Тошкент ахборот технологиялари университети «ахборот хавфсизлиги» факультети

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1. 
   “Ахборотлаштириш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни, 11-декабр 2003-йил.
   
2. 
   “Электрон рақамли имзо” тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг қонуни . Тошкент ш., 2003 йил 11 декабрь, 562–II-сон.
   
3. 
   Акбаров Д. Е. “Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг криптографик усуллари ва уларнинг қўлланилиши” – Тошкент, 2008 – 394 бет.
   
4. 
   Ахборот технологияси. Ахборотнинг криптографик муҳофазаси. Маълумотларни шифрлаш алгоритми. O‘z DSt 1105:2009.
   
5. 
   Ғаниев C.К., Каримов М.М., Ташев К.А. Ахборот хавфсизлиги. Ахборот-коммуникасиион тизимлар хавфсизлиги. Ўқув қўлланма. Т., “Алoқачи”. 2008. – 382 б.
   
6. 
   Диффие, W., Хэллман, М. New direction in cryptography. // IEEE. 1976.
   
7. 
   Брюс Шнайер. Прикладная криптография. Протоколы, алгоритмы, исходные тексты на языке СИ – Москва: ТРИУМФ, 2002. – 816 с.
   
8. 
   Нильс Фергюсон, Брюс Шнайер.Практическая криптография –Москва: "Диалектика", 2004. – 432 с.
   
9. 
   Шаньгин В. Ф. Защита компьютерной информации. Эффективные методы и средства. Москва, 2010.
   
10. 
    Хасанов П.Ф., Хасанов Х.П., Ахмедова О.П., Давлатов А.Б. Криптотаҳлил ва унинг махсус усуллари – Тошкент, 2010 – 175 бет.
    
11. 
    Stamp Mark. Information security: principles and practice. USA, 2011.
    
12. 
    Экология и безопасность жизнедеятельности: Учебное пособие для студентов ВУЗов/ ред. Л. А. Муравий, 2002.
    
13. 
    Белов С.В. Безопасность жизнедеятельности М.: Высшая школа. 2003.
    
14. 
    ЁрматовҒ.Ё., Исамухамедов Ё.У. Меҳнатни мухофаза қилиш. Дарслик. Ўзбекистан нашриёти. Тошкент 2002.
    
15. 
    https://ru.wikipedia.org/wiki/SSL
    

Иловалар

Maʼlumotlarni uzatish tarmoqlarida axborot xavfsizligini taʼminlashning asosiy masalalaridan biri bu axborot xavfsizligini tahlil kilish masalasidir.

Hozirgi kunda dunyo mamlakatlarida va Oʼzbekiston hududida axborot texnologiyalari soxasida juda ham tezlik bilan rivojlanish bormokda. Kundan kunga rivojlanish bor ekan, turli xilda tartib buzarliklar sodir boʼladi. Natijada jinoyatga yoʼl koʼyiladi, bu jinoyatchilik kompʼyuter jinoyatchiligi deb ham yuritiladi. Bu jinoyatchilarga qarshi butun dunyo boʼylab kurash olib borilmokda, shu katori Oʼzbekiston Respublikasida ham. Аfsuski bu harakatlar oʼz natijasini toʼlakonli ravishda oqlay olganicha yoʼk. Chunki zamonoviy texnikalar bilan taminlangan kompʼyuter jinoyatchilari koʼpchilik joylarda oʼz ustunligi bilan oldinda bormoqda. Maʼlumotlarni uzatish tarmoqlarida axborot xavfsizligini taʼminlashning asosiy masalalaridan biri bu axborot xavfsizligini tahlil qilish masalasidir.
Аxborot xavfsizligini xukukiy taʼminlashning asosini Oʼzbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi normalari, “Аxborotlashtirish toʼgʼrisida”gi qonun, “Elektron rakamli imzo toʼgʼrisida”gi, “Elektron tijorat toʼgʼrisida”gi bir qator qonunlarda koʼzda tutilgan moddalar tashkil etadi.
1993-yil 7-mayda qabul qilingan “Аxborotlashtirish toʼgʼrisida”gi qonun 2003-yil 11-dekabrda Oliy Majlisning sessiyasida kayta koʼrib chiqilgan va u 23 moddadan iborat. Bu qonunga koʼra axborot resurslari va axborot tizimlarining texnika vositalarini sertifikatlashtirish, axborot tizimlarining tarmoqlararo bogʼlanishini amalga oshirish, axborot resurslari va axborot tizimlarini muxofaza qilish, xalqaro axborot tarmoqlaridagi ulanishni amalga oshirish, nizolarni xal etish, axborotlashtirish toʼgʼrisidagi qonun xujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik nazarda tutilgan [1].
Аxborot xavfsizligi nazarda tutilgan qonunlardan yana biri bu “Elektron raqamli imzo toʼgʼrisida”gi qonundir. Bu qonun 2003-yil 11-dekabrda Oliy Majlis sessiyasida qabul qilingan boʼlib, u 22 moddani oʼz ichiga oladi [2].
“Elektron raqamli imzo toʼgʼrisida”gi qonun bilan birgalikda Oliy Majlis sessiyasida “Elektron xujjat aylanishi toʼgʼrisida”gi qonun xam qabul kilindi.
Hozirgi kunga qadar axborot xavfsizligini taʼminlashda eng ishonchli vositalardan biri axborotni kriptografik muhofazalash vositalari hisoblanadi. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 3 apreldagi «Oʼzbekiston Respublikasida axborotning kriptografik muhofazasini tashkil etish chora-tadbirlari toʼgʼrisidagi» PQ-614–son qarorining asosiy vazifalaridan biri axborotning kriptografik muhofazasi sohasida yuqori darajadagi kriptografik algoritmlarni ishlab chiqishdan iborat.
Аxborot xavfsizligini taʼminlashda kriptografik tizimlar muhim ahamiyatga ega. Kriptografik algoritmlar maʼlumotlar butunligini, maxfiyligini taʼminlashda va autentifikatsiyalash jarayonlarini amalga oshirishda foydalaniladi. Bu uchta xususiyatni taʼminlashda assimetrik shifrlash usullari keng qoʼllaniladi. Аssimetrik shifrlash usullari maʼlumotlarni shirflashda, elektron raqamli imzo algoritmlarida va autentfikatsiya protokollarining ajralmas qismidir.
Kurs ishining maqsadi va vazifalari: Ushbu ishning maqsadi assimetrik shirflash usullarini tadqiq etish va ularni himoya masalasini yechishda foydalanishini oʼrganish, bu maqsadga erishishda qator vazifalar qoʼyildi:
- axborotning kriptografik usullarini tahlil etish;
- assimetrik shifrlash usullarini yaratish asoslarini tahlil etish;
- assimetrik shifrlash usullaridan xavfsizlikni taʼminlashda foydalanish usullarini tahlil etish.