Toshkent amaliy

Tovarlar va xizmatlarning davlat xaridlari hajmining ko’payishi, shu jumladan davlat investitsiyalarining ko’payishi;

Soliq imtiyozlari.


Soliqlarni kamaytirish natijasida uy xo’jaliklarining bir martalik daromadlari ko’payadi, natijada yalpi talab funktsiyasi yuqoriga siljiydi .Davlat tomonidan tovar va xizmatlarni sotib olish hajmining o’sishi xuddi shunday ta’sirga ega. Bunday holda, samarali talabning qiymati oshadi va muvozanat nuqtasi pozitsiyadan siljiydi E holatiga F.
Shakl: 2.1. Fiskal siyosatni rag’batlantirish natijasida iqtisodiyotning real sektoridagi resurslarning to’liq bandligi bilan muvozanat
Korxonalar yalpi talabning o’sishiga javoban ishlab chiqarish hajmini potentsial mahsulot hajmiga oshirish orqali javob beradi Ye oldin Yf Ishlab chiqarish va real daromad o’sish hajmidan kattaroq o’sayotganini ko’rish mumkin, masalan, davlat buyurtmalarida. Yuqorida ko’rsatilganidek, bu multiplikator ta’siriga bog’liq. Umumiy mahsulotning o’sishi bandlikning ko’payishiga va majburiy ishsizlikning yo’q qilinishiga olib kelishi kerak.
Bunday siyosatning yorqin misoli “ yangi kurs“Prezident Ruzvelt AQShda. Ruzvelt kursining bir qismi katta darajada tashkil qilindi jamoat ishlariBuning uchun 3 milliard dollardan ko’proq mablag ‘ajratildi – asosan infratuzilma sohasida yo’llar, aerodromlar, maktablar, kasalxonalar va boshqa inshootlar qurilishi. Ushbu ishni tashkil qilish uchun ishsizlar yig’ilgan chodir lagerlari qurildi. Ushbu ish joylari ishsizlikni kamaytirdi va savdo bozorini ko’paytirdi, chunki sobiq ishsizlar endi ish haqi olishdi va tovar sotib olishdi. Bundan tashqari, ishning o’zi uchun qurilish materiallari, qurilish mexanizmlari va boshqa ko’p narsalar bozordan sotib olingan. Shunday qilib, ushbu ishlar bozorda tovarlarni ishlab chiqarmasdan o’zlashtirdi va bu inqirozni hal qildi. Ushbu tadbirlar o’sishni anglatadi davlat xarajatlari, bu esa JM Keyns nazariyasi e’lon qilinishidan oldin ham amalga oshirilgan bo’lsa-da, umumiy talab va ish bilan bandlikni ko’payishiga olib keldi.
Shuni ta’kidlash kerakki, bunday siyosatni qo’llash muqarrar ravishda xarajatlarning ko’payishiga va davlat byudjeti daromadlarining pasayishiga olib keladi va, ehtimol, davlat byudjeti defitsiti shakllanishiga va (yoki) o’sishiga olib keladi. Shubhasiz, tanazzul davrida bunday moliyaviy siyosat ko’proq ta’sirga ega bo’ladi byudjet taqchilligi unga hamroh bo’ladi.⁷
Rivojlanish davrida iqtisodiyotning haddan tashqari qizishini bartaraf etish uchun davlat siyosati aksincha bo’lishi kerak – yalpi talabni kamaytirish uchun davlat xarajatlarini kamaytirish va soliqlarni ko’paytirish zarur. Bunday chora-tadbirlar, o’z navbatida, daromadlarning o’sishiga va davlat byudjeti xarajatlarining pasayishiga, ya’ni byudjet profitsiti shakllanishiga (daromadlar va xarajatlar o’rtasidagi ijobiy farq) olib keladi. Shuni ta’kidlash kerakki, iqtisodiy o’sish davrida byudjet fiskal siyosati samaraliroq bo’ladi, shuncha ko’p byudjet profitsiti hamroh bo’ladi.
Ixtiyoriy siyosatning vazifasi yalpi talab va daromadlar dalgalanmalarining salbiy oqibatlarini bartaraf etishdan iborat bo’lsa, nodavlat siyosatning vazifasi yalpi talab, yalpi mahsulot va ish bilan bandlikdagi o’zgarishlarni yumshatishdir. Buning uchun davlatda “o’rnatilgan stabilizator” kabi vosita mavjud.
O’rnatilgan stabilizator – bu umumiy ishlab chiqarish hajmi va bandlikdagi tsiklik o’zgarishni avtomatik ravishda yumshatuvchi iqtisodiy mexanizm. Ushbu mexanizm doimiy va nisbatan doimiy ravishda ishlaydigan mamlakat iqtisodiy qonunchiligi orqali amalga oshiriladi. O’rnatilgan stabilizatorning odatiy namunasi – ishsizlik uchun nafaqa tizimi. Retsessiya paytida, ishsizlar soni ko’payganda, ishsizlik bo’yicha nafaqa shaklidagi transfertlar hajmi avtomatik ravishda ko’payadi va yalpi talabning bunday o’rnatilgan stabilizator bo’lmagan taqdirda tushadigan darajaga tushishini oldini oladi. Masalan, Qo’shma Shtatlarda ishsizlik nafaqasi paydo bo’lishiga olib kelgan Buyuk Depressiya davrida ishsizlar butun mamlakat ishchilarining to’rtdan birini tashkil etdi.