Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti mavzu: tijorat banklarining funksiyalari

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI

MAVZU:TIJORAT BANKLARINING FUNKSIYALARI

MURODJONOV MUHAMMADJON
Mbda 16

REJA

• Tijorat banklari faoliyatini tashkil qilish asoslari va ularning funksiyalari.
• Tijorat banklarining tashkiliy va funksional tuzilishi.

Birinchi funksiyasi, vaqtinchalik bo‘sh pul mablaglami jalb qilish, jamg‘arish va ushbu mablag’lami kapitalga aylantirish funksiyasi. Banklar jamiyatdagi vaqtinchalik bo'sh pul mablaglarini tegishli shartlar asosida o'zlariga jalb qiladi va ushbu mablaglami samarali yo'nalishlarga joylashtiradi. Banklarning itiyorida bolgan mablaglaming deyarli 90 foizi chetdan jalb qilingan pul mablaglari hisoblanadi. Bu banklaming asosiy faoliyati boshqa shaxslaming mablaglari hisobiga amalga oshirilishi anglatish bilan birga, yuqori darajada riskka bogliqligini keltirib chiqaradi
Ikkinchi funksiyasi, korxona va tashkilotlar, davlat, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini kreditlash. Korxona va tashkilotlar ishlab chiqarish jarayonini modemizatsiyalash va kengaytirish, mehnat taqsimotini takomillashtirish, qo'shimcha aksiyalami sotib olish va boshqa maqsadlami amalga oshirishda qo'shimcha moliyaviy mablaglarga kuchli ehtiyoj sezadi. Xo‘jalik yurituvchi subyektlaming bu ehtiyojining asosiy qismi banklaming kredit berish funksiyasi orqali qondiriladi.
Uchinchi funksiyasi ,xojalik subyektlari pul hisobkitoblarini amalga oshirishda vositachi hisoblanadi. Iqtisodiyotda faoliyat yuritayotgan xojalik subyektlari kun davomida bir necha yuz minglab turli darajadagi pul aylanmalarini (asosan naqdsiz pul ko'rinishida) amalga oshiradi. Banklaming bevosita ishtiroki (vositachiligi) natijasida ushbu otkazmalar jo'natuvchidan oluvchiga yetib boradi.
Kredit mablag‘lami muomalaga chiqarish banklaming to'rtinchi funksiyasi hisoblanadi.

• Ta’kidlash joizki, ushbu funksiyani barcha banklar bajarish huquqiga ega emas. Bozor iqtisodiyoti sharoitida muomalaga kredit

pullami chiqarish Markaziy bank zimmasiga yuklatilgan.
Iqtisodiy va moliyaviy maslahatlami berish banklaming beshinchi funksiyasi hisoblanadi.

• Banklar iqtisodiyotdagi moliyaviy muassasa sifatida mulkiy shaklidan qa’tiy nazar mamlakatdi agbarcha xo‘jalik yurituvchi subyektlarga o'zlarining huquqiy imkoniyatlaridan kelib chiqib, turli darajadagi iqtisodiy va moliyaviy maslahatlami beradi. Albatta, ushbu maslahatlar mijoz va bank o'rtasida tuzilgan tegishli shartnomalar yoki o'zaro kelishuvlar asosida amalga oshiriladi.

Respublikamizda tijorat banklari aksiyadorlik jamiyatlari shaklida tashkil etiladi va korporativ boshqaruv tamoyillari asosida boshqariladi. Bunda quyidagi talablar bajarilishi kerak bo‘ladi: Korporativ boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi, tartib-taomillari va mexanizmlari kompleks tusga ega bo‘lishi hamda bank amalga oshirayotgan biznes-model va faoliyatga xos bo‘lgan tavakkalchiliklarning xususiyati, miqyosi hamda murakkabligiga muvofiq bo‘lishi kerak. Ichki nazorat mexanizmlari kamida boshqaruv vazifalari bajarilishini va tavakkalchiliklar baholanishini hamda ichki audit talablariga rioya etilishini ta’minlashi kerak.

RAHMAT!