Toshkent axborot texnologiyalari universiteti huzuridagi dasturiy mahsulotlar va apparat dasturiy majmualar yaratish

ma’ruza. Formallashtirilgan masalalarni yechishda kompyuterdan foydalanish. Kompyuterli modellashtirish texnologiyasi. Eksperiment, uning maqsadi va vazifalari. Eksperiment turlari. Hisoblash eksperimenti. Eksperiment o‘tkazish bosqichlari. Eksperimentni loyihalash, rejalashtirish va o‘tkazishda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish. Eksperimentning matematik va dasturiy ta’minotlari. Eksperiment natijalariga ishlov berishda kompyuterdan foydalanish. Kompyuterli modellar tuzish va ulardan o‘quv jarayonida foydalanish

REJA:

1. 
   
   Formallashtirilgan masalalarni yechishda kompyuterdan foydalanish. Kompyuterli modellashtirish texnologiyasi.
   
2. 
   
   Eksperiment, uning maqsadi va vazifalari. Eksperiment turlari. Hisoblash eksperimenti. Eksperiment o‘tkazish bosqichlari. Eksperimentni loyihalash, rejalashtirish va o‘tkazishda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish.
   
3. 
   
   Eksperimentning matematik va dasturiy ta’minotlari. Eksperimentn natijalariga ishlov berishda kompyuterdan foydalanish.
   
4. 
   
   Kompyuterli modellar tuzish va ulardan o‘quv jarayonida foydalanish
   

Tayanch tushunchalar. Formallashtirilgan masalalar, modellashtirish, kompyuterli modellashtirish, tajriba, eksperiment, dastur, dasturiy ta’minot.

Adabiyotlar:

1. 
   
   Ю. Ю. Тарасевич. Математическое и компьютерное моделирование. Изд. 4-е, испр. М.: Едиториал УРСС, 2004. 152 с.
   
2. 
   
   Б. П. Демидович, И. А. Марон. Основы вычислительной математики. Издательство «Наука» Москва 1966. C. 664.
   
3. 
   
   Е. В. Бошкиново и др. Численное методы и их реализация в MS Excel. Самара 2009
   
4. 
   
   Ю. В. Василков, Н. Н. Василкова. Компьютерные технологии вычилений в математическом моделировании. Изд. «Финансы и статистика» М.:2002
   

Formallashtirish deganda ma’lum bir modelni ma’lum bir sohaga moslab ajratib tadqiq etish hamda hulosalar qilish tushuniladi. Ya’ni bitta obe’ktni turlicha yo’nalishda talqin etib uning modelini yaratish mumkin.
Eksperiment turlar:

• 
  
  Fizik eksperiment;
  
• 
  
  Kompyuterli eksperiment;
  
• 
  
  Psixologik eksperiment;
  
• 
  
  Tasavvur etish orqali qilinadigan eksperimenti;
  

Fizik eksperimentga mahsus yaratilgan sharoitda tabiy yo’l bilan o’tadigan tajribalar misol bo’la oladi.
Kompyuterli (sonli) tajriba- bu tadqiqot ob’ektining matematik modelini o’rganishda o’tkaziladigan EHMdagi sonli tajribalardir, ya’ni bunda modelning bitta parametric yordamida boshqa parametrlarini aniqlash va shu asosda hulosalar qilish
Masalani kompyuterda yechish texnologiyasi quyidagi bosqichlarda olib boriladi:

• 
  
  Masalani qo’yish;
  
• 
  
  Masalaning modelini tuzish;
  
• 
  
  Formallashtirish;
  
• 
  
  Algoritmni tuzish;
  
• 
  
  Dasturlash tillari yordamida dasturini yozish;
  
• 
  
  Hisoblash tajribasini o’tkazish.
  

Masalani qo’yish jarayonida uning aniqligiga va ravshanligiga e’tibor beriladi hamda nimalar berilgan va nimalarni topish kerak? degan sovolga javob berishi kerak.
Berilgan ob’ektni modellashtirishda, modellashtirish maqsadidan kelib chiqqan holda avval uni tahlil etishdan boshlanadi. Bu bosqichda obe’ktning modellashtirish husuyatlarini ifodalaovchi hamma ma’lum sube’ktlari belgilanadi. Belgilangan sub’ektlar ob’ekt modelini imkoni boricha to’liq ifodalashi lozim. Modelni tasvirlash shakllari turlicha bo’lishi mumkin, Bularga

•