalash risk amalga oshganda zarar darajasi va ehtimolligini baholash hamda risklar orasidagi o’zaro bo’gliqliklarni aniqlash imkonin beradi. Usulda kiruvchi ma’lumotlar to’siqlar, risklar, xavfli hodisalarning oqibatlari va sabablari hamda ularni kamaytirish yoki oldini olish haqidagi axborot hisoblanadi.
“Galstuk-babochka” usuli korxonaning mavjud yoki kompleks risklari uchun qo’llanilishi mumkin. “Galstuk-babochka” diagrammasi aniqlangan nosozliklar daraxti va hodisalar daraxti asosida qurilishi mumkin, lekin odatda uni bevosita aqliy hujum jarayonida quriladi.
Topshiriq
Ixtiyoriy korxona misolida “Galstuk-babochka” usulidan foydalangan holda korxonaga bo’lishi mumkin bo’lgan tahdidlar va risklarni diagramma ko’rinishida o’rganish.

Qolgan masofa (4m dan kam)



Shinalarning ishlash muddati 3 yildan ortiq

Boshqa avtomobil yoki to`siq bilan to`qnashuv



Haydashdan oldin shinalarni tekshirish

Prognozni o`rganish

Yaxlitlikni nazorat qilish tizimi

Yo`nalishni rejalashtirish

Yomon yo`l qoplamasi

Avtomobil boshqaruvini yo`qotish

Aylanishdan himoya qilish

Avtomobil burilishi

Havo yostig`i

Bog`langan kamar

Kuchlanish chegaralari

To`qnashuv haqida ogohlantirish tizimi

Buzilgan shina

Mashina suvga tushib ketdi

Haydovchi ichki elementlardan jarohat oladi

Yo`lni ko`rishning yomonligi