Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
231 
Ushbu model, о‗z navbatida, zamonaviy oliy maktab о‗qituvchisi egallashi 
kerak bо‗lgan asosiy layoqatlarga asoslanadi. Ushbu layoqatlar mutaxassisning 
malakaviy tavsifida yoki о‗qituvchiga bо‗lgan talablarda qayd etiladi. Oliy maktab 
о‗qituvchisining malakaviy xarakteristikasi - bu asos bо‗lib, unda oldindan qо‗llab-
quvvatlovchilarni uzluksiz о‗qitish tizimi qurilishi kerak. 
Oliy ma‘lumotga ega bо‗lgan shaxslarga bо‗lgan malaka talablarida 
pedagogik mahorat (kо‗nikma), yoki "bilim, tushunish, kо‗nikma va kо‗nikmalarning 
dinamik kombinatsiyasi" yoki "mehnat va о‗quv faoliyatida va kasbiy va shaxsiy 
rivojlanishida ijtimoiy va yoki uslubiy kо‗nikmalardan foydalanish, bilim, kо‗nikma 
va foydalanish uchun tasdiqlangan qobiliyat" tushuniladi. Kelajakda boshlang‗ich 
sinf о‗qituvchisi uchun kasbiy malakani olish uchun motivatsiya qanday 
shakllantirilishi va maktabda pedagogik amaliyotlarni о‗tkazish jarayonida uning 
professional layoqatlarini shakllantirishning mezonlari, usullari va vositalari qanday 
bо‗lishi kerak? Bu muammo murakkab va kо‗p qirrali bо‗lib, shuning uchun ishda 
faqat bitta jihat kо‗rib chiqiladi – universitetda ta‘lim va tarbiya jarayonida shaxsning 
sifati sifatida kasbiy malakani shakllantirish. 
О‗qituvchining kasbiy malakasi modeli nazariy va amaliy tayyorgarlikning 
birligi sifatida ifodalanishi mumkin. Yuqoridagi pedagogik kо‗nikmalarni hisobga 
olgan holda, tо‗rtta guruhga qо‗shilish mumkin: 
- konstruktiv - pedagogik vazifalarni belgilash qobiliyati.
Konstruktiv kо‗nikmalar ijtimoiylashuv jarayoni bilan о‗quv-tarbiya 
ishlarining aniq vazifalariga bog‗liq: yangi bilimlarni egallashga tayyorlik darajasini 
aniqlash uchun jamoani о‗rganish; 
- tashkilotchilik - pedagogik faoliyat usulini dasturlash qobiliyati. 
Tashkiliy kо‗nikmalar mantiqiy tugallangan pedagogik tizimni yaratishga 
xizmat qiladi: о‗quv-tarbiya va rivojlanish vazifalarini rejalashtirish; ta‘lim 
mazmunini tanlash; 
– kommunikativ - pedagogik faoliyatni amalga oshirish qobiliyati. Bunday 
kо‗nikmalar ta‘lim va ta‘limning tarkibiy qismlari va omillari о‗rtasidagi 
munosabatlarni о‗rnatish, ularni amalga oshirishni nazarda tutadi: moddiy, ma‘naviy-
psixologik, tashkiliy, gigiyena va boshqa sharoitlarni yaratish; 
- gnostik - muammoni hal qilish natijalarini о‗rganish qobiliyati. Gnostik 
kо‗nikmalar pedagogik faoliyat natijalarini baholashni talab qiladi: pedagogik 
jarayonning borishini tahlil qilish. 
Pedagogik mahorat, agar pedagogik ijodkorlikni pedagogik malakaga 
kiritmasa, faqat kasbiy kо‗nikmalar tо‗plamini ifodalaydi. Shu munosabat bilan, 
pedagogik yaratilishning bir qator darajalarini ajratish bilan yaratilishga qiziqarli 
yondashuv: 

---