Тошкент архитектура-қурилиш институти

Тошкент архитектура-қурилиш институти

Mavzu: Tabiiy pardozbop tosh materiallar asosida pardozbop chaqiq tosh va qumning davlat standartlari.

Mavzu: Tabiiy pardozbop tosh materiallar asosida pardozbop chaqiq tosh va qumning davlat standartlari.

Шавкатова Жасмина
Режа:
1. Umumiy ma’lumotlar.
2. Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop
qum va uning sinflarga bo‘linishi.
3. Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop
chaqiq tosh va uning sinflarga bo‘linishi.
4. Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop chaqiq tosh
va qumning davlat standartlari.

1. Umumiy ma’lumotlar

Qumdagi slyuda mikdori 0,5% dan oshmasligi kerak. Sulfatli birikmalardan - pirit (FeS2) bilan gips qumda 1% dan oshmasligi lozim.Ular sement toshini yemiradi, ya’ni beton chidamliligi kamayadi. Gil zarrachalari bilan changlar qum donasining sirtini qoplab sement toshi bilan o‘zaro birikishiga to‘sqinlik qiladi, nihoyat betonning mustahkamligini kamaytiradi. Tabiiy qumlardagi gil va changlar 3% dan,maydalab tuyilgan qumlarda esa 5% oshmasligi lozim.

2. Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop qum va uning sinflarga bo‘linishi

Barcha tabiiy va sun’iy tosh materiallarning 0,15-5mm fraksiyasi beton tayyorlashda mayda to‘ldirgich-qum sifatida ishlatiladi. Oddiy og‘ir beton tayyorlashda tog‘ jinslarining tabiiy yemirilishidan hosil bo‘lgan yoki qattiq tog‘ jinslarini maxsus mashinalar yordamida maydalab saralangan qumlar ishlatiladi. Qum donachalari mineral tarkibi asosan kvars, dala shpati, kalsit, slyuda kabi otqindi tog‘ jinslaridan iborat bo‘lib, ohaktosh, dolomit kabi cho‘kindi tog‘ jinslari kamroq bo‘ladi

Qum 0,15-5 mm fraksiya oralig‘ida turli o‘lchamdagi donalardan iborat bo‘lishi zarur. Bunda qumning oraliq bo‘shliqligi kam bo‘lib, undan tayyorlangan beton esa zich strukturaga ega bo‘ladi. Qumning mayda-yirikligi, ya’ni donador (granulometrik) tarkibi quritilgan qumni (1000 g) standart elaklar yig‘ilmasidan o‘tkazish usulida aniqlanadi. Elaklar yig‘ilmasi 5; 2,5; 1,25; 0,63; 0,315; 0,14 mm ko‘zli elaklardan iborat bo‘ladi. Qum tarkibida 5-10 mm fraksiyadagi qum-tosh aralashmasi 5% oshmasligi kerak, 10 mm yirik donalar esa bo‘lmasligi shart.

Qum 0,15-5 mm fraksiya oralig‘ida turli o‘lchamdagi donalardan iborat bo‘lishi zarur. Bunda qumning oraliq bo‘shliqligi kam bo‘lib, undan tayyorlangan beton esa zich strukturaga ega bo‘ladi. Qumning mayda-yirikligi, ya’ni donador (granulometrik) tarkibi quritilgan qumni (1000 g) standart elaklar yig‘ilmasidan o‘tkazish usulida aniqlanadi. Elaklar yig‘ilmasi 5; 2,5; 1,25; 0,63; 0,315; 0,14 mm ko‘zli elaklardan iborat bo‘ladi. Qum tarkibida 5-10 mm fraksiyadagi qum-tosh aralashmasi 5% oshmasligi kerak, 10 mm yirik donalar esa bo‘lmasligi shart.

Qumning yirikligi bo‘yicha klassifikatsiyasi

Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop chaqiq tosh va uning sinflarga bo‘linishi

Oddiy og‘ir beton tayyorlashda yirik to‘ldirgich sifatida shag‘al va chaqiq toshlar ishlatiladi. Yirik to‘ldirgich 5-70 mm fraksiyada bo‘ladi. Massiv monolit konstruksiyalar va inshootlar qurilishida beton qorishmasiga 150 mm yiriklikgacha to‘ldirgich kiritish mumkin. Shag‘al tarkibi tosh va qisman qumdan iborat bo‘lib, chang, tuproq, slyuda va organik chirindilar aralashgan bo‘ladi. Shag‘al donalari oval, yapaloq shaklda bo‘lib, yuzasi tekis bo‘ladi. Tog‘ (jar) shag‘alining yuzasi g‘adir-budir bo‘lishi mumkin. Daryo, dengiz shag‘ali tog‘ shag‘aliga nisbatan tozaroq bo‘ladi.

Chaqiq toshning guruxlarga (fraksiya) bo‘linishi.
Pardozbop chaqiq tosh va uning turlari.

Betonning zichligi, mustahkamligi, sovuqqa chidamliligi yirik to‘ldirgichning donador tarkibiga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Yirik to‘ldirgich donalarining uzluksiz fraksiyalarda bo‘lishi sementning tejalishini ta’minlaydi. Yirik to‘ldirgich 5-10, 10- 20, 20-40 va 40-70 mm fraksiyalarda bo‘ladi.

Betonning zichligi, mustahkamligi, sovuqqa chidamliligi yirik to‘ldirgichning donador tarkibiga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Yirik to‘ldirgich donalarining uzluksiz fraksiyalarda bo‘lishi sementning tejalishini ta’minlaydi. Yirik to‘ldirgich 5-10, 10- 20, 20-40 va 40-70 mm fraksiyalarda bo‘ladi.

Tabiiy tosh materiallar asosida pardozbop chaqiq tosh va qumning davlat standartlari

GOST 8267–93 Щeben iz prirodnogo kamnya dlya stroitelnыx rabot. Texnicheskie usloviya.

GOST 8269.0–97 Щeben i graviy iz plotnыx gornыx porod i otxodov promыshlennogo proizvodstva dlya stroitelnыx rabot. Metodы fiziko-mexanicheskix ispыtaniy.

GOST 8369.1–97 Щeben i graviy iz plotnыx gornыx porod i otxodov promыshlennogo proizvodstva dlya stroitelnыx rabot. Metodы ximicheskogo analiza.

GOST 25607–94 Smesi щebenochno-graviyno-peschanыe dlya pokrыtiy i osnovaniy avtomobilnыx dorog i aerodromov. Texnicheskie usloviya.

GOST 22263–76 Щeben i pesok iz poristыx gornыx porod. Texnicheskie usloviya.

GOST 7392–85 Щeben iz prirodnogo kamnya dlya ballastnogo sloya jeleznodorojnogo puti. Texnicheskie usloviya.

GOST 22856–89 Щeben i pesok dekorativnыe iz prirodnogo kamnya.

GOST 16426–81 Kroshka mramornaya elektrotexnicheskaya. Texnicheskie usloviya