Тошкент давлат аграр университети

Зарурий жихозлар: рангли қалам, микроскоп, лупа, скалпель, буюм ва қоплоғич ойналар, игна, пипетка, сув, рангли плакатлар, гербарий материаллари.
Топшириқ:1.Зарарланган ўсимлик аъзоларини ташқи кўринишига қараб касалликни аниқлаш ва расмини чизиш.
2. Препарат тайёрлаб микроскопда кўриш.
1.Парша касаллиги - қўзғатувчиси Fusicladium radiosum замбуруғи. Парша билан теракнинг барги ва ёш новдалари касалланади. Баргларда тўқ доғлар пайдо бўлиб, тез орада доғларнинг усти тўқ жигар-ранг бахмалсимон ғубор билан қопланади. Бу ғубор замбуруғнинг конидияларидан иборат. Касалланган барг банди орқали замбуруғ ёш новдаларга ўтади ва уларда қорайиш ҳамда қуриб қолиш кузатилади.
Замбуруғ касалланиб тўкилган баргларда перитеций деб аталувчи меватана ҳолида қишлаб чиқади.
Препарат:Fusicladium radiosum замбуруғи конидияларини микроскопда кўриш.
2.Занг касаллиги қўзғатувчиси – Melamsрora populi замбуруғи. Теракда занг касаллигини бир нечта базидияли замбуруғлари қўзғатади. Лекин улар келтириб чиқарган касаллик белгилари бир-биридан фарқ қилмайди. Кўпроқ теракда Melamsрora populi замбуруғи қўзғатган занг касаллиги учрайди. Замбуруғнинг уредо ва телейто босқичлари оқ теракда ўтади. Эцидио- споралар терак барглари тушгач, улардан униб чиққан замбуруғлар танаси барг ичида ривожланади, ёзга келиб баргларнинг орқа томонида сарғиш ёки зарғалдоқ - сарғиш рангдаги уредоспоралар уюми ҳосил бўлади. Улар ёз мобайнида бир неча маротаба шаклланади.
Ёзнинг охири – куз бошида баргларнинг устида майда тўқ қўнғир бўртмалар ҳолида замбуруғнинг телиоспоралар уюми пайдо бўлади. Бу телеоспоралар касалланган баргларда баҳоргача қишлаб чиқади. Замбуруғ икки уйли бўлиб, ёввойи саримсоқ ва тилоғоч оралиқ хўжайин ҳисобланади.
Препарат: Melamsрora populi замбуруғини уредо- ва телейтоспораларини микроскопда кўриш.
3.Қўнғир доғланишкасаллигини Glocosporium populi замбуруғи қўзғатади. Барглар касалланади. Уларда жигрранг хошияли сарғиш – кулранг доғлар шаклланади. Доғлар барг пластинкаси юзасида сочилган бўлиб, бир-бири билан қўшилиб кетади. Доғларнинг юзасида кўплаб, тўқ жигарранг ложелар сочилиб жойлашган бўлади. Замбуруғ касалланган баргларда ложе кўрнишида қишлаб чиқади.
Препарат:Glocosporium populi замбуруғини микроскопда кўриш.
4.Оқ ёки кулранг доғланиш касаллигини қўзғатувчиси – Septoria populi замбуруғи. Баргларда тўқ жигарранг хошияли майда, думалоқ ёки бурчакли, оч кулранг доғлар ҳосил бўлади. Доғлар юзасида майда қора нуқтачалар кўринишидаги замбуруғнинг мева таналари пикнидалар жойлашган бўлади. Пикнидалар қишлаб чиқиш вазифасини бажаради.
Препарат:Septoria populi замбуруғи пикнидаларини микроскопда кўриш.
5.Ун шудринг – касаллигини 2 турга мансуб замбуруғлар қўзғатади; Phylloctinia suffulta ; Uncinula salicis. Ўсимликнинг баргларида замбуруғнинг танасидан ва конидияларидан иборат бўлган оқ ғубор пайдо бўлади. Конидиялар кўплаб миқдорда ҳосил бўлиб, ўсимликнинг ривожланиш даврида бир ўсимликдан иккинчисига шамол ёрдамида учиб ўтади ва ёз мобайнида инфекция манбаси ҳисобланади.
Кузга келиб касалланган тўқималар юзасида майда қора нуқтачалар кўринишидаги замбуруғнинг меватаналари – клейстотециялар шаклланади. Уларни лупа ёки микроскопсиз ҳам кўриш мумкин. Клейстотециялар дастлаб сарғиш, кейинроқ жигарранг ва нихоят қорамтир тусга киради. Касалланган баргларда баҳоргача қишлаб чиқади.
Перапарат:Ун-шудринг касаллиги қўзғатувчиларини конидия ва клейстотецияларини микроскопда кўриш.