Toshkent davlat alisher navoiy nomidagi

balki, o’zi ham mavjuddir, u idroq etilgan ong kabi, erkin ifoda kabi mavjuddir. Dramada voqea ustidan inson hukmronlik qiladi, inson o’z irodasi bilan voqeani istaganicha yakunlaydi, unga istaganicha hoti-

ma beradi». Bu mulohazalar dramaning predmeti — harakat ekanligini asoslaydi. “Drama nazariyasi” ning muallifi Hafiz Abdusamatov “Dramaning predmeti harakatdir”, degan fikrga qo’shilib bo’lmaydi, deydi. Uningcha dramaning predmeti — “harakatdagi yoki harakat qiluvchi insondir”. Xolbuki, inson — adabiyotning predmeti, uni kashf etish — hamma turlarning vazifasidir. Shungra, “harakat faqat ishtiroq etuvchi shaxslar bilangina emas, balki ularni ishga solgan holatlar bilan bog’lanib ketadi” ekan, “harakat — dramaning qon tomiri”ni tashqil etarkan, demak, dramaning predmeti harakatdir. Sultonov dramaning speqifikasini belgilashda

“uch burchak” — yozuvchi, teatr va tomoshabinning o’zaro munosabatlaridan kelib chiqdilar va dramaning qollektivizmga muljallanganini — bosh alomat deb baholaydilar . Xolbuki, drama — badiiy adabiyotning “vaqilidir”, uning sahnadagi ijrosi (rejissyor va aktyorlar kashfi), tomoshabinlarning munosabati — teatr san’ati ilmining vazifasiga kiradi. Xullas, V. Belinskiy ta’kidlagan harakat birligi — asosiy ideyaning birligi asosida bosh xususiyatni tashqil etadi. Shuning uchun ham “Dramada harakat fakt va boshlicha jismoniy harakat ma’nosida emas, balki dastavval va boshlicha muallif ifoda etmoqchi bo’lgan bosh g’o ya n i n g rivoji ma’nosida tuShunilganidek, konflikt ham bosh qahramon (yoki qahramonlar)ning o’z maqsadlarini amalga oshirish yo’lida uchratgan to’siqlarni yengishi jarayoni ma’nosida, ya’ni keng ma’noda tushunilishi kerak”