Toshkent davlat texnika universiteti «neft va gaz konlarini ishga tushirish va ulardan foydalanish» kafedrasi «neft va gaz qazib olish texnika va texnologiyasi»

14.3.Quduqlar ishini texnologik rejimi
Quduqlar ishining texnologik rejimi ulardan olinadigan maxsulot miqdorining normasini belgilab beradi. Quduqning tadqiqot natijalari texnologik rejim tuzish uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Shuning uchun ham xar bir quduqda muntazam tadqiqot ishlari olib borilishi kerak.
Quduqning maksimal (potensial) imkoniyati bo’yicha maxsulot miqdorini belgilash mumkin emas.Chunki bu xolda qatlam energiyasi norasional sarflanishi, neft zaxirasining to’la ishlatilmasligi, qatlam emirilishi va tizma sikilishi xollari yuz berishi mumkin.
Shu sabab xar bir quduq uchun o’zining okilona ishlatilish sharoitini ta’minlaydigan maxsulot miqdori me’yori belgilanadi.
Me’yorni belgilashda quduqlar ikki guruxga bo’linadi:
1.Cheklanmagan maxsulot miqdori bilan
2. Cheklangan maxsulot miqdori bilan
Birinchi guruxga kam maxsulotli, dinamik satxi past bo’lgan va past bosimliquduqlar kiradi. Bu quduqlardan olinadigan maxsulot miqdori mavjud uskunalarning maksimal imkoniyati va potensial miqdori orqali belgilanadi.
Ikkinchi guruxdagi quduqlarning miqdorini bir necha sabablarga ko’ra cheklashga to’g’ri keladi.Uyumning chekka suvlari faol sharoitda qatlam bosimi to’yinganlik bosimidan yuqori bo’lsa, suyuqlikdan gaz ajralib chiqishini oldini olish maqsadida maxsulot miqdori cheklanadi. Bunda tub bosimi to’yinish bosimiga teng yoki undan 20-25% past xolda belgilanadi.
Cheklanishning boshqa sabablari sifatida qatlam suvining quduq tubiga ko’tarilishini oldini olish, gaz do’ppisining bir me’yorda kengayishini ta’minlash, qatlamdan qum va mexanik zarrachalar olib chiqilishinining oldini olish, yo’ldosh suv miqdorini kamaytirish va boshqalar xizmat qiladi.
Ba’zan quduqning maxsulot miqdori texnikaviy sabablarga ko’ra cheklanadi.Masalan past bosimli cho’qur quduqlarda dinamik satxning pasayishi mustahkamlovchi quvurning siqilib kolishidan saqlash uchun ham maxsulot miqdori cheklanadi.
Gaz quduqlarida maxsulot miqdori suv ko’tarilishining oldini olish va gaz oqimida qum chiqishini cheklash shartlari bilan belgilanadi. Debiti katta gaz quduqlarda me’yor quduq diametriga qarab belgilanadi.