Toshkent arxitektura-qurilish universiteti bino va inshoatlar qurilishi fakulteti qurilish konstruksiyasi kafedrasi ''issiqlik texnikasi,, fanidan

TOSHKENT ARXITEKTURA-QURILISH UNIVERSITETI BINO VA INSHOATLAR QURILISHI FAKULTETI QURILISH KONSTRUKSIYASI KAFEDRASI ''ISSIQLIK TEXNIKASI,, FANIDAN

MUSTAQIL ISH

MAVZU:SOPLO VA DIFFUZORLAR

GURUH:25-21
BAJARDI: NABIYEV A
TEKSHIRDI:YAKUBOV G’.
Oqim tezligini orttirishga va bosimini pasaytirishga mo’ljallangan o‘zgaruvchan kesimli kalta quvur soplo deyiladi. Oqim tezligini kamaytirish va bosimini oshirishga mo'ljallangan kalta quvur diffuzor deyiladi. Soplo va diffuzor texnikaning turli sohalarida masalan, reaktiv dvigatellar, bug' va gaz turbinalari, aerodinamik qurilmalar, magnitogidrodinamik generator, o‘lchov asboblarida keng qo‘llaniladi.
Gazning soplosimon quvurdan oqib o ‘tish qonuniyatini
o‘rganish muhim nazariy va amaliy ahamiyatga ega. Chunki, gaz turbinalari va reaktiv dvigatellar soplolaridan yoki o'zgaruvchan kesimli quvurlardan gazning oqib o‘tishi va chiqishini o'rganmasdan turib ayrim uchish va statsionar apparatlarni yaratib bo‘lmaydi. Gazning oqib o'tishi va chiqishini o'rganishda ko‘pchilik holatlarda:
a) soploning old qismidagi gaz parametrlari o‘zgarmas;
b) qolgan holatlarda parametrlar vaqtga bog'liq (ya'ni vaqt
funksiyasi) deb olinadi.
Gaz oqimi barqaror, nobarqaror, hir va ikki o'lchovli bo'lishi mumkin. Oqimning istalgan kesimidagi gaz parametrlari va uning massa miqdori o'zgarmas hamda vaqtga bog'liq bo'lmagan oqim barqaror oqim deyiladi. Barqaror oqimning parametri faqat soplosimon quvur uzunligi bo'ylab o'zgarishi mumkin bo‘lganligi uchun bir o’lchovli deb olinadi. Amalda real gaz oqimining tezligi soplosimon quvurning har xil kesimlarida turlicha bo'lib, oqimo'qidan quvurdevorigacha, ya’ni ko‘ndalang kesim radiusi bo'ylab o'zgaradi. Shuning uchun real gaz oqimi ikki o'ichovli bo‘la oladi.

Oqim tezligini orttirishga va bosimini pasaytirishga mo’ljallangan o‘zgaruvchan kesimli kalta quvur soplo deyiladi. Oqim tezligini kamaytirish va bosimini oshirishga mo'ljallangan kalta quvur diffuzor deyiladi. Soplo va diffuzor texnikaning turli sohalarida masalan, reaktiv dvigatellar, bug' va gaz turbinalari, aerodinamik qurilmalar, magnitogidrodinamik generator, o‘lchov asboblarida keng qo‘llaniladi.

• Oqim tezligini orttirishga va bosimini pasaytirishga mo’ljallangan o‘zgaruvchan kesimli kalta quvur soplo deyiladi. Oqim tezligini kamaytirish va bosimini oshirishga mo'ljallangan kalta quvur diffuzor deyiladi. Soplo va diffuzor texnikaning turli sohalarida masalan, reaktiv dvigatellar, bug' va gaz turbinalari, aerodinamik qurilmalar, magnitogidrodinamik generator, o‘lchov asboblarida keng qo‘llaniladi.

GAZ OQIMI PARAMETRLARI ORASIDA QUYIDAGI BOG‘LANISHLAR MAVJUD:
a) gazning kritik holatgacha bo‘lgan tezliklarida soplodan oqib
chiqayotgan gaz to'la kengayib ulguradi va uning bosimi P1 dan
P0 gacha pasayadi. Bosim gaz oqimining yo'nalish o'qi bo‘ylab
sopio kesimida P2=P0 bo'lganligi uchun oqim tezligi tovush
tezligidan kichik bo‘ladi (5.3-rasm, a). Soplodan gazning oqib
chiqish jarayoning PV diagrammasidagi 1’122 1’ nuqtalar bilan

GAZ OQIMI PARAMETRLARI ORASIDA QUYIDAGI BOG‘LANISHLAR MAVJUD:

GAZ OQIMI PARAMETRLARI ORASIDA QUYIDAGI BOG‘LANISHLAR MAVJUD:

b) gaz kritik holatdagi tezlikda soplodan oqib chiqishida soplo uzunligi bo'ylab to'la kengayadi va uning bosimi P2=Pkr=P1βkr=Pn gacha tushadi. Oqimning soplodan chiqishdagi tezligi tovushning kritik tezligiga teng bo‘ladi (5.3-rasm, b).

Gazning soplodan oqib chiqish jarayonini PV diagrammasidan ko'rinadiki, 1’122’1 nuqtalar bilan chegaralangan sohada oqimning kinetik energiyasi o'zgarishiga sarf bo'ladi;

GAZ OQIMI PARAMETRLARI ORASIDA QUYIDAGI BOG‘LANISHLAR MAVJUD:

GAZ OQIMI PARAMETRLARI ORASIDA QUYIDAGI BOG‘LANISHLAR MAVJUD:

v) gaz kritik holatdan yuqori ish tartibidagi tezliklarda soplodan

oqib chiqqanida soplo uzunligi bo'ylab to'la kengayishga

ulgurmaydi va uning bosimi kritik bosimgacha pasayadi, xolos.

Gaz oqimining yo'nalish o’qi bo‘ylab soplo kesimidagi bosimi P2=Pkr=P1βkr>P0 bo‘lganligi uchun oqim tezligi tovushning kritik tezligiga teng boladi (5.3-rasm, v). Oqim kengayishi natijasida bosimning P gacha tushishi soplodan tashqarida ham davom etadi.

E’TIBORIZ UCHUN RAXMAT