Toʻrt pardali komediya Qatnashuvchilar: Ranevskaya Lyubov' Andreevna — pomeshchik ayol. Anya

Lyubov' Andreevna. Barbogʻ, barbogʻchilar... Kechiring; bu tubanlik-ku...

Gayev. Gapingga tamomila qoʻshilaman.

Lopaxin. Men yo yigʻlab yuboraman, yo baqirib be-raman, yoki xushimdan ketib yiqilaman. Toqatim toq boʻldi! Siz meni juda qiynab yubordingiz! (Gayevga qarab.) Siz erkak emassiz!

Gayev. Kimni?

Lopaxin. Erkak emassiz, deyman! (Ketmoqchi boʻladi.)

Lyubov' Andreevna (qoʻrqib ketadi). Yoʻq, yoʻq, ketmang, azizim, qoling, iltimos qilaman. Balki biron narsa oʻylab toparmiz.

Lopaxin. Nimasini oʻylaysiz! Lyubov' Andreevna. Ketmang, iltimos qilaman. Siz yonimda boʻlsangiz koʻnglim toʻq...

Pauza.

Xuddi ustimizga uy qulab tushadiganday, men hamon bir nimani kutib kelaman.

Gayev (chuqur xayolda). Burchakka duplet... Oʻrtaga kruaze...

Lyubov' Andreevna. Gunohimiz koʻp-da...

Gayev (ogʻziga obaki soladi). Butun bisotimni obaki yeb bitirgan emishman... (Kuladi.)

Lyubov' Andreevna. Oh, naqadar gunohkorman... Jinnilardek pulni ayamay koʻkka sovurdim, isrof qildim... Buning ustiga qarzga botishdan boshqa narsani bilmaydigan kishiga tegdim. Erim shampanskoye ichaverib oxiri oʻlib ketdi. Peshonamning shoʻri ekan, boshqani yaxshi koʻrib qoldim, topishdik; xuddi shu vaqtda birinchi falokatsa uchradim, boshim toshga tegdi: mana shu daryoning huv anovi yerida... oʻgʻlim choʻkib oʻldi, shundan keyin qaytib kelmayin ham, shu daryoni koʻrmayin ham, deb chet elga ketdim... Koʻzimni chirt yumdim-u, orqa-oʻngimga qaramay joʻnadim, ketimdan u yelib-yugurib bordi... Shafqatsizlik, beadablik. Mentona yaqinidan chorbogʻ oldim, chunki u betob boʻlib yotib qoldi, uch yil davomida na kecha, na kunduz xalovat koʻrmadim. Kasal meni nihoyatda qiynab yubordi. Jonimda jon qolmadi. Bultur, chorbogʻni qarzga bosib olganlaridan keyin Parijga keldim, u bor-yoʻgʻimni sotib bitirdi, keyin meni tashlab boshqa bilan topishdi... Zahar ichmoqchi ham boʻldim. Uyat, sharmandalik... Keyin birdan Rossiyani, vatanimni sogʻindim, qizginamning oldiga kelishni qoʻmsadim... (Koʻz yoshlarini artadi.) Ey tangrim, gunohimni oʻzing kechir! Meni ortiq azoblama! (Choʻntagidan telegramma oladi.) Bugun Parijdan keldi... Afv soʻrabdi, qayt deb yalinibdi... (Telegrammani yirtib tashlaydi). Qayerdandir muzika eshitiladimi? (Quloq soladi.)

Gayev. Bu bizning mashhur yahudiylar orkestrimiz. Esingdami, toʻrtta skripka, nay va kontrabas bor edi.

Lyubov' Andreevna. U haliyam bormi? Biznikiga ham chaqirib, bir koʻngil ochsak boʻlardi.

Lopaxin (quloq solib). Eshitilmaydi-ku. (Asta-sekin ashula aytadi,) «Pul desang nemislar rusdan fransuzlar yasarkan...» (Kuladi.) Kecha teatrda bir p'esa koʻrdim, juda qiziq ekan.

Lyubov' Andreevna. Hech qanday qiziq joyi boʻlmasa kerak. Siz p'esa koʻrishdan koʻra koʻproq oʻzingizga qarasangiz boʻlardi. Turmushingiz nihoyatda koʻngilsiz, zerikarli, bekorchi gaplarni koʻp gapirasizlar.

Lopaxin. Bu gapingiz toʻgʻri. Turmushimiz ahmoqona turmush, rostini aytish kerak.

Pauza.

Mening otam mujik, nodon bir odam edi, hech narsani tushunmasdi, meni oʻqitmadi, qoʻlidan keladigan ishi — nuqul mast boʻlib olib, meni savalash edi, savalaganda ham qanday deng, tayoq bilan savalar edi. Sirasini aytganda, men ham xuddi oʻshanga oʻxshash ahmoq va befarosat odam boʻlib qolaverdim. Bironta hunar oʻrganmadim, xatim xunuk, birovga koʻrsatishga or qilaman.

Lyubov' Andreevna. Uylanishingiz kerak, doʻstim.

Lopaxin. Ha... Bu gapingiz toʻgʻri.

Lyubov' Andreevna. Mana, bizning Varyamizga uylana qoling. U juda yaxshi qiz.

Lopaxin. Boʻladi.

Lyubov' Andreevna. Oʻzi soddagina qizlardan, ertayu kech tinmay ishlaydi, eng muhimi shuki, sizni yaxshi koʻradi. Sizga ham anchadan buyon yoqadi shekilli.

Lopaxin. Mayli. Men yoʻq demayman... Yaxshi qiz.

Pauza.

Gayev. Menga bankda xizmat qilishni taklif etishdi. Yiliga olti ming soʻm... Eshitdingmi?

Lyubov' Andreevna. Senga ishlashni kim qoʻyibdi. Qoʻysang-chi!

Firs palьto olib kiradi.

Firs (Gayevga). Qani, janob, mana buni kiyib oling, kun sovuqroq.

Gayev (palьtoni kiya turib). Jonga tegding-da, ogʻayni.

Firs. Koʻp nolimang... Ertalab hech kimga aytmasdan ketib qolibsiz. (Xoʻjayinining hamma yogʻini koʻzdan kechirib chiqadi.)

Lyubov' Andreevna. Juda qarib qolibsan, Firs.

Firs. Labbay?

Lopaxin. Juda qarib qolibsan deyaptilar.

Firs. Dunyoga kelganimga ancha boʻlgan-da, Meni uylantirmoqchi boʻlishganda sizning otangiz hali tugʻilmagan edilar... (Kuladi.) Erkinlik boʻlganda men starshiy kamerdiner edim. Oʻshanda ozod boʻlishni istamadim, xoʻjayinlarim qoʻlida qoldim.

Pauza.

Hali ham esimda, oʻshanda hamma xursand boʻlgandi, nimaga xursand boʻlganliklarini oʻzlari ham bilishmasdi.

Lopaxin. Ilgarilari yaxshi edi. Juda boʻlmaganda kaltak bilan savab turilardi.

Firs (eishtmay). Qani endi ham shunday boʻlsa. Mujiklar xoʻjayinlari bilan, xoʻjayinlar mujiklari bilan hamjihat edi. Endi boʻlsa hech kim qovushmaydi, hech narsaga tushunib boʻlmaydi.

Gayev. Jim tur, Firs! Ertaga shaharga borib kelmoqchiman. Vekselga pul beradigan bir general bilan tanishtirishni va’da qilishdi.

Lopaxin. Bundan hech narsa chiqmaydi. Protsentni toʻlolmaysiz, xotiringiz jam boʻlsin.

Lyubov' Andreevna. U tushini aytyapti. Hech qanaqa general yoʻq.

Trofimov, Anya va Varya kiradilar.

Gayev. Ana, bolalarimiz ham kelishdi.

Anya. Oyim shu yerda ekanlar.

Lyubov' Andreevna (bolalarini erkalab). Kelinglar, kela qolinglar... Qizaloqlarim... (Anya bilan Varyani quchoqlaydi.) Sizlarni jonimdan ham ortiq koʻraman. Qani, yonimga oʻtiringlar, ha barakalla.

Hammalari oʻtiradilar.

Lopaxin. Abadiy studentimiz qachon qaramang qizlar bilan birga.

Trofimov. Ishingiz boʻlmasin.

Lopaxin. Yaqinda ellik yoshga kiradi-yu, hali ham student.

Trofimov. Ahmoqona hazilingizni yigʻishtirib qoʻying.

Lopaxin. Nimaga achchigʻing chiqadi, tentak?

Trofimov. Nega oʻzing oʻchakishasan?

Lopaxin (kuladi). Sizdan soʻrashga ijozat etsangiz: mening toʻgʻrimda qanday fikrdasiz?

Trofimov. Men, Yermolay Alekseich, shunday fikrdaman: siz badavlat odamsiz, yaqinda millioner boʻlib ketasiz. Oʻz yoʻlida uchratgan har nimani yamlab yutib yuboradigan yirtqich qanchalik kerak boʻlsa, sen ham shunchalik keraksan.

Hamma kuladi.

Varya. Yaxshisi, Petya, sayyoralardan soʻzlab bering.

Lyubov' Andreevna. Yoʻq, kelinglar kechagi suhbatni davom etdiramiz.

Trofimov. Nima haqida edi?

Gayev. Magʻrur odam haqida edi.

Trofimov. Biz kecha juda koʻp gapirdigu, ammo hech qanday fikrga kelmadik. Sizning tushunishingizcha, magʻrur odamda qandaydir mistik ruh bor, shundaymi? Balki siz haqlidirsiz, ammo agar shunday deb oʻylab koʻrilsa — unda qanday magʻrurlik boʻlsin? Modomiki fiziologiya jihatdan inson nuqsonlar bilan yaratilgan ekan, modomiki odamzodning koʻpchiligi qoʻpol, befahm, baxtsiz ekan, u vaqtda magʻrurlikda ma’no bormi? Odam kibrlanmasligi kerak. Faqat ishlashi, mehnat qilishi kerak.

Gayev. Baribir, oʻlib ketasan.

Tr o f i m o v. Kim biladi? Oʻlimning oʻzi nima? Balki insonda yuzta hissiyot bordir, inson oʻlganda faqat bizga ma’lum beshta hissiyoti oʻlib ketar-u, qolgan toʻqson beshtasi tirik qolar.

Lyubov' Andreevna. Xoʻp aqllisiz-da, Petya!,.

Lopaxin (kinoya bilan). Judayam-da!..

Trofimov. Insoniyat oʻz kuchlarini takomillashtirib, borgan sayin ilgarilab ketmoqda. Hozirgi paytda insoniyat aqli yetmagan hamma narsalar vaqti bilan unga juda tanish va tushunarli boʻlib qoladi, buning uchun faqat mehnat qilmoq, haqiqatni izlovchilarga qoʻldan kelguncha koʻmaklashmoq kerak. Bizda, Rossiyada hozircha juda kamdan-kam odam ishlaydi. Men bilgan ziyolilarning katta bir qismi hech narsaga intilmaydi, hech narsa qilishni istamaydi va qoʻlidan biron narsa kelmaydi ham. Oʻzlarini ziyolimiz deb ataydilar-u, xizmatkorlarini sansirab gapiradilar, mujiklar bilan xuddi hayvon bilan muomila qilganday gaplashadilar, tuzukkina oʻqimaydilar, jiddiy mutolaa qilmaydilar, bilganlari — bekorchilik; ilm-ma’rifat haqida gap sotishdan boshqa narsani bilmaydilar, san’atning esa nimaligini tushunmaydilar. Yana hammalari oʻzlarini basavlat qilib koʻrsatishga urinadilar, qiyofalari jiddiy, muhim-muhim masalalardan gap ochadilar; faylasuflik qiladilar. Holbuki hammalarining koʻz oldida ishchilar atala ichishadi, boshlarini yostiqqa emas, yerga qoʻyib yotishadi, bir uyda oʻttiz-qirqtadan turishadi, hamma yoq qandala, sassiq, zax, axloqiy buzuqlik... Yaxshi gaplarning hammasi faqat oʻzimizning va boshqalarning koʻzini boʻyash uchungina gapirilsa kerak. Ming martalab maqtalgan, sira ogʻizdan tushmaydigaa yaslilar qani, qiroatxonalar qani? Bularni faqat romanlardagina tasvirlaydilar, amalda esa ulardan asar ham yoʻq. Faqat ifloslik, pastkashlik, nodonlik bor, xolos. Men oʻsha jiddiy basharalardan qoʻrqaman, oʻsha jiddiy gaplar meni choʻchitadi, ularni yomon koʻraman. Yaxshisi indamay oʻtiraveraylik.

Lopaxin. Bilasizmi, men har kuni ertalab soat toʻrt-beshlarda turaman, ertadan kechgacha ishlayman. Menda hamma vaqt oʻzimning va birovlarning puli boʻladi, atrofdagi odamlarning miridan sirigacha bilaman. Vijdonli va halol odamlarning qanchalik oz ekanligini bilish uchun biron ishni boshlab yuborishning oʻzi kifoya ekan. Ba’zan uyqusiz oʻtgan kechalarda: «Oh tangrim, sen bizlarga poyonoiz oʻrmonlar, dalalar, cheksiz fazolarni berib qoʻyibsan, shunday ekan, biz — mana shu dunyoda yashovchi kishilar, chinakam ulkan bahodirlar boʻlishimiz kerak-da...» deb oʻylab chiqaman.

Lyubov' Andreevna. Ulkan bahodirlar boʻlishimiz kerak deysiz... Ular faqat afsonalarda, ertaklardagina ajoyib koʻrinadi, hayotda esa ulardan odam qoʻrqadi.

Sahna ichkarisidan Yepixodov gitara chalib oʻtadi.

(xayolga choʻmib). Yepixodov kelayotir...

Anya (oʻylanib). Yepixodov kelayotir.

Gayev. Quyosh ham botdi, janoblar.

Trofimov. Ha.

Gayev (sekin, xuddi deklamatsiya oʻqiyotganday). Oh, goʻzal tabiat, soʻnmas-tuganmas abadiy nur bilan tovlanasan, porlaysan, sen ajoyib va befarqsan, biz seni oʻz onamiz deb bilgan tabiat, hayot ham, oʻlim ham sening qoʻlingda, sen hayot bagʻishlaysan va barbod etasan...

Varya (yolvorib). Togʻajon!

Anya. Togʻa, yana boshlading-a!

Trofimov. Undan koʻra sarigʻini oʻrtaga duplet qiling.

Gayev. Jim boʻldim, jim boʻldim.

Hamma xayolga choʻmadi. Sukunat. Faqat Firsning pichirlashi eshitiladi. Birdan yiroqdan xuddi koʻkda uzilgan torning tovushidek, mungli ovoz eshitiladi. Ovoz gʻamginlik bilan ohista soʻnadi.

Lyubov' Andreevna. U nima, a?

Lopaxin. Bilmadim. Uzoqdagi shaxtalarning birida kajava uzilib ketgan boʻlsa kerak. Lekin, juda yiroqda.

Gayev. Balki qarqaraga oʻxshash biron qushdir...

Trofimov. Ye boyqushdir...

Lyubov' Andreevna (seskanib ketadi). Juda gʻalati boʻlib ketdim-a...

Pauza.

Firs. Baxtsizlik oldidan ham xuddi shunday boʻlgan edi; boyqush sayragandi, buning ustiga samovar tinmay vigʻillovdi.

Gayev. Qaysi baxtsizlik oldidan?

Firs. Ozodlik tegish oldidan.

Pauza.

Lyubov' Andreevna. Bilasizmi, doʻstlarim, endi ketaylik, kech boʻlib qoldi. (Anyaga qarab.) Koʻzlaringda yosh... Nima boʻldi senga, qizim? (Anyani quchoqlaydi.)

Anya. Yoʻq, oyijon, oʻzim shunday...

Trofimov. Allakim kelyapti.

Eskirib ketgan oq furajka va palьto kiygan bir oʻtkinchi koʻrinadi; sal shirakayf.

Oʻtkinchi. Afv etgaylar, shu yerdan toʻgʻri stansiyaga oʻtib boʻladimi?

Gayev. Boʻladi. Mana shu yoʻldan ketavering.

Oʻtkinchi. Tashakkur boʻlsin. (Bir yoʻtalib.) Havoning sernash’aligini ayting-a... (Deklamatsiya oʻqiydi.) «Birodarim, jafokash ogʻam, chiqib borgin Volga boʻyiga, koʻkka chiqqan mungli ohu zor...» (Varyaga qarab.) Madmuazelь Rossiyaning och-yalangʻoch yurgan bir fuqarosiga oʻttiz tiyin sadaqa qiling.

Varya qoʻrqib qichqirib yuboradi.

Lopaxin (jahli chiqib). Har qanaqa ahmoqlikning ham cheki boʻladi!

Lyubov' Andreevna (taraddudlanib.) Mana, mana, oling... Mana... (hamyonini kavlaydi). Kumush tanga yoʻq ekan... Baribir, mana, oltin tanga...

Oʻtkinchi. Tashakkur boʻlsin, sizga! (Ketadi.)

Varya (hamon qoʻrqib). Men ketaman... Men ketaman... Oh oyijon, uyda yeydigan hech vaqo yoʻgʻ-u, siz unga tilla tanga berib oʻtiribsiz-a.

Lyubov' Andreevna. Men tentak nima qilay endi! Uyga qaytganda yonimdagi hamma pulni senga beraman. Yermolay Alekseich, siz menga yana qarz berib turasiz-da!..

Lopaxin. Bosh ustiga.

Lyubov' Andreevna. Qani, ketdik, janoblar, vaqt ham ketdi. Bu yerda oʻtirib, seni unashtirib qoʻydik, Varya, qutlugʻ boʻlsin.

Varya (yigʻi aralash). Oyijon, bu ish bilan hazil qilib boʻlmaydi.

Lopaxin. Oxmeliya , monastirga bor...

Gayev. Anchadan beri billiard oʻynamaganim uchunmi, qoʻllarim titraydi.

Lopaxin. Oxmeliya, o farishtam, ibodat qilgan chogʻlaringda meni ham yod et!

Lyubov' Andreevna. Ketdik, janoblar. Ovqat vaqti ham boʻlib qoldi.

Varya. Juda qoʻrqitib yubordi meni. Yuragim gup-gup uradi.

Lopaxin. Esingizga solib qoʻyay, janoblar: yigirma ikkinchi avgustda olchazor sotiladi. Bu haqda oʻylab koʻringlar!.. Oʻylanglar!..

Hamma ketadi. Trofimov bilan Anya qoladi.

Anya (kulib). Oʻtkinchi baraka topsin. Varyani qoʻrqitib yubordi. Mana endi ikkimiz birga qoldik.

Trofimov. Varya bizning bir-birimizni yaxshi koʻrib qolishimizdan qoʻrqib, ertayu kech yonimizdan nari ketmaydi. U, kaltafahmligidan oʻylamaydiki, biz muhabbatdan yuksak turamiz. Erk va baxt yoʻlini toʻsib turgan mayda-chuyda yaramas narsalarni chetlab oʻtish — hayotymizning maqsadi va ma’nosi mana shu-da! Olgʻa! Biz yiroqda charaqlab yonib turgan yorqin yulduz sari toʻxtamay boramiz! Olgʻa! Orqada qolmang, doʻstlar!

Anya (suyunganidan chapak chaladi). Biram yaxshi gapirasizki!

Pauza.

Bugun bu yer juda zavqli boʻpti.

Trofimov. Ha, havo juda ajoyib.

Anya. Meni sehrlab qoʻydingizmi, a, Petya? Nima uchun men olchazorimizni avvalgidek yaxshi koʻrmaydigan boʻlib qoldim? Men uni shu qadar sevar edimki, butun olamda bizning ana shu bogʻdan boʻlak yaxshi joy yoʻqdek koʻrinardi.

Trofimov. Butun Rossiya bizning bogʻimiz. Olam ulkan va goʻzaldir, unda juda koʻp ajoyib joylar bor.

Pauza.

Oʻzingiz oʻylab koʻring, Anya: bobongiz, bobongizning bobosi va butun avlodingiz odamlarni qul qilib kelgan krepostniklar edi, nahotki bogʻdagi har bir olcha donasidan, har bir yaproqdan, har bir daraxtdan odamlarning sizga termulib turganini koʻrmaysiz, nahotki ularning nidolarini eshitmaysiz... Quldor boʻlish , qul tutish — bu ilgari yashab kelgan va hozir ham yashab kelayotgan sizlarning ahloqingizni buzib yuboradi, shuning uchun oyingiz ham, oʻzingiz ham, togʻangiz ham qarzga, birovlar hisobiga, dahlizingiz ostonasidan nari yubormaydigan odamlaringiz hisobiga yashayotganingizni bilmaysizlar... Biz kamida ikki yuz yil orqada qolib ketdik, bizning hech nimamiz yoʻq, qashshoqmiz, oʻtmishga qanday qarash kerakligini bilmaymiz, biz faylasuflik qilishdan, zerikishdan, nolish yo boʻlmasa aroq ichishdan boshqa narsani bilmaymiz. Axir, hozir yashash uchun oldin oʻtmishda qilgan xatolarni yuvish, oʻzimizni oqlashimiz kerakligi ravshan-ku! Xatolarni esa faqat katta mashaqqat, nihoyatda kuchli, uzluksiz zoʻr mehnat bilan yuvish mumkin. Buni bilib oling, Anya.

Anya. Biz yashayotgan uy allaqachonlar birovniki boʻlib qolgan. Men bu yerdan chiqib ketaman, soʻz beraman sizga, bu yerdan ketaman.

Trofimov. Agar roʻzgʻor kalitlari qoʻlingizda boʻlsa, hammasini quduqqa tashlang-u, ketavering. Shamol kabi erkin boʻling.

Anya (zavqlanib). Xoʻp yaxshi gapni aytdingiz-da!

Trofimov. Soʻzimga ishoning, Anya, ishoning! Men hali oʻttiz yoshga kirganim yoʻq, men yoshman hali, studentman, ammo boshimdan koʻp mashaqqatlar kechirdim! Qish keldi deguncha men ochman, kasaldan chiqmayman, gadoydan ham badtar qashshoqman. Eh-ha, taqdir meni qayerlarga irgʻitmadi, qayerlarni koʻrmadim men! Shunday boʻlsa hamki, ruhim har doim, kechasi ham, kunduzi ham qandaydir sirli umidlar bilan toʻla. Anya, baxt kelishini sezib turibman, men uni koʻrib turibman...

Anya (xayolga choʻmib). Oy chiqyapti... Yepixodovning hali ham boyagi gʻamgin kuyni gitarada chalayotgani eshitiladi. Oy chiqadi. Terakzor tomondan Anyani qidirib yurgan Varyaning: «Anya-yu, qayerdasan?» degani eshitiladi.

Trofimov. Ha, oy ham chiqdi.

Pauza.

Ana baxt kelayotir, biz tomonga yaqinlashib kelmoqda, uning qadam tovushini men eshitib turibman. Basharti biz uni koʻrolmay qolsak, qanaqaligini bilolmay ketsak, nima qipti? Boshqalar koʻradi?

Varyaning tovushi: «Anya-yu! Qayerdasan?»

Trofimov. Yana oʻsha Varya chaqiryapti! (Dargʻazab boʻlib.) Jonga tegdi-ku!

Anya. Yuring, daryo boʻyiga boramiz, u yer ham yaxshi.

Trofimov. Yuring.

Ketadilar.

Varyaning tovushi: «Anya! Anya-yu!»

Parda

Uchinchi Parda

Zaldan arka bilan ajratilgan mehmonxona. Qandillar yoqilgan. Dahlizda, 11 pardada aytib oʻtilgan yahudiylar orkestri mashq chalmoqda. Kech kirib qolgan. Zalda tansa qilishmoqda. Mehmonxonaga Pishchik bilan Sharlotta Ivanovna, Lyubov' Andreevna bilan Trofimov, Anya bilan pochta amaldori, Varya bilan stansiya nachalьnigi va hokazolar juft-juft boʻlib tansa qilib kiradilar. Varya sekin-sekiya yigʻlaydi, tansa qilarkan, koʻz yoshlarini artadi. Oxirgi juftda Dunyasha. Hammalari mehmonxonadan oʻtib boradilar.

Frak kiygan Firs patnusda selьter suvi olib keladi. Mehmonxonaga Pishchik bilan Trofimov kiradilar.

Pishchik. Men semiz odamman-da, ikki marta yurak tutqanogʻim tutgan, tansa qilish ogʻir, ammo toʻqayga oʻt tushsa hoʻlu quruq baravar yonadi degandek, oʻrtaga tushib qolganimdan keyin hammasiga aralashaveraman. Oʻzim otdayman. Rahmatlik otam, hazilkash odam edilar, aytardilarki, bizning Simeonov-Pishchik avlodi Kaligulaning senatga kiritib qoʻygan otidan kelib chiqqan emish... (Oʻtiradi.) Ammo, butun balo shundaki: pul yoʻq! Kampirning dardi gʻoʻzada degan ekanlar. (Xurrak otadi va oʻzining xurragidan darrov uygʻonib ketadi.) Men ham shunday... Dardim pulda...

Trofimov. Rost, gavdangiz ot gavdasiga oʻxshab ketadi.

Pishchik. Nima boʻpti... Ot yaxshi jonvor... Otni sotib pul qilsa boʻladi...

Qoʻshni uydan billiard toshlarining sharaqlashi eshitiladi. Zalda arka tagida Varya koʻrinadi.

Trofimov (unga tegajogʻlik kilib). Lopaxina xonim! Lopaxina xonim!..

Varya (jahli chiqib). Pati toʻkilgan barin!

Trofimov. Ha, men pati toʻkilgan barinman, bu bilan faxrlanaman!

Varya (chukur xayolga choʻmib). Muzikachilarni chaqirishga chaqyrib qoʻydig-u, ammo pulini qayerdan olib toʻlarkinmiz? (Ketadi.)

Trofimov (Pishchikka qarab). Umr boʻyi protsent toʻlash uchun pul qidirishga sarf qilgan butun kuch-quvvatingizni boshqa biron narsaga sarf qilganingizda, ehtimol, bir kun kelib butun yer sharini agʻdarib yuborgan boʻlar edingiz.

Pishchik. Buyuk va mashhur filosof... ulugʻ aql egasi... Nitsshe ham oʻz asarlarida qalbaki pul yasash mumkin degan ekan.

Trofimov. Nitssheni oʻqiganmisiz oʻzingiz?

Pishchik. Qayoqda, menga buni Dashenьka aytgan edi. Hozir oʻzim shunday mushkul ahvoldamanki, qalbaki pul yasashdan ham. toymasdim... Indinga uch yuz oʻn soʻm toʻlashim kerai... Yuz oʻttiz soʻmni topdim... (Choʻntaklarini titkilaydi, birdan qoʻrqib, quti uchib ketadi.) Pulim yoʻq-ku? Pulni yoʻqotib qoʻyibman! (Yigʻlagunday boʻlib.) Pulim qani? (Sevinib ketadi.) Mana ekan-e! Astar orasiga tushib ketgan ekan... Sovuq ter chiqib ketdi-ya...

Lyubov' Andreevna bilan Sharlotta Ivanovna kiradilar.

Lyubov' Andreevna (lazgin kuyini kuylab). Nimaga Leonid bunchalik kechikdi ekan, a? Shu mahalgacha shaharda nima qiladi? (Dunyashaga.) Dunyasha, muzikachilarni choyga taklif qiling...

Trofimov. Ehtimol, kimoshdi savdosi boʻlmay qolgandir.

Lyubov' Andreevna. Muzikachilarni bemahal chaqirdik, bal ham bevaqt boʻldi... Ha, mayli... (Oʻtiradi va sekin-asta qoʻshiq aytadi.)

Sharlotta (Pishchikka bir koloda qarta uzatib). Mana bu qarta, a? Bittasini tanlab olib, esingizda tuting.

Pishchik. Tanladim.

Sharlotta. Endi qartani chiylang. Juda yaxshi. Qani, azizim Pishchik afandi, qartalarni menga bering. Endi qidiring uni, yon choʻntagingizdan topasiz...

Pishchik (yon choʻntagidan qarta chiqarib). Qargʻa sakkiz edi, xuddi oʻzi-ya! (Hayratlanib.) Tavba!

Sharlotta (qarta kolodasini kaftiga qoʻyib, Trofimovga). Tez ayting, ustidagi qanaqa qarta?

Trofimov. Nima boʻpti? Ha, qargʻaning motkasi.

Sharlotta. Juda yaxshi. (Pishchikka qarab) Ustidagi qanaqa qarta?

Pishchik. Chillinning tuzi.

Sharlotta. Juda yaxshi! (Kaftiga bir uradi, koloda gʻoyib boʻladi.) Bugun havo judayam zavqli-a!

Uning gapiga javoban, xuddi polning tagidan «Havo juda nash’ali, xonim!» degan ayol kishining tovushi eshitiladi.

Siz mening eng yaxshi koʻrganimsiz...

Yana tovush: «Siz ham xonim, menga juda yoqib qoldingiz».

Stansiya boshligʻi (chapak chalib). Ofarin, sehrgar xonim!

Pishchik (hayratda qrlib). Tavba!.. Goʻzallar goʻzali Sharlotta Ivanovna... Sizga oshigʻu beqaror boʻlib qoldim...

Sharlotta. Siz-a! (Yelkasini qisib.) Siz ham biron kimsani seva olasizmi?

Trofimov (Pishchikning yelkasiga qoqib). Xoʻp ot ekansiz-da!

Sharlotta. Diqqat! Yana bir fokus koʻrsataman. (Stuldan roʻmolni oladi.) Mana, juda yaxshi roʻmol, sotmoqchiman... (Roʻmolni silkitib koʻrsatadi.) Kim oladi?

Pishchik (hayratlanib). Tavba!

Sharlotta. (Roʻmolini darrov baland koʻtaradi, roʻmolning orqasida Anya turgan boʻladi; u ta’zim qilib, onasining oldiga yugurib boradi-da, uny quchoqlab, zalga qaytib yugurib kirib ketadi. Hamma xursand.)

Lyubov' Andreevna (chapak chalib). Ofarin, rfarin!

Sharlotta. Yana bir marta koʻrsatay. (Roʻmolini koʻtaradi, roʻmol orqasida Varya salom berib turadi.)

Pishchik (hayratlanib). Tavba!

Sharlotta. Tamom! (Roʻmolni Pishchikning ustiga tashlaydi, oʻzi ham ta’zim qilib, zalga qochib chiqib ketadi.)

Pishchik (uning orqasidan chopib). Obbo sehrgar-ey!.. A? Qalay? (Chiqib ketadi.)

Lyubov' Andreevna. Leoniddan hali ham darak yoʻq. Shu mahalgacha shaharda nima qilar ekan, sira aqlim yetmaydi! Axir hamma ish tugagandir, yer-mulk sotilib boʻlgandir, yo boʻlmasa kimoshdi savdosi qoldirilgandir, nega endi buncha kutdirib oʻtiradi?