Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Urgacnh filiali

Toshkent Axborot Texnologiyalari

Universiteti Urgacnh filiali


Telekommunkatsiya texnologiyalari fakulteti
972 – 18 – guruh talabasi
TURDIYEV ANVARning
OPERATSION TIZIMLAR (AT)
fanidan yozgan mustaqil ishi.
№6

2020

MAVZU: Operatsion tizimlarda kiritish-chiqarishni tashkil etishning asosiy kontsepsiyalari
Operatsion tizimda kiritish chiqarishni boshqarish

Operatsion tizimning hamma kiritish-chiqarish qurilmalarini boshqarishi asosiy funksiyasidir. Operatsion tizim qurilmalarga buyruqlarni yuborish, uzilishlarni qabul qilishi va xatolarni qayta ulash amallarini bajarishi shart. Operatsion tizimli qurilmalar va tizimning qolgan qismlari orasida interfeys ta’minlab berishi kerak. Operatsion tizimning interfeysi rivojlantirish imkoniyatini yaratish uchun turli xil qurilmalar uchun bir bo`lishi kerak.

Kiritish – chiqarish qurilmalari 2 turga ajratiladi

1. 
   Blok yo`naltirilgan qurilmalar
   
2. 
   Bayt yo`naltirilgan qurilmalar
   

Blok yo`naltirilgan qurilmalar o`zini ma’lumotini,axborotini aniq hajmga ega bloklarda saqlaydi va ushbu blokning har biri o`zini adresiga ega. Eng keng qo`llaniladigan blok yo`naltirilgan qurilma – disk.

Bayt yo`naltirilgan qurilmalar adresslanmaydi va qidirish amallarini bajarishni ta’minlamaydi. Ular faqatgina baytlarning ketma – ketligini qabul qilishadi yoki yaratishadi. Masalan, terminallar, saytli printerlar.

Tashqi qurilma odatda mexanik va elektron komponentlardan iborat. Elektronik komponentli qurilmalarning kontrolleri adapter deb ham aytiladi. Mexanik komponent esa odatda qurilmaning o`zi. Bir necha kontrollerlar bir vaqt mobaynida bir necha qurilmani boshqarishi mumkin. Kontroller va qurilmani orasidagi interfeys standartlashtirilgan bazani ishlab chiqaruvchilar mos keladigan kontrollerlar va qurilmalar ishlab chiqishi mumkin.

Operatsion tizim odatda qurilma bilan emas balki kontroller bilan ishlaydi. Kontroller odatda oddiy funksiyalar bajaradi. Ular markaziy protsessor bilan ishlashda qo`llaniladi. Ba’zi kompyuterlarda ushbu registrlar fizikaviy address fazasining qismi deb hisoblanadi. Ushbu kompyuterlarda maxsus kiritish – chiqarish amallari yo`q. Ba`zi kompyuterlarda kiritish – chiqarish registrlarining adresslari erkin address fazasini yaratadilar.

Operatsion tizim kiritish – chiqarish amallarini bajaradi. Buyruqlarni, kontrollerni registrga yozadi. Masalar, IBM ning egiluvchan disk kontrolleri.

Kiritish – chiqarishni tashkil qilishning asosiy g`oyasi ushbu ta’minotning bir necha pog`onaga ajratishda pastki pog`onalar apparat tizimlarining afzalliklarini yuqori pog`onalardan ajratishini ta’minlab beradi. Yuqori pog`onalar va foydalanuvchi uchun qulay interfeysni ta’minlaydi. Dasturning turi ma’lumotlarni egiluvchan diskdan yoki qattiq diskdan yozib olingan yoki o`qib olinganni farqi bo`lmasligi kerak. Mustaqillik g`oyaga yaqin g`oya – bir shaklli nomlanishi, demak qurilmalarni nomlashda bir xil qoida kiritilishi shart.

Dasturiy ta`minotning yana bitta katta muammosi – xatoliklarni qayta ishlash. Bor yo`q xatoliklarni qurilmaga yaqin qayta ishlash kerak . Agar kompyuter o`qish xatoligi aniqlansa kompyuter o`zi tuzatishga harakat qilishi kerak. Agar kompyuter xatoni tuzatmasa keyin ushbu xatoni qurilmaning drayveri tuzatishi kerak. Ko`p xatolar qaytadan kiritish – chiqarish amallarini bajarganda yo`qolishi mumkin.

Kiritish – chiqarish tizimining ko`p pog`onali tashkillashtirish

1




2
8


3



4
7


5
9


10

11

12




6

1. 
   Dastur
   
2. 
   Kutubxona funksiyalari
   
3. 
   Tizimli chaqiruv
   
4. 
   Ma’lumotlarni bajarish tizimi
   
5. 
   Qurilmalar drayveri
   
6. 
   Uzilishlarni qayta ishlash
   
7. 
   Tizimli chaqiruvlarni qayta ishlash bloki
   
8. 
   Kiritish – chiqarish tizimiga murojaat qilish dasturiy ta’minoti
   
9. 
   Operatsion tizimning kiritish – chiqarish tizimi
   
10. 
    Qurilma tomonidan uzilish so`roqlari
    
11. 
    Qurilmalarning boshqarish buyruqlari
    
12. 
    Qurilma ma’lumotlari