Toshkent arxitektura qurilish instituti muhandislik qurilish infrastrukturasi fakulteti

Yong’in xavfsizligi
Ishlab chiqarish jarayonlari yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirishda, tashkillashtirishda va olib borishda GOST 12.1.004-91 «Yong‘in xavfsizligi. Umumiy talablari» va GOST 12.1.010-90 «Portlash xavfi. Umumiy talablari»ga va ushbu qoidalarga muvofiq ta‘minlanishi lozim.
Ishlab chiqarishda sinalmagan yong‘in va portlash xavfi mavjud hamda toksik xususiyatlarga ega bo‘lgan moddalar va materiallarni qo‘llash taqiqlanadi. Ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishda yong‘inlar, portlashlar, avariyalar,
zaxarlanishlar sodir bo‘lishi hamda atrof muhit uning chiqindilari (okova suvlari,
shamollatish tizimi chiqindilari va boshqalar) bilan ifloslanishi ehtimolini istisno
etadigan sharoitlar ta‘minlanishi lozim. Ishlab chiqarish binolari va xonalari
dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta‘minlangan bo‘lishi
shart. Shamollatish tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan bo‘lishi kerak. Ishlab chiqarish binolari va xonalari uchun yong‘in
xavfsizligi davlat xizmati hududiy organi bilan kelishilgan yong‘in xavfsizligi
bo‘yicha yo‘riqnoma ishlab chiqilishi va ko‘rinadigan joyga osib qo‘yilishi lozim. Xodimlar bilan yong‘in xavfsizligi bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazilishi va
yong‘inning oldini olish bo‘yicha yo‘l-yo‘riqlar berilishi kerak. Bino va yong‘in
suv manbai yo‘laklari hamda yong‘in vositalari va uskunalariga boradigan
yo‘laklar doimo bo‘sh bo‘lishi kerak. Tashkilotlarda elektr qurilmalarini o‘rnatish
va ulardan foydalanishda Iste‘molchilarning elektr qurilmalaridan texnik
foydalanish qoidalari (ro‘yxat raqami 1383, 2004 yil 9 iyul) (O‘zbekiston
Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004 y., 27-son, 317-modda) hamda
Iste‘molchilarning elektr qurilmalaridan foydalanishda texnika xavfsizligi
qoidalari (ro‘yxat raqami 1400, 2004 yil 20 avgust) (O‘zbekiston Respublikasi
qonun hujjatlari to‘plami, 2004 y., 33-son, 379-modda) va mazkur qoidalar
talablariga rioya qilinishi kerak. Yoritish va quvvatli uskunalar xamda elektr
tarmoqlarining tuzilishi xonalardagi sharoitlarga va ulardagi ishlab chiqarishning
xususiyatiga mos bo’lishi shart. Evakuatsiya yo‘laklari va zinapoyalarda avariya
yoritkichlari bo’lishi lozim. Avariya yoritkichlari boshqa yoritkichlardan turi,
o‘lchamlari va maxsus tushirilgan belgilari bilan ajralib turishi va vaqti-vaqti bilan
changdan tozalanib turilishi lozim.Tashkilotning barcha turdagi bino va inshootlari
yashin qaytargichlar o‘rnatilgan holda to‘g‘ridan-to‘g‘ri yashin urishidan
himoyalangan bo‘lishi lozim. Yashin qaytargichlar har yili bahorda tekshirilib
turilishi va nosozliklari bartaraf etilishi lozim.Texnologik jarayonlarning nazorat
tizimi xizmat ko‘rsatish uchun qulay va xavfsiz joylarga joylashtirilishi lozim.Yong’inlar sanoat korxonalari xalq xo’jaligining hamma tarmoqlari, qishloq xo’jaligi, turar joy binolarida yuz berishi mumkin bo’lgan hodisa hisoblanadi. Yong’in chiqmasligini ta’minlash yong’in chiqqan taqdirda uning rivojlanib, tarqalib ketmasligi chora tadbirlarini ko’rish birinchidan moddiy boyliklarni saqlab qolishga qaratilgan bo’lsa, ikkinchidan inson salomatligi va uning hayotini saqlab qolish chora – tadbirlarini amalga oshirilishi, mehnat muhofazasining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Evakuatsiya vaqtida binodan chiqish eshiklari ikkitadan kam bo’lmagan holda loyihalanadi. Xonalardan chiqish eshiklari va binodan chiqish darvozalari bir- biridan ma’lum masofada uzoqlashtirilgan bo’ladi[11].